ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ή ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΣ;

Για παράδειγμα, η φιλοκυβερνητική «Καθημερινή» χαρακτήρισε τον νέο προϋπολογισμό «εικονικό» (Κυριακή 23/11/2008) και στο ίδιο μήκος κύματος ήσαν οι χαρακτηρισμοί σχεδόν σε όλες τις σοβαρές εφημερίδες. Γενικευμένη απαξίωση και αποδοκιμασία μιας κορυφαίας επιλογής της κυβέρνησης. Όλοι οι προϋπολογισμοί, όχι μόνον του κράτους και του ευρύτερου κρατικού τομέα, έχουν μια δόση εικονικότητας, αλλά και αυτοί του ιδιωτικού τομέα. Το μεγάλο και ασυγχώρητο σφάλμα του προϋπολογισμού ’09 είναι ότι αγνόησε τη σημερινή οικονομική συγκυρία και οδηγήθηκε σε λάθος στόχο. Ο κ. Αλογοσκούφης και οι συνεργάτες του στην κατάρτιση του προϋπολογισμού φαίνεται να πιστεύουν ότι η σημερινή κρίση είναι μόνο χρηματοπιστωτική και δεν ακουμπάει καθόλου τους άλλους τομείς της οικονομίας, δηλαδή δεν επηρεάζει την πραγματική οικονομία. Κι αυτό είναι το μεγάλο σφάλμα τους.

Έτσι με τη σκέψη αυτή «αρμέγουν» την πραγματική οικονομία (τις παραγωγικές επιχειρήσεις) και τα νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος και μεταφέρουν πόρους στο τραπεζικό σύστημα. Και με τον νέο προϋπολογισμό εξακολουθούν την προσπάθεια μείωσης του ελλείμματος. Για τάχα δημοσιονομική εξυγίανση. Όμως, η σημερινή συγκυρία απαιτεί η δημοσιονομική πολιτική να αποτελέσει ένα από τα βασικά εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης και να θωρακίσει την οικονομία ώστε να μπορέσει να αποκρούσει τις απειλές που μας περιζώνουν. Σήμερα, κύριος στόχος και βασική προτεραιότητα δεν μπορεί να είναι η μείωση του ελλείμματος. Προτεραιότητα έχει η στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται να αυξηθεί η κατανάλωση χωρίς την υπερχρέωση επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Γιατί η υπερχρέωση φέρνει αφερεγγυότητα των δανειοληπτών και πέφτουμε στον φαύλο κύκλο της ανακύκλωσης της κρίσης. Ο βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε προ ημερών ότι αποφάσισε τη μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ κατά 2,5 ολόκληρες μονάδες για να μειωθούν οι τιμές λιανικής πώλησης, να αυξηθεί η κατανάλωση και να στηριχθεί έτσι η πραγματική οικονομία που απειλείται. Τη συνταγή αυτή του Μπράουν άρχισαν να υιοθετούν πολλά κράτη. Και προσπαθούν να μειώσουν τη φορολογία και να μετατρέψουν τη δημοσιονομική πολιτική σε βασικό Όργανο στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους περιμένει τη χαλάρωση του διαβόητου Συμφώνου Σταθερότητας και… Ανάπτυξης προκειμένου να βρει τρόπους στήριξης της πραγματικής οικονομίας και αύξησης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών! Τέτοια δουλοπρέπεια της κυβέρνησης δεν την περιμέναμε! Και μέχρι να βρεθούν -αν βρεθούν- αυτοί οι τρόποι στήριξης η κρίση θα φουντώνει. Και, ίσως, να είναι αργά πλέον για αναστροφή της κατάστασης που θα έχει δημιουργηθεί στην οικονομία μας.

Τη στιγμή που όλα τα κράτη μειώνουν τη φορολογία, ο κ. Αλογοσκούφης απαιτεί να εισπράξει 7,1 δισ. ευρώ παραπάνω από την άμεση και έμμεση φορολογία. Έτσι όμως θα μειωθεί σημαντικά η κατανάλωση των νοικοκυριών και επίσης θα μειωθεί η παραγωγή και η απασχόληση και θα φουντώσει η ανεργία. Τη στιγμή που επιβάλλεται να αυξηθεί η δημόσια κατανάλωση με αύξηση των πιστώσεων για εκτέλεση περισσότερων δημόσιων έργων, να στηριχθεί ο κλάδος των κατασκευών και να καταπολεμηθεί η ανεργία, ο νέος προϋπολογισμός μειώνει τις πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 850 εκατ. ευρώ! Πώς θα βοηθήσει λοιπόν η δημόσια κατανάλωση στον περιορισμό των απειλών που μας φέρνει το 2009; Το ΠΔΕ είναι μεγάλο σφάλμα που περιορίζεται. Και αποκλειστικά υπεύθυνοι είναι αυτοί που εισηγήθηκαν το μέτρο αυτό στον υπουργό Οικονομίας. Ακόμη και ο επικεφαλής του Eurogroup συνέστησε στις κυβερνήσεις των κρατών της Ευρωζώνης να αυξήσουν τις πιστώσεις για την εκτέλεση δημόσιων έργων για να τονωθεί η κατανάλωση και να περιοριστεί η ανεργία.

