ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΠΛΕΟΥΝ ΟΙ ΦΕΛΛΟΙ!

Παίζει για ένατη χρονιά το «Ημερολόγιο ενός τρελού» ο Γιώργος Μεσσάλας, αλλά δεν είναι καθόλου… τρελός, μʼ αυτά που μας λέει…
Γνωστικός και απόλυτα επιγραμματικός δηλώνει χωρίς φόβο αλλά με πολύ πάθος ότι σήμερα επιπλέουν οι φελλοί! Και ασφαλώς όλοι συμφωνούν. Καθόλου λοιπόν… τρελός ο Μεσσάλας, που μια ζωή αγωνίζεται ΜΟΝΟΣ στο σανίδι, μαζί με τη γυναίκα του, την Ντένυ, γιατί του αρέσει, τον γεμίζει αυτό που έμαθε (και το είχε μέσα του) κοντά στους μεγάλους όπως τον Μινωτή και την Παξινού. Και έρχεται να κολλήσει σʼ αυτό που πιστεύει: «Στη ζωή πολλούς ανθρώπους συναντάς, αλλά από λίγους τρυγάς»…
Αν δεν λαδώσεις δεν υπάρχεις! Έγινε ρουτίνα πια! Και δυστυχώς –κακά τα ψέματα– οι περισσότεροι από μας λαδώνουμε. Και πάει να νομιμοποιηθεί το λάδωμα.
Ο ρόλος του Εθνικού Θεάτρου δεν είναι ο ευτελισμός. Τολμά κι εδώ ο Γιώργος Μεσσάλας. Και έτσι είναι… Μαγαζάκι έχει καταντήσει κι αυτό που άλλοτε ήταν η κορόνα της Τέχνης.

// Τι σας κάνει να ανεβάζετε «Το ημερολόγιο ενός τρελού», του Νικολάι Γκόγκολ, για ένατη συνεχή χρονιά;
«Έτσι και αλλιώς, έχω τάξει στον εαυτό μου αν έχω τη δύναμη και την υγεία να φτάσω στα δέκα χρόνια του “Tρελού”. Αυτό που μʼ ενδιαφέρει είναι να το δουν νέοι άνθρωποι. Πριν από δέκα χρόνια τα παιδιά που ήταν δέκα χρόνων δεν μπορούσαν να το δουν. Τώρα όμως, εικοσάρηδες έρχονται και ακούν αυτό το συγκλονιστικό κείμενο και μου λένε ότι τους δίνω ένα μάθημα ζωής και χαίρομαι πολύ για αυτό. Αυτό το κείμενο λέει τρομερές αλήθειες για τις εκάστοτε εξουσίες. Αυτή η παράσταση είναι ένα κομμάτι για τον εαυτό μου και αυτό με παθιάζει, με τρελαίνει. Ο κόσμος μου δίνει τέτοια αγάπη και τέτοια ζέστη, που τους είμαι ευγνώμων».

// Δεν φοβάστε για την ψυχική σας υγεία;
«Βέβαια, και για την ψυχική μου υγεία και για τη σωματική, γιατί κάνω πράγματα που έκανα πριν από εννέα χρόνια, όταν ήμουν πιο νέος και η σωματική φθορά είναι εμφανής. Δεν ξέρω όμως από πού αντλώ τη δύναμη και κάνω περισσότερα στη σκηνή απʼ ό,τι έκανα παλιά. Μια φορά σταμάτησα, γύρισα στους θεατές και τους είπα “δεν ξέρω τι λέω” και αυτοί χειροκροτούσαν γιατί νόμιζαν ότι η παύση που έκανα ήταν μέσα στο έργο… Ήμουν σε τέτοια ένταση που δεν μπορούσα να διαβάσω τα χαρτιά στο γραφείο μου, να ακούσω το φωτιστή μου. Αυτό συμβαίνει από την πολύχρονη διαδικασία. Εκείνη τη στιγμή ήθελα να χαθώ! Την προηγούμενη μέρα είχα παίξει την παράσταση στο ψυχιατρείο Αθηνών και οι θεατές ήταν τρόφιμοι του ψυχιατρείου. Ένιωσα τέτοια συγκίνηση που δεν μπορεί να περιγραφεί. Ένιωσα βαθιά άνθρωπος, χάρηκε η ψυχή τους, η ψυχή μου περισσότερο, αλλά από τότε δεν μπορώ να τους ξεχάσω λεπτό. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μου είπε ότι ο ήρωας δεν είναι τρελός. Ένας τρελός δεν κρατάει ημερολόγιο. Ο ήρωάς μου είναι ηθελημένα τρελός!».

