Τυφλώθηκαν από το χρήμα…

Ο καθένας χαράζει τον δρόμο, λέει. Ένα μήνυμα με πολλούς παραλήπτες για το τι επιλέγει ο καθένας μας.
Δεν πιστεύω σε μαντεία και αστρολόγους, εξομολογείται. Ο Έλληνας έχει αποκοπεί από το παρελθόν του. Ένας μεταπρατισμός έχει κατακλύσει τη ζωή μας, που συνεχώς μας απαξιώνει, συνεχώς μας απογοητεύει.
Σ’ άλλο ύφος και επίπεδο η συζήτηση που είχαμε με τον Άγγελο Αντωνόπουλο. Σε φιλοσοφικές και υπαρξιακές αναζητήσεις κινήθηκε. Παρακολουθήστε την.

// Κύριε Αντωνόπουλε, επιστρέφετε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν με το έργο του Γιάννη Σκούρτη «Οι ηθοποιοί», εκεί όπου κάνατε τα πρώτα σας βήματα, με ένα κείμενο σημαδιακό. Ο ήρωας που υποδύεστε φοβάται το χρόνο. Τον θεωρεί το μεγαλύτερο εχθρό… «Κίρκη» τον λέει… Εσείς;
«Όχι, πλέον. Από κάποια στιγμή και ύστερα, όταν συνειδητοποίησα την ταχύτητά του, τον σκέφτομαι με χιούμορ».

// Ο Ηράκλειτος λέει ότι «ο χαρακτήρας είναι η μοίρα μας». Πιστεύετε και εσείς ότι οι επιλογές που κάνουμε νομίζουμε ότι είναι δικές μας -κατά ελευθέρα βούληση-, αλλά τελικά είναι γραμμένες; Αυτό δεν είναι τραγικό;
«Το λέει ο Ηράκλειτος, το είπε και ο Γκαίτε στον “Φάουστ”. Μπορεί να είναι τραγικό, αλλά αν ξαναγεννιόμουν πάλι τις ίδιες επιλογές θα έκανα και πάλι τα ίδια λάθη. Ναι, όλα είναι θέμα χαρακτήρα».

// Στο έργο ο ήρωας υπογραμμίζει τα λόγια του Χορού στον «Αγαμέμνονα»… «Ό,τι μέλλεται να γίνει θα το μάθεις, όταν όμως είναι τελειωμένο. Να μην το ξέρεις από πριν. Είναι το ίδιο σαν να θες να κλαις προτού το κακό φανερωθεί». Θέλετε να ξέρετε τι θα σας συμβεί;
«Αυτό είναι μια έμφυτη τάση του ανθρώπου, να θέλει να ξέρει τι θα του συμβεί στο μέλλον του. Στην αρχαιότητα υπήρχαν τα μαντεία, στις μέρες μας οι αστρολόγοι. Σε όλα αυτά δεν πιστεύω. Στη ζωή μου όμως διάφορα σημάδια, μια ανησυχία, μια διαίσθηση, συνήθως επιβεβαιώθηκαν… Με τον καιρό έμαθα να ερμηνεύω αυτές τις προειδοποιήσεις… Ο εαυτός μας κάνει τις προβλέψεις».

// Η ηρωίδα του Σκούρτη λέει κάποια στιγμή στο σπουδαίο σκηνοθέτη και σύζυγό της ότι «στα ζευγάρια η φιλοδοξία του ενός είναι η αγχόνη του άλλου»… Ισχύει αυτό;
«Στα ζευγάρια υπάρχει πάντα ένας ακήρυκτος πόλεμος, μια κτητική αγωνία. Αυτή η κτητική αγωνία δημιουργεί την ένταση, δημιουργεί και την επιβολή και πολλές φορές τη μεγάλη και ως θανατηφόρα σύγκρουση. Πάνω σ’ αυτό έχουν γραφτεί δύο εξαιρετικά θεατρικά έργα, “Ο χορός του θανάτου” του Στρίνμπεργκ και το πιο σύγχρονο “Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ” του Άλμπι».

// Κάποιοι άνθρωποι που αρνούνται να ερωτευτούν, αλλά όταν τους συμβαίνει, παρά τη θέλησή τους, καίγονται. Γιατί ο άνθρωπος φοβάται τον έρωτα;
«Ο έρωτας έχει εντάσεις… Είναι ένα βραχυκύκλωμα! Παρ’ όλα αυτά όμως, τον επιδιώκεις, τον αποζητάς αλλά και τον υποδέχεσαι».