Προσωπικά είχαμε τη βεβαιότητα ότι ο κ. Αλογοσκούφης θα καθιστούσε τον προϋπολογισμό ’09 όργανο καταπολέμησης της κρίσης. Αυτό δεν το είδαμε. Στην οικονομία υπάρχουν πολλών ειδών κρίσιμες καταστάσεις που πηγάζουν από διαφορετικές αιτίες, όπως π.χ. η κρίση του τραπεζικού συστήματος, η κρίση των χρηματιστηρίων, η κρίση σε ορισμένους κλάδους της μεταποίησης, η νομισματική κρίση, η επιβράδυνση ολόκληρης της οικονομίας που απειλεί με ύφεση κ.λπ. Η καθεμία από τις κρίσιμες αυτές καταστάσεις απαιτεί και τη δική της «συνταγή θεραπείας». Έτσι η τωρινή φάση βαριάς επιβράδυνσης της οικονομίας απαιτεί:

α) Την τόνωση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων, δηλαδή καθολική διασπορά του εθνικού προϊόντος για να τονωθεί η ιδιωτική κατανάλωση. Οι αυξήσεις «επαιτείας» σε μερικούς πάσχοντες δεν αρκεί. Είναι σταγόνα στον ωκεανό.

β) Οικονομική στήριξη της πραγματικής οικονομίας με μέτρα άμεσης απόδοσης.

γ) Αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης με αύξηση των πιστώσεων του ΠΔΕ.

δ) Πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ και σκληρά μέτρα ελέγχου της αγοράς, ώστε να περιοριστεί η κερδοσκοπία και η ληστεία των εισοδημάτων των καταναλωτών.

ε) Αυστηρούς ελέγχους των τραπεζών για το ύψος των επιτοκίων χορηγήσεων, για τα πανωτόκια και τις άλλες αυθαιρεσίες που διαπράττουν εις βάρος των δανειοληπτών.

στ) Επιβολή έκτακτης εισφοράς στα υψηλά εισοδήματα. Τα υψηλού εισοδήματος νοικοκυριά είναι «κορεσμένοι καταναλωτές» και η φορολόγησή τους δεν επηρεάζει την κατανάλωση.

ζ) Το πακέτο στήριξης των τραπεζών θα έπρεπε να τριχοτομηθεί. Στις τράπεζες 10 δισ. ευρώ με τη μορφή εγγυήσεων, επίσης 10 δισ. στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με την εκχώρηση κρατικών ομολόγων και τα υπόλοιπα 2 δισ. για αύξηση μισθών, συντάξεων, ενίσχυση των ασθενέστερων και του Ταμείου Συνοχής. Μόνον έτσι θα μπορούσε να αυξηθεί η ιδιωτική κατανάλωση και να μετριαστούν οι συνέπειες της κρίσης.

