Ρωσία και Κύπρος: Από τον Μακάριο στον Χριστόφια
Η επίσκεψη αυτή και η επιτυχία της έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί έρχονται σε μια περίοδο όπου η Ρωσία, ιδιαίτερα μετά τον περασμένο Αύγουστο, δείχνει να αναβαθμίζει ραγδαία τον πολιτικό της ρόλο στη διεθνή πολιτική, ενώ έχει ενισχύσει ταυτόχρονα τις οικονομικές, ενεργειακές και ευρύτερα πολιτικές της συνεργασίες με την Ευρώπη.
Ο ρόλος της Μόσχας σήμερα διεθνώς διαμορφώνεται σε μια συνεργατική διεθνοπολιτική διάσταση με ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα δε με την Ευρώπη και την Κίνα, ενώ δεν έχει εχθρικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρά την κρίση της Οσετίας. Ένα τωρινό σκηνικό που βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και τη Σοβιετική υπερδύναμη, όπου η Μόσχα ηγείτο του Ανατολικού λεγόμενου κόσμου ή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, βρισκόμενη σε κάθετη αντίθεση με τη Δύση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το «Σιδηρούν Παραπέτασμα» χώριζε τους λαούς σε αντιπαρατιθέμενα στρατόπεδα. Το γεγονός αυτό επιτρέπει σε μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος ή σε μια μεσαία δύναμη όπως η Ελλάδα ή σε μια μεγάλη δύναμη όπως η Γερμανία και η Γαλλία να συνεργάζονται με τη Μόσχα, χωρίς απαραιτήτως να δημιουργεί αντιθέσεις ή εχθρικές παραστάσεις στις ΗΠΑ.
Η εξέλιξη αυτή ανακαλεί στη μνήμη μας κορυφαίες στιγμές της κυπριακής διπλωματίας, όπου ο τότε Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις αρχές της δεκαετίας του ʼ60, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία έκανε τα πρώτα της δειλά και επισφαλή βήματα στη διεθνή σκακιέρα, πήρε το πολιτικό ρίσκο ενός διεθνοπολιτικού άλματος να συνάψει ιδιαίτερες σχέσεις με την Ψυχροπολεμική Μόσχα του Νικήτα Χρουστσόφ, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω στήριξε την Κύπρο στην κρίση του 1964, εντάσσοντας λίγο νωρίτερα το νεοσύστατο κράτος στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Αυτό φυσικά προκάλεσε τότε φοβίες και παραστάσεις ανασφάλειας στους Αμερικανούς και στο, γνωστών «φιλικών διαθέσεων» για την Κύπρο και τον Κυπριακό Ελληνισμό, Foreign Office. Πολιτική συνθήκη που προδήλως δεν βοήθησε ιδιαιτέρως την εξέλιξη και την πορεία του Κυπριακού Προβλήματος. Τούτο δε, παρά το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση και το «Σοσιαλιστικό Στρατόπεδο» κρατών που την ακολουθούσε στήριζαν την κυπριακή υπόθεση στα φόρα του ΟΗΕ.
Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην. Παρά την κρίση Ηνωμένων Πολιτειών – Ρωσίας σχετικά με την Οσετία, η Ρωσική Ομοσπονδία αποτελεί έναν αποδεκτό παράγοντα στη διεθνή κοινωνία και στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο πολιτικό και οικονομικό σύστημα, είναι ενταγμένη ισότιμα σε όλους σχεδόν τους διεθνείς θεσμούς και είναι αναγνωρισμένη ως μεγάλη δύναμη που μπορεί να έχει κρατικές ή πολιτικές αντιθέσεις με άλλες χώρες, όπερ απολύτως θεμιτό, αλλά δεν βρίσκεται σε κάθετη κοσμοθεωρητική και ιδεολογική αντίθεση με κανένα κράτος ή συνασπισμό κρατών του κόσμου. Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να θυμηθούμε την ουσιαστική βοήθεια που προσέφερε η Ρωσία ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας στην Κύπρο αμέσως μετά το δημοψήφισμα του ΟΧΙ και την αγγλοαμερικανική κατακραυγή εναντίον της τότε κυβέρνησης και του Κυπριακού Ελληνισμού, όπου ο υπουργός Εξωτερικών των Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, σε συνεννόηση με τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου Γιώργο Ιακώβου, στήριξε την κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Προδήλως, η σημερινή στενή σχέση Μόσχας – Λευκωσίας είναι ένας από τους άσους στο μανίκι της Κυπριακής Δημοκρατίας για ρωσική ενεργό στήριξη σε περίπτωση που αποτύχουν οι συνομιλίες και ενταθούν οι διεθνείς πιέσεις ή εκβιασμοί προς την πλευρά της κυπριακής κυβέρνησης.
Ταυτόχρονα πρέπει να υπογραμμίσουμε και τη σημασία της θετικής παρέμβασης της Κύπρου στη Μόσχα αναφορικά προς το σχέδιο για την οικοδόμηση και ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού συστήματος συλλογικής ασφάλειας με τη συμμετοχή και της Μόσχας, πράγμα άκρως απαραίτητο και απολύτως αναγκαίο για το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό μέλλον της ανθρωπότητας. Στον βαθμό που ένα Διεθνές Σύστημα Συλλογικής Ασφάλειας είναι ανύπαρκτο και περίπου ουτοπικό, η ανθρωπότητα βιώνει μια πολυεπίπεδη βαθιά κρίση η οποία δεν είναι μόνο οικονομική, είναι ευρύτερα πολιτική.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέτυχαν στον ρόλο του ηγεμόνα, ο κόσμος είναι ακυβέρνητος, το διεθνές σύστημα μεσομακροπρόθεσμα μορφοποιείται σε ολιγοπολικό και ο ρόλος της Ρωσίας και της Ευρώπης σε αυτές τις εξελίξεις θα είναι καθοριστικός.
Εκεί, σε αυτό το πλαίσιο, η μικρή Κυπριακή Δημοκρατία και φυσικά η Ελλάδα έχουν θέση και ρόλο στο πλαίσιο μιας ανερχόμενης μεγάλης ευρωπαϊκής δύναμης.