// Το έργο αναφέρεται και στους φίλους. «Λίγοι είναι αυτοί που σέβονται και τιμούν το φίλο, χωρίς να τον φθονούν για τα καλά του. Διπλό σαράκι τους τρώει τα σωθικά: το ένα τα δικά τους βάσανα, το άλλο η ευτυχία του φίλου». Είχατε στη ζωή σας πραγματικούς φίλους ή καθρέφτες ψέματος;
«Είχα φίλους πραγματικούς! Όμως η ζωή πολλές φορές σου επιφυλάσσει και κάποιες διαψεύσεις… Πολλές φορές που αντιμετωπίζω από τους δημοσιογράφους το ερώτημα της μοναξιάς -που ξεκινάει από το δεδομένο ότι ζω μόνος μου, δεν ξαναπαντρεύτηκα-, τους απαντώ ότι δεν νιώθω μοναξιά γιατί έχω πολύ αγαπητούς ανθρώπους γύρω μου. Αυτό είναι η περιουσία μου, οι φίλοι μου!».

// Τους μεγάλους ρόλους ο ηθοποιός τους έχει ανάγκη;
«Ο ηθοποιός, αυτός που ξέρει καλά το θέατρο, διακρίνει τους ρόλους σε σημαντικούς και ασήμαντους και όχι σε μικρούς και μεγάλους. Αυτό που σας λέω τεκμηριώνεται αν μελετήσει κανείς το έργο του Τσέχοφ. Θα δει ότι και οι πιο μικροί ρόλοι κουβαλάνε ένα ολόκληρο σύμπαν».

// Το έργο αναφέρεται στο επάγγελμα των ηθοποιών. Τι είστε εσείς οι ηθοποιοί;
«Οι ηθοποιοί αγαπάμε, θυμώνουμε, χλευάζουμε, βρισκόμαστε σε ένταση οδύνης, ηδονής, διακωμωδούμε, σατιρίζουμε κατά παραγγελία! Συνεχώς, από καταβολής θεάτρου, είμαστε εμπόλεμοι… Υποδυόμαστε έναν ξένο. Κάποιον διαφορετικό από τη δική μας σύσταση και αυτό για να διδάξουμε. Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου! Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι είναι έμφυτη η τάση του ανθρώπου να υποκρίνεται. Είναι στο DNA του ανθρώπου να υποδύεται. Μέσα από αυτό οι καθημερινοί άνθρωποι βρίσκουν διέξοδο! Αν ανατρέξουμε στην ετυμολογία της λέξης “ηθοποιός” η λέξη μάς απαντά από μόνη της, ποιώ ήθος».

// Μου άρεσε πολύ μια έκφραση στο έργο: «Δεν υπάρχει ξαφνικά. Το ξαφνικά έχει πολύ μεγάλο δρόμο πίσω του…».
«Έτσι είναι. Όλα είναι αποτέλεσμα και συνέχεια προηγούμενών μας πράξεων ή της αδράνειάς μας ή της αδιαφορίας μας. Τόσο στον έρωτα όσο και στην πολιτική. Το ξαφνικά πάντα έχει σχέση με το παρελθόν μας, απλά δεν θέλουμε να το δούμε. Δεν μας συμφέρει να το δούμε».

// «Ο Οιδίποδας κυκλοφορεί σήμερα στους δρόμους κρατώντας χαρτοφύλακα, ομόλογα και μετοχές…» λέτε στο τέλος της παράστασης. Η εξέλιξή μας είναι η κατάρα μας;
«Αυτή είναι από τις πιο σημαντικές φράσεις του συγγραφέα. Αυτή η αγωνία που βασανίζει τον ήρωά μου για το κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό γίγνεσθαι, είναι και δική μου αγωνία… Οι αγώνες ξεκινούσαν από το λαό, αλλά πάντα οι μορφωμένοι αστοί ήταν οι ηγέτες των μεταρρυθμίσεων. Πού είναι τώρα; Τυφλώθηκαν από το χρήμα; Γιατί δεν μιλάνε; Σήμερα δεν διακυβεύεται η δημοκρατία μας, αλλά η ποιότητά της! Η ανισότητα, η φτώχεια, η αδιαφάνεια, η διαφθορά, η αναξιοκρατία, η γραφειοκρατία, η δικαιοσύνη για τους λίγους, η υπανάπτυξη, δημιουργεί οργισμένους πολίτες. Χρειάζεται μια πολιτική μεταρρύθμιση, αλλιώς θα βλέπουμε συνεχώς μπροστά μας αγανακτισμένους πολίτες, οι οποίοι θα ξεσηκώνονται με την οποιαδήποτε αφορμή. Ξέρετε, το πιο επικίνδυνο είναι να δημιουργήσουμε ανθρώπους χωρίς ελπίδα. Ανθρώπους που δεν φοβούνται τίποτα, γιατί απλούστατα δεν έχουν και τίποτα για να χάσουν…».

// Είστε στο θέατρο σχεδόν μισό αιώνα…
«Ξεκίνησα από το Θέατρο Τέχνης, εκεί πρωτοέπαιξα ως μαθητής ακόμη. Στη συνέχεια, ο μεγάλος δάσκαλος με εμπιστεύτηκε και μου έδωσε μεγάλους ρόλους. Τώρα βρίσκομαι ξανά στο Υπόγειο. Ομολογώ ότι εδώ κάθε βράδυ νιώθω την ίδια συναισθηματική ένταση να με φορτίζει…».