Αυτά είναι μέτρα αναγκαία και όχι λαϊκισμός όπως θέλουν να τον παρουσιάσουν οι εν Ελλάδι ζηλωτές του νεοφιλελευθερισμού. Και η κυβέρνηση τα αποφεύγει με το επιχείρημα ότι τάχα κατεδαφίζουν τη μέχρι τώρα δημοσιονομική… εξυγίανση! Δεν μπορώ να καταλάβω για ποια εξυγίανση μιλάνε. Από τη μακρόχρονη θητεία μας στο υπουργείο Οικονομικών γνωρίζουμε ότι τα παραπάνω μέτρα αυξάνουν τις δαπάνες του κράτους και επομένως και το έλλειμμα. Όμως, σήμερα προτεραιότητα έχει η αντιμετώπιση της κρίσης και όχι η συγκράτηση του ελλείμματος. Και από την άποψη αυτή ο προϋπολογισμός ’09 είναι κατώτερος των περιστάσεων. Γι’ αυτό και η αντοχή του θα είναι μηδενική. Και αν η κυβέρνηση επιμείνει στις άστοχες επιλογές της, τότε ο προϋπολογισμός θα υπερφαλαγγιστεί από τις εξελίξεις και θα ανατραπεί. Και η ροή των γεγονότων θα τον ανατρέψει. Θα ήταν προτιμότερο ο κ. Αλογοσκούφης να είχε καταρτίσει έναν προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης αντάξιο των περιστάσεων. Και περισσότερο ρεαλιστικό. Και αν υποθέσουμε ότι το έλλειμμα μπορεί να συγκρατηθεί κάτω από το 3% του ΑΕΠ -πράγμα κατά τη γνώμη μας εντελώς απίθανο- τι έχει να κερδίσει η οικονομία μας; Απολύτως τίποτε. Απλώς θα συρρικνωθεί επικίνδυνα η οικονομική δραστηριότητα της χώρας, η κρίση θα φουντώσει και η ύφεση θα απλώσει τα πλοκάμια της. Με τέτοιες ορατές απειλές είναι μεγάλο σφάλμα να ζητάει η κυβέρνηση να εισπράξει το 2009 παραπάνω φόρους και μάλιστα στο αστρονομικό ποσό των 7,1 δισ. ευρώ! Αυτό μόνον σαν ψέμα θα μπορούσε να νοηθεί. Ο νέος προϋπολογισμός είναι σκέτος παραλογισμός. Δείχνει να είναι καμωμένος αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του τραπεζικού συστήματος και μόνον. Από το ένα μέρος ενισχύει τη ρευστότητα των τραπεζών και την πιστοδοτική τους ικανότητα. Και από το άλλο μέρος μέσω της υπερφορολόγησης μειώνει τη ρευστότητα επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Δηλαδή, ρίχνει τους δύο βασικούς μοχλούς που στηρίζουν τη δραστηριότητα της πραγματικής οικονομίας (επιχειρήσεις – νοικοκυριά) πιο βαθιά στην τραπεζική υπερχρέωση, που θα είναι η αιτία της μελλοντικής ανακύκλωσης της κρίσης. Και ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί ότι σε τούτες τις δύσκολες καταστάσεις οι πουλημένες πλέον στους ξένους επενδυτές τέως ελληνικές τράπεζες θα επιδείξουν αίσθημα ευθύνης και θα χειριστούν τα οφέλη από το κρατικό πακέτο στήριξης με σύνεση και για τη θωράκιση της οικονομίας μας; Θα το εγγυηθεί το κράτος; Μα, αυτό ούτε σαν ανέκδοτο δεν μπορεί να ακουστεί! Οι τράπεζες θα δημιουργήσουν πολλές ευκαιρίες για να ληστέψουν τους δανειολήπτες (παλιούς και νέους). Η εμπειρία από τη συμπεριφορά των τραπεζών είναι αρκετά πικρή.

Ο κ. πρωθυπουργός, μιλώντας στο Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο την περασμένη Δευτέρα, μας διαβεβαίωσε, όπως συνηθίζεται τα τελευταία 15 χρόνια, ότι το 2009 δεν θα επιβληθεί κανένας καινούργιος φόρος. Θέλησε να καθησυχάσει τους «έχοντας και κατέχοντας». Δεν ξέρουμε να υπάρχει διαφορά μεταξύ επιβολής «νέου φόρου» και «μεταρρύθμισης» ήδη υφιστάμενου φόρου. Και φέτος που φορολογεί όλα τα ακίνητα με τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας απλώς μεταρρύθμισε τον παλιό ΦΜΑΠ, ξαλάφρωσε σημαντικά το φορολογικό βάρος των μεγαλοϊδιοκτητών και έριξε βάρη στη μικρή ιδιοκτησία. Μήπως ο κ. Καραμανλής μας πέρασε για ηλίθιους; Είναι ποτέ δυνατόν να εισπράξει μόνο από τη φοροδιαφυγή 7,1 δισ. ευρώ χωρίς να «μεταρρυθμίσει» κάποιον ή κάποιους φόρους που έχει βάλει στο μυαλό του ο Αλογοσκούφης; Ο εκσυγχρονισμός του Σημίτη και οι μεταρρυθμίσεις του Καραμανλή είναι που έχουν εξοντώσει τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων. Το 2009 πρέπει ο λαός να δείξει ότι χόρτασε από τα κούφια λόγια των πολιτικών των δύο μεγάλων κομμάτων. Μη χάσετε την ευκαιρία!