// Ο Γκόγκολ λέει τις αλήθειες που έχουμε όλοι στο κεφάλι μας, αλλά δεν τολμάμε να πούμε. Όπως ότι όσο πιο λαδώνεις, πιο ψηλά πας…
«Μα, δεν μας τις επιτρέπουν να τις πούμε. Γιατί δεν είναι αλήθεια; Τα τελευταία χρόνια, αν δεν λαδώσεις, δεν υπάρχεις! Αν δεν μπεις στο σύστημα, είσαι χαμένος! Και το σύστημα πια έχει γίνει επιδημία! Είναι σε έξαρση. Είναι σαν αρρώστια! Είναι χολέρα να πρέπει να λαδώσεις για να εξυπηρετηθείς, όταν είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να εξυπηρετηθείς».

// Ο άνθρωπος όταν μπαίνει στα γρανάζια του συστήματος, όπως τονίζει και το έργο, αρχίζει και αλέθει τους συνανθρώπους του;
«Το σύστημα είναι μια κρεατομηχανή, η οποία ελέγχεται από τις εξουσίες! Στη μηχανή αυτή πετιούνται όμως ανθρώπινα κομμάτια. Μʼ αυτήν τη μηχανή ελέγχεται η παγκόσμια κοινότητα».

// Μέσα από το έργο σατιρίζεται η υψηλή κοινωνία… Ότι όταν δει ο ένας τον άλλο σε μια δεξίωση αρχίζουν τα γέλια σαν κάτι να έχουν θυμηθεί από τα παλιά… Έχουν θυμηθεί ή αρέσκονται στο γλείψιμο; Ο άνθρωπος τρελαίνεται για υποκλίσεις;
«Έτσι κι αλλιώς, η αριστοκρατία είναι μια κοινωνία για φτύσιμο! Δεν είναι μια κοινωνία σκέψης! Γιʼ αυτό τους σατιρίζει. Αν σκέπτονταν θα μιλούσαν. Ο άνθρωπος που σκέπτεται συνομιλεί. Αυτοί δεν συνομιλούν. Αυτοί επιδεικνύουν τα πλούτη τους, τα ρούχα τους, τα ακριβά σπίτια και αυτοκίνητα. Αυτό δεν είναι τιμητικό για τον πολύ κόσμο από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα. Γιʼ αυτό οι πλούσιοι είναι λίγοι και οι φτωχοί πολλοί. Θα έλεγα και κάτι άλλο. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν καλά, αλλά είναι απλοί, δεν είναι δήθεν. Το ποτήρι έχει ξεχειλίσει, γιʼ αυτό και η κοινωνική οργή. Το τραγικό όμως είναι ότι ποτέ δεν τιμωρούνται οι ένοχοι και την πληρώνουν αθώοι!».

// Ο ήρωας αναρωτιέται γιατί ξινομούρηδες πάνε μπροστά… Το σνομπ ύφος πουλάει;
«Μα, είναι αλήθεια! Δεν είναι το σνομπ ύφος… Ο ξινομούρης είναι αυτός που ξέρει ότι μέσα του δεν αξίζει και μ’ άλλους τρόπους υποσκελίζει του άξιους, για να ανέβει αυτός. Είναι ένας φελλός! Αυτοί επιπλέουν σήμερα, οι φελλοί! Δυστυχώς! Δεν τα λέω εγώ αυτά, αλλά ο Γκόγκολ».

// Ο Γκόγκολ, μέσω του τρελού που υποδύεστε, σκέφτεται πού βρήκαν κάποιοι τα πολλά λεφτά, τα σπίτια και αυτός δεν τα βρήκε; Αλήθεια, πού τα βρήκαν όλοι αυτοί;
«Ακριβώς μ’ αυτόν τον τρόπο που λέγαμε! Ήξεραν πώς να μπουν μέσα στο σύστημα και πώς να διαλύσουν την κοινωνία. Η κοινωνία σήμερα διαλύεται! Και το άλλο έργο που παίζω, “Ο έμπορος της Βενετίας”, είναι ακριβώς αυτό. Ο Σάιλοκ είναι ο άνθρωπος που αγάπησε μόνο το χρήμα και τίποτα άλλο. Αν αγαπάς μόνο το χρήμα, θα καταδικαστείς. Αυτό είναι ύβρις. Παράδειγμα ο παπάς στο Άγιο Όρος. Ο Εφραίμ είναι ο Σάιλοκ της χριστιανοσύνης! Λυπάμαι που το λέω. Κάθε πρωί σηκώνομαι και κάνω το σταυρό μου, γιατί πιστεύω. Δεν πιστεύω όμως σ’ αυτόν τον μοναχό που ζει σε σουίτες! Δεν πιστεύω σ’ αυτό το ανθρωπάκι. Γι’ αυτό και ο κόσμος αντιδρά. Δεν νιώθει ότι πατάει στέρεα στη γη αλλά στη λίμνη της Βιστωνίδας. Δεν ξέρω πώς συμβαίνει να είναι τόσο πρόστυχη και φτηνή η εποχή μας σ’ όλα τα επίπεδα;».

// Ο Γκόγκολ τα βάζει με όλους όσοι τα πιάνουν… Πολιτικούς, δικηγόρους, γιατρούς, δημοσιογράφους…
«Ποιοι γιατροί είναι τίμιοι; Θα σε κάνουν καλά αν τους δώσεις. Οι δημοσιογράφοι… Ποιοι είναι αυτοί που κατευθύνουν την κοινή γνώμη; Στο χώρο μου υπάρχουν δημοσιογράφοι που αποφασίζουν και διατάζουν. Γιατί ανεβάζουν ανθρώπους που δεν αξίζουν; Αυτοί εκτίθενται. Οι νέοι άνθρωποι πρέπει ν’ ανεβαίνουν με τα προσόντα τους. Τι ωφελεί ένα νέο να γράψει ένας δημοσιογράφος ότι αυτός ήταν Θεός και οι άλλοι δούλοι; Ο χρόνος δείχνει την αξία του κάθε ανθρώπου σ’ αυτό που επέλεξε να υπηρετήσει ή να εξυπηρετηθεί. Κανείς δεν ξέρει γιατί διαλέγει κανείς κάτι. Δεν είναι έτσι όμως. Αυτή είναι η απόλυτη συντριβή της ζωής. Πόσοι σκηνοθέτες διαλέγουν τον Σαίξπηρ, για να εξυπηρετηθούν; Ο Σαίξπηρ γίνεται όχημα. Δεν είναι ο Σαίξπηρ του Μεσσάλα… αλλά ο Μεσσάλας που υπηρετεί τον Σαίξπηρ».

