Τα οφέλη και οι ζημίες από έναν πιθανό αποπληθωρισμό

Η εκτίμηση ότι ο πληθωρισμός στη χώρα μας θα υποχωρήσει τον Νοέμβριο στο 2,9% περίπου και τον Δεκέμβριο στο 2,5% από 3,9% τον Οκτώβριο και από 4,9% που ήταν η αιχμή του φέτος, δημιουργεί μιαν απειλή αποπληθωρισμού, ο οποίος, υπό φυσιολογικές συνθήκες λειτουργίας μιας οικονομίας, αποτελεί μια τρομακτική εξέλιξη, που πρέπει με κάθε τρόπο να αποφευχθεί. Όμως, για την ελληνική οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλές πληθωριστικές πιέσεις και από υψηλό δημόσιο χρέος και δανεισμό επί τριάντα περίπου χρόνια, ίσως αποτελεί, σε μικρή φυσικά δόση, μιαν ευκαιρία για έξοδο από την πολύχρονη μόνιμη κρίση στο επίπεδο των τιμών και στα δημοσιονομικά.

Ο αποπληθωρισμός είναι το αντίθετο του πληθωρισμού, δηλαδή είναι ένα οικονομικό φαινόμενο, όπου το γενικό επίπεδο των τιμών μειώνεται δραστικά με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να οφείλεται στη χαμηλή ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, η οποία υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να πωλούν τα προϊόντα τους σε χαμηλότερες τιμές. Ωστόσο, τόσο στην περίπτωση του πληθωρισμού όσο και στην περίπτωση του αποπληθωρισμού οι τιμές όλων των αγαθών μεταβάλλονται σε σημαντικό βαθμό, συνεχώς.

Όλοι οι έλληνες εργαζόμενοι, φορολογούμενοι, επιχειρηματίες έχουν γνωρίσει «στο πετσί» τους τις συνέπειες του πληθωρισμού. Μόνο για λίγους μήνες και ιδιαίτερα το 1999 γνώρισαν μια σταθερότητα των τιμών (πληθωρισμός γύρω στο 2%), η οποία σε μακροπρόθεσμη βάση έχει σημαντικές ευεργετικές επιπτώσεις, από τις οποίες οι κυριότερες είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η αύξηση των επενδύσεων εξαιτίας κυρίως των χαμηλότερων επιτοκίων.

Αντιθέτως, σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον μειώνονται η αξία των αποταμιεύσεων και το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα και πλήττονται περισσότερο οι ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες, καθώς έχουν περιορισμένες δυνατότητες προστασίας, ενώ όπως έχει καταδείξει η ελληνική και η διεθνής εμπειρία τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού συχνά προκαλούν κοινωνική αστάθεια.

Οι συνέπειες

Ποιες είναι όμως οι συνέπειες του αποπληθωρισμού στην οικονομία και την κοινωνία; Σταχυολογούμε μερικές από αυτές:

Πρώτον, από τη μια μεριά η πτώση των τιμών ωφελεί σίγουρα τους καταναλωτές, αλλά από την άλλη προκαλεί, ταυτόχρονα, πάγωμα των επενδύσεων και αύξηση της ανεργίας.

Δεύτερον, οι επιχειρήσεις θα αναγκασθούν σταδιακά να μειώσουν τις τιμές, καθώς η χαμηλή αγοραστική δύναμη θα προκαλέσει συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης.

Τρίτον, η πτώση στις τιμές προϊόντων και αγαθών σημαίνει λιγότερα έσοδα, άρα μεγαλύτερο πρόβλημα στην αποπληρωμή των δανειακών τους υποχρεώσεων.

Τέταρτον, ο αποπληθωρισμός μειώνει την ισχύ της νομισματικής πολιτικής πάνω στην οικονομία. Ακόμα κι αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλες κεντρικές τράπεζες μειώσουν, όπως ήδη προεξοφλείται, περαιτέρω τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, οι εταιρείες δεν θα μπορούν να προβούν σε δανεισμό όταν σημειώνεται μείωση των τιμών τους και, φυσικά, των εσόδων τους. Άλλωστε, με τον αποπληθωρισμό, το πραγματικό επιτόκιο, δηλαδή το επιτόκιο μείον τον πληθωρισμό, παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Πέμπτον, ο αποπληθωρισμός αντανακλά κατάρρευση της ζήτησης και ένα πλεόνασμα παραγωγικής ικανότητας και, για τον λόγο αυτό, είναι πάντα επικίνδυνος. Η πτώση των τιμών μπορεί να οδηγήσει τους καταναλωτές να αναβάλουν τις αγορές τους.

Έκτον, για τη χώρα μας που μαστίζεται από υψηλό χρέος η εξέλιξη αυτή μπορεί να αποβεί ακόμα πιο επώδυνη. Η πραγματική αξία του χρέους μεγαλώνει, ενώ οι τιμές πέφτουν. Πρόκειται για μια σοβαρή αντένδειξη για οικονομίες που είναι επιβαρημένες από υψηλά χρέη.

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι αυτό που δεν κατόρθωσε η ελληνική οικονομία τα τελευταία τριάντα χρόνια, δηλαδή να αποκτήσει μια σταθερότητα των τιμών, να μειώσει τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις, θα το «πετύχει» προφανώς η σημερινή κρίση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αποπληθωρισμό της ελληνικής οικονομίας, με τις συνέπειες που σκιαγραφήθηκαν πιο πάνω.