// Ποιες είναι οι συνεργασίες που ξεχωρίζετε σε όλη αυτήν τη διαδρομή;
«Είχα την ευτυχία, την ευλογία αν θέλετε, να συνεργαστώ με πολύ σημαντικούς ανθρώπους. Η αρχή έγινε με τον Κουν, αλλά θα ήθελα να αναφερθώ και στον Μινωτή, την Παξινού, τον Κατράκη, τον Βολανάκη και στον Μυράτ».

// Είστε από τους ηθοποιούς που λάτρεψε η τηλεόραση. Γιατί της έχετε γυρίσει την πλάτη;
«Ο καθένας χαράζει το δρόμο του. Και με τα προϊόντα του δηλώνει την άποψή του για το τι πρέπει να είναι η τηλεόραση. Υπάρχουν κάποιοι που προσφέρουν σοβαρές παραγωγές με προβληματισμό και άλλοι που υπακούν στους νόμους της αγοράς και που είναι μοιραίο τα προϊόντα τους να είναι αδιάφορα έως προσβλητικά!».

// Ο Έλληνας είναι πολιτισμένος;
«Ο Έλληνας έχει αποκοπεί από το παρελθόν του. Έχει βγάλει τον πολιτισμό από την καθημερινότητά του και από τους τρόπους συμπεριφοράς του. Όταν λέμε πολιτισμός δεν εννοούμε μόνο την ποίηση, τη μουσική, τη ζωγραφική, το θέατρο, το χορό. Ξεχνάμε ότι στην έννοια του πολιτισμού υπάρχει και η πεταμένη καρπουζόφλουδα στην παραλία…».

// Απογοητευμένο σας ακούω…
«Πώς να είμαι ικανοποιημένος; Συνεχώς ως πολίτης δέχομαι μια επίθεση από αδιαφορία. Από δεδηλωμένη με κάθε τρόπο αδιαφορία για τον άνθρωπο, για τις αξίες της ζωής, για τη δημοκρατία. Δυστυχώς, έχει κατακλύσει τη ζωή μας ένας μεταπρατισμός που συνεχώς μας απαξιώνει συνεχώς μας απογοητεύει… Πολλά από τα γεγονότα που καθημερινώς φιγουράρουν ως πρωτοσέλιδα εφημερίδων ή ως τίτλοι ειδησεογραφίας θα μπορούσαν να είναι και τίτλοι επιθεώρησης!».

// Μα, δεν έχουμε ανάγκη να ξεχωρίσουμε;
«Πάντα υπάρχει διέξοδος! Όλα εξαρτώνται από την πολιτική συνείδηση του πολίτη και την αγωνιστικότητά του. Πριν από τους “Ηθοποιούς” έπαιζα στο έργο “Ο Μαρξ στο Σόχο”. Αυτός ο μονόλογος ήταν ακριβώς και η μεγάλη μου χαρά και η πληρότητα, διότι δημιουργούσε μια εγρήγορση στους θεατές. Δεν έφευγε κανείς εφησυχασμένος. Πρέπει να σας πω ότι μετά από αυτό το έργο που παίζουμε στο Υπόγειο θα ξαναπαίξω το “Μαρξ στο Σόχο”. Θα είναι ο τέταρτος χρόνος που θα επαναληφθεί. Όσοι βλέπουμε γύρω μας αυτήν την ευτέλεια της ζωής, αυτούς τους κίνδυνους του περιβάλλοντος, μας κάνει να βλέπουμε τον Μαρξ πολύ επίκαιρο. Παγκοσμίως ο κόσμος ανατρέχει αυτόν τον καιρό στον Μαρξ, στα βιβλία του, τα οποία σημειώνουν μεγάλες πωλήσεις, διότι ο κόσμος αναζητά εκεί την ελπίδα.
Η μεγάλη κρίση του καπιταλισμού φέρνει τον Μαρξ στο προσκήνιο!».

// Βλέπω ότι αγωνιάτε για τους νέους και ας μην έχετε παιδιά…
«Πάρα πολύ. Αρκετές φορές αναρωτιέμαι αυτοί οι άνθρωποι που βρίσκονται στα κέντρα των αποφάσεων και που δεν υπογράφουν τη διακήρυξη της συνθήκης του Κιότο για το περιβάλλον δεν έχουν παιδιά; Δεν έχουν εγγόνια; Δεν έχουν αγαπημένους που μετά από δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια δεν θα έχουν καθαρό αέρα να αναπνεύσουν και νεράκι να πιουν; Σας πληροφορώ ότι και για αυτά είχε γράψει ο Μαρξ το 1843 όταν πήγε για πρώτη φορά στο Παρίσι και ήταν 25 ετών…».