// Ποιος φταίει για αυτό;
«Σήμερα υπάρχει μια υπερπαραγωγή ηθοποιών. Μα, πόσοι σπουδαίοι δάσκαλοι υπάρχουν; Βλέπω σε κάποιες δραματικές σχολές ότι διδάσκουν μέτριοι ηθοποιοί. Και αναρωτιέμαι τι διδάσκουν; Τη μετριότητά τους; Μα, πόσοι ταλαντούχοι ηθοποιοί υπάρχουν για να μεταδώσουν το εύρος του ταλέντου τους; Τι φτιάχνουν; Ηθοποιούς για την τηλεόραση; Στην τηλεόραση βγάζεις τα μούσκουλα και φτάνει! Οι νέοι ηθοποιοί τρέχουν στα γυμναστήρια και όχι στο Εθνικό Θέατρο… Θλίβομαι που τα λέω. Ο πολιτισμός αντί νʼ ανεβαίνει, κατεβαίνει… Δεν γίνεται το Εθνικό Θέατρο να είναι σήμερα το “Αμόρε”! Ο ρόλος του Εθνικού Θεάτρου είναι η διαπαιδαγώγηση. Δεν είναι ο ευτελισμός. Αυτό το ξέρουμε. Να γδύσουμε πέντε νέες και πέντε νέους, που οι καημένοι θα το κάνουν για να φανούν και να δείξουν το ταλέντο τους από κάτω προς τα πάνω. Δηλαδή το ταλέντο τους αρχίζει από τους μηρούς και όχι από την ψυχή, τη σκέψη… Κατάντια! Όσο μ’ έχει ο Θεός καλά, θα αντιστέκομαι. Γιατί σέβομαι τους δασκάλους μου. Γιατί να προκαλέσω με το γυμνό; Υπάρχει λόγος για να γίνει; Τι διαφορά θα έχει η Ιουλιανού από τη Φυλής; Η προϊστορία του Εθνικού μ’ έχει κάνει να μιλάω έτσι. Περνούσαν από εκεί ο Κατράκης, ο Χορν, η Λαμπέτη, ο Μινωτής, η Παξινού… Τώρα; Σήμερα υπάρχουν σπουδαίοι ηθοποιοί, ο Μιχαλακόπουλος, ο Κιμούλης, ο Βαλτινός, ο Παπαγεωργίου, ο Καταλειφός, αλλά είναι εκτός Εθνικού…».

// Έχετε παράπονα από την πολιτεία;
«Τσουβάλι… και δεν θέλω να το ανοίξω γιατί θα έχει βρομίσει! Εγώ δεν ήμουν ποτέ το χαϊδεμένο παιδί των κυβερνήσεων. Ωστόσο, λέω στον εαυτό μου δεν πειράζει που παιδεύεσαι, παίζεις στον “Έμπορο της Βενετίας”, όχι σε τσιχλόφουσκες… Μόνο η Μελίνα νοιάστηκε ως υπουργός Πολιτισμού για τον πολιτισμό. Στους άλλους βάλτε αποσιωπητικά…».

// Όπως είπατε, ανεβάζετε παράλληλα τον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ. Ο Σάιλοκ ζητά από το δανειστή του όχι μόνο το τριπλάσιο του δανείου που έχει πάρει αλλά και μια λίτρα κρέατος από το σώμα του, αν δεν του δώσει τα δανεικά στο χρόνο που έχουν συμφωνήσει. Σήμερα οι τράπεζες μπορεί να μη ζητούν μια λίτρα κρέατος, αλλά δεν τις θεωρείτε το ίδιο ληστρικές;
«Το έργο είναι πολύ επίκαιρο. Την άνοιξη που ετοίμαζα το έργο δεν πίστευα ότι θα μας βρει τέτοια οικονομική κρίση και θα δω μπροστά τόσους Σάιλοκ. Έμεινα άναυδος! Πόσοι είναι αυτοί οι τραπεζίτες ενδεδυμένοι με το μανδύα του Σάιλοκ, που ζουν εις βάρος των άλλων ανθρώπων, με τις πισίνες, τα τζακούζι, με τις πολυτέλειες; Ποιοι είναι αυτοί που θέλουν να καταστρέψουν τον κόσμο; Άφησαν τον κόσμο να έχει δυο αυτοκίνητα, επτά κάρτες, να ζει σε μια ψεύτικη ευμάρεια. Αυτός είναι ο δόλος! Τον έκαναν πλούσιο χωρίς να είναι. Εκ του πονηρού. Το έκαναν για να τον καταστρέψουν! Στην Αμερική αυτοκτονούν όταν τους παίρνουν το σπίτι. Τους παίρνουν τη ζωή. Αυτό πρέπει να τιμωρηθεί!».

