«ΒΟΜΒΑ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το κράτος πληρώνει σε μετρητά, κάτι που όμως στη συνέχεια δεν πράττουν οι διαφημιστικές. Και, βεβαίως, αν η ΕΙΗΕΑ μιλάει για ενδείξεις περί «μαύρου χρήματος» με την κρατική διαφημιστική δαπάνη και το κράτος δεν αναλαμβάνει την ευθύνη του, τότε αναρωτιόμαστε πού πρέπει να απευθυνθεί κανείς για ένα ποσό της τάξης των 199 εκατ. ευρώ μόνο στις εφημερίδες την περασμένη τετραετία.
Η επίμαχη φράση στον επίσημο απολογισμό της ΕΙΗΕΑ, όπως δημοσιεύεται στη 15η σελίδα του απολογισμού, έχεις ως εξής: «Το κράτος αρνείται να δώσει στοιχεία για τα συνολικά ποσά που εκταμιεύει για κάθε διαφήμιση σε σύγκριση με τα ποσά που καταβλήθηκαν για τη διαφήμιση αυτή στα διαφημιστικά μέσα. Είμαστε βέβαιοι ότι από τη σύγκριση αυτών των καταβολών θα προέκυπτε ότι το μεγαλύτερο μέρος της κρατικής διαφημιστικής δαπάνης εμφανίζεται να περιέρχεται στις διαφημιστικές εταιρείες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η διακίνηση του λεγόμενου ʽʽμαύρου χρήματοςʼʼ γίνεται και διά των διαφημιστικών εταιρειών».
Μάλιστα η ΕΙΗΕΑ επικαλείται στον απολογισμό της υπόμνημα της ΕΔΕΕ προς τον τέως υπουργό Επικρατείας Θόδωρο Ρουσόπουλο το 2005. Γράφει η Ένωση χαρακτηριστικά: «Ότι τα ανωτέρω δεν είναι απλώς εικασίες αποδεικνύεται από το υπόμνημα της ΕΔΕΕ προς τον υπουργό Τύπου τον Σεπτέμβριο του 2005 (όταν είχε θεωρητικά αρχίσει η λειτουργία του συστήματος της ίσης κατανομής των διαφημίσεων), στο οποίο μεταξύ άλλων επί λέξει αναγράφεται: ʽʽ… Με σωστό χειρισμό των φορέων του Δημοσίου αποσείεται η ευθύνη και η συνεπαγόμενη ʽμουρμούραʼ όλων των ΜΜΕ και η ευθύνη μεταβιβάζεται στην εταιρεία που διαχειρίζεται το κάθε έργοʼʼ».
Η ΕΙΗΕΑ έχει ήδη στον απολογισμό της σημειώσει μια ακόμη πρακτική των διαφημιστικών εταιρειών, που ενώ εισπράττουν μετρητά, στη συνέχεια λειτουργούν με διαφορετικό καθεστώς: «… ενώ δηλαδή το κράτος πληρώνει τις υποχρεώσεις του προς τις διαφημιστικές επιχειρήσεις τοις μετρητοίς, ουδέποτε εξόφληση των οφειλών προς εφημερίδες από διαφημιστικές επιχειρήσεις έγινε σε μετρητά», αναφέρει η Ένωση των Ιδιοκτητών.
Η ΕΙΗΕΑ εκφράζει την απογοήτευσή της για την εγκατάλειψη του συστήματος που πρότεινε η κυβέρνηση από το 2004, και έγινε εγκύκλιος το 2005, της κατανομής της κρατικής διαφήμισης με ίσο αριθμό καταχωρήσεων σε όλες τις εφημερίδες, με διαφοροποιημένο τιμοκατάλογο, ανάλογα με την κυκλοφορία κάθε εφημερίδας.
Η εγκατάλειψη αυτή οφείλεται, πάντοτε κατά την ΕΙΗΕΑ, και «στη συντεχνία των διαφημιστικών επιχειρήσεων, οι οποίες θορυβήθηκαν (και ίσως δικαίως) ότι η κρατική διαφήμιση δεν θα αποτελούσε πλέον γι’ αυτούς μέσο πίεσης προς εφημερίδες – τηλεόραση και ραδιόφωνο και βρέθηκαν να συμφωνούν και ως προς το ύψος της επιβαλλόμενης στα μέσα αμοιβής και ως προς τον τρόπο της καταβολής της» (της αμοιβής).
Οι ευθύνες της κυβέρνησης κατά την ΕΙΗΕΑ είναι μεγάλες. Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα: «Δυστυχώς οι προσπάθειες των διαφημιστών τελεσφόρησαν και προς την κυβέρνηση, που θεώρησε προτιμότερο να ασκήσει την τακτική πιέσεως προς τον Τύπο διά των κρατικών διαφημίσεων, αλλά και στον χώρο των εφημερίδων, αφού πολλές επείσθησαν να δηλώσουν εκ των υστέρων ουσιαστική αποχώρηση από το ενιαίο σύστημα διανομής, αξιώνοντας μεγαλύτερες αμοιβές από τις συμφωνημένες, προφανώς πιστεύοντας τις υποσχέσεις διαφημιστών ότι μετά την αποχώρησή τους από το σύστημα θα ελάμβαναν (αυτές και μόνο) μεγαλύτερα μερίδια διαφημίσεων εξ ευνοίας προφανώς των διαφημιστικών εταιρειών».
Η διαπίστωση της ΕΙΗΕΑ είναι πως «ακόμα και οι δήθεν ʽʽευνοημένεςʼʼ εφημερίδες καταχώρησαν πολύ λιγότερη διαφήμιση από αυτήν που θα ελάμβαναν από το αντικειμενικό σύστημα, η οποία μάλιστα κατευθύνθηκε στις εκδόσεις του Σαββατοκύριακου, μεγάλης διαφημιστικής αξίας, και όχι στις εκδόσεις του λοιπού 5νθημέρου».
Η ΕΙΗΕΑ έχει και δύο ακόμη «καρφιά» για την κυβέρνηση:
– «Το περίεργο είναι ότι ίσως τώρα η κυβέρνηση να έχει συνειδητοποιήσει ότι το σύστημα που εφήρμοσε καθ’ υπόδειξη των διαφημιστών όχι μόνο δεν την ωφέλησε διαφημιστικά αλλά της εκόστισε και πολιτικά».
– «Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί η έλλειψη συμμετοχής εκπροσώπων των Ενώσεων του Τύπου στις επιτροπές αξιολόγησης των διαφημιστικών μέσων που καταχωρούν κρατικές διