Μποϊκοτάζ από τους ξένους στα κρατικά ομόλογα

Την ίδια ώρα, το πολυσυζητημένο «πακέτο» των 28 δισ. ευρώ φαίνεται ανεπαρκές για να καλύψει τα ανοίγματα των τραπεζών στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, με τρόπο που να εξασφαλίζει την αποκατάσταση της ροής δανείων στην οικονομία.
Η πιστωτική κρίση βρίσκει περισσότερο από ποτέ εκτεθειμένη την οικονομία, καθώς δίπλα στο τεράστιο δημόσιο χρέος έχει προστεθεί τα τελευταία χρόνια ένα σχεδόν εξίσου μεγάλο ιδιωτικό χρέος από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, που ανεβάζει τον συνολικό δανεισμό σε επίπεδα σχεδόν διπλάσια του ΑΕΠ. Με αυτά τα δεδομένα, η διεθνής πιστωτική κρίση απειλεί να προκαλέσει ασφυξία στο Δημόσιο και τους ιδιώτες και ήδη καταγράφονται εξαιρετικά ανησυχητικά σημάδια:
1. Οι ξένοι επενδυτές μποϊκοτάρουν ανοικτά τα ελληνικά ομόλογα, που θεωρούνται τα πλέον επικίνδυνα στην Ευρωζώνη, καθώς εκτιμάται ότι ο προϋπολογισμός του 2009 είναι εικονικός και δεν θα εφαρμοσθεί –η Deutsche Bank σε πρόσφατη έκθεση προβλέπει εκτίναξη του ελλείμματος στο 5,5% του ΑΕΠ το 2009, ενώ ο προϋπολογισμός μιλάει για μείωση κάτω από το 3%. Έτσι, η χώρα μας πρέπει πλέον να πληρώνει αποδόσεις κατά δύο μονάδες υψηλότερες από τις αντίστοιχες γερμανικές για να τους προσελκύσει. Τις τελευταίες ημέρες, μάλιστα, με την έξαρση των σεναρίων πολιτικής αστάθειας, οι τίτλοι του ελληνικού Δημοσίου τέθηκαν στο περιθώριο της αγοράς, ενώ άρχισαν να κυκλοφορούν στους διεθνείς επενδυτικούς κύκλους σενάρια ακόμη και για υποχρεωτική προσφυγή της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για δανεισμό το 2009!
2. Οι τράπεζες έχουν κλείσει πλέον σε βαθμό απελπισίας τις στρόφιγγες του δανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ενώ από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, φόρεσαν μεγάλα «καπέλα» στα επιτόκια δανεισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα επιτόκια στα επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια χωρίς καθορισμένη διάρκεια εκτινάχθηκαν την περίοδο αυτή κατά μισή μονάδα. Ο συνδυασμός μειωμένης ζήτησης δανείων και αυστηρότερων κριτηρίων για τη χορήγησή τους έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη πτώση της πιστωτικής επέκτασης, δημιουργώντας φαινόμενα «ασφυξίας» επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Τα… ζόρια του 2009
Ο πρωθυπουργός εμφανίσθηκε την Παρασκευή από τις Βρυξέλλες αισιόδοξος ότι η κυβέρνηση θα καλύψει, χωρίς πρόβλημα, τις δανειακές ανάγκες τον επόμενο χρόνο. Όμως, στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους επικρατεί τέτοια αβεβαιότητα, ώστε δεν έχει καταρτιστεί ακόμη το πρόγραμμα εκδόσεων ομολόγων του πρώτου εξαμήνου, όπου εμφανίζονται και τεράστιες ανάγκες χρηματοδότησης παλαιών χρεών. Βέβαιο είναι ότι, σε κάθε περίπτωση, οι δανειακές ανάγκες θα καλυφθούν με δυσκολία και θα προσφερθούν στους «ραντιέρηδες» αποδόσεις πολύ υψηλότερες από τις αντίστοιχες γερμανικές.
Για τους τραπεζίτες το πρόβλημα που συζητείται έντονα στο παρασκήνιο τις τελευταίες ημέρες είναι ότι τα 28 δισ. ευρώ του «πακέτου Αλογοσκούφη», που επιβαρύνει κατά 13 δισ. ευρώ τις δανειακές ανάγκες του Δημοσίου το 2009, ενδέχεται να αποδειχθεί ότι δεν είναι επαρκές για να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης των πιστώσεων τουλάχιστον κατά 10% τον επόμενο χρόνο.
Η κρίση ρευστότητας των τραπεζών είναι πολύ σοβαρότερη απ’ ό,τι έχει φανεί ως τώρα, καθώς ήδη τα ανοίγματα στη διατραπεζική έξι μεγάλων τραπεζών ξεπερνούν τα 36 δισ. ευρώ. Μεγάλο μέρος αυτών των χρηματοδοτήσεων κατευθύνεται στις βαλκανικές θυγατρικές των τραπεζών, που έχουν εξαιρετικά δυσμενή σχέση δανείων/καταθέσεων. Την ίδια στιγμή, η κεφαλαιακή βάση των τραπεζών «διαβρώνεται» από κρυφές ζημίες που μεταφέρονται απευθείας στα ίδια κεφάλαια, για να μην επηρεάσουν τα κέρδη, ενώ τα κέρδη επηρεάζονται σοβαρά από τη μεγάλη αύξηση των προβλέψεων για προβληματικά δάνεια. Δεν είναι τυχαίο, ασφαλώς, ότι ο Οίκος «Moody’s» υποβάθμισε αυτήν την εβδομάδα την πιστοληπτική αξιολόγηση των τεσσάρων μεγαλύτερων ελληνικών τραπεζών.
Οι τραπεζίτες ισχυρίζονται ότι τα προβλήματα από τις διεθνείς δραστηριότητες δεν μπορούν να απομονωθούν και να μην επηρεάσουν αρνητικά την πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, αν μια θυγατρική στο εξωτερικό κινδυνεύσει, η μητρική τράπεζα θα είναι υποχρεωμένη να τη χρηματοδοτήσει, αλλιώς η ζημιά που θα υποστεί θα επηρεάσει την κεφαλαιακή βάση και τη ρευστότητά της, με αποτέλεσμα να μειωθούν οι χορηγήσεις στην εγχώρια αγορά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, από ορισμένες μεγάλες τράπεζες έχει αρχίσει να διακινείται το σενάριο της χορήγησης πρόσθετων κρατικών ενισχύσεων αρκετών δισεκατομμυρίων από το Δημόσιο, ώστε να καλυφθούν προβλήματα που δεν ήταν ορατά πριν από δύο μήνες όταν και άρχισαν οι συζητήσεις για το «πακέτο» των 28 δισ. ευρώ. Το ενδεχόμενο αυτό, βέβαια, προκαλεί «ανατριχίλες» στο οικονομικό επιτελείο, που γνωρίζει ότι με πολλή δυσκολία θα διαθέσει τα ομόλογα για τη χρηματοδότηση του πρώτου «πακέτου»…