// Η παράσταση κλείνει με τα ερωτήματα «Από πού θα έρθει το φως; Ο Θεός κρύβεται; Πότε θα βγει για όλους;»…
«Νομίζω ότι δεν θα βγει ποτέ! Ο καθένας αναζητά το φως με τις δικές του μικρές δυνάμεις! Και αυτό έχει μια γοητεία στη ζωή. Γιατί αν σου δινόταν έτοιμο, δεν θα αγωνιζόσουν για να το φτάσεις. Και αυτό έχει ουσία και είναι υπέροχο όταν το κατακτάς».

// Κύριε Μεσσάλα, πόσα χρόνια υπηρετείτε το θέατρο;
«Ατέλειωτα. Βγήκα 18 χρόνων παιδί. Τα χρόνια τα σημαντικά όμως ήταν όταν συνάντησα τον Μινωτή και τη γυναίκα μου, την Ντένυ Θεμελή. Αυτές οι συναντήσεις με σημάδεψαν ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη! Πολλούς ανθρώπους συναντάς στη ζωή, αλλά από λίγους τρυγάς… Η Ντένυ μου έχει δηλώσει ότι θα μ’ εγκαταλείψει του χρόνου. Θεατρικά πάντα. Προσπαθώ να τη μεταπείσω. Θα μου λείψει πολύ από το καμαρίνι. Ελπίζω να μην είναι για πάντα, γιατί είναι καλή ηθοποιός. Δεν της κάνω χάρη. Δεν μʼ αρέσει το κουτσομπολιό άλλωστε γιʼ αυτό δεν κάνω χάρες… Η Ντένυ παίζει με το συναίσθημα».

// Τηλεόραση γιατί δεν κάνετε;
«Γιατί δεν μου το έχουν προτείνει… Με θεωρούν απρόσιτο; Δεν ξέρω. Όταν ο σκηνοθέτης είναι καλός, εγώ θα γίνω μαθητής. Πότε δεν έκανα τον δάσκαλο. Όταν πάει κάποιος να με πει δάσκαλο, ανατριχιάζω. Γι’ αυτό και δεν διδάσκω σε σχολές. Ο μόνος λόγος για να διδάξω θα ήταν να δω παιδιά με πάθος. Όχι παιδιά που επιζητούν την αναγνωρισιμότητα. Αυτό δεν είναι πάθος, αυτή είναι εξυπηρέτηση! Γιατί τέτοια υπερ-πληθώρα ηθοποιών; Ποιον ηθοποιό είδαν και τους δημιούργησε σήμερα τέτοιο πάθος; Η τηλεόραση είναι μεγάλη παγίδα. Οι μεγαλοπαράγοντες δρουν σαν οργάνωση. Όταν πλέον δεν αποδίδεις, εκείνοι που σε ανέδειξαν, εκείνοι σε λιώνουν. Αυτοί που σε χρησιμοποίησαν, αυτοί σ’ εξαφανίζουν! Γιʼ αυτό μόνο το θέατρο εδραιώνει τον ηθοποιό. Αν πατήσεις σωστά στη σκηνή θα υπάρξεις!».

// Από πού θʼ ανέβουμε ξανά;
«Από τη νέα γενιά! Τη βλέπετε πλέον…».

// Αυτή είναι η ευτυχία;
«Είναι πολύ όμορφη η πατρίδα μας και το γαλάζιο του ουρανού της. Ευτυχία λοιπόν είναι να ξυπνάς το πρωί και να λες αυτό που έλεγε ο Μπέκετ: “Ακόμη μια θεία μέρα”!».
Όσο μʼ έχει ο Θεός καλά, θα αντιστέκομαι. Και αντιστέκεται. Επιμένει στο δύσκολο, μοναχικό δρόμο. Ώρα κι εσείς να πάρετε μια γεύση απʼ αυτήν την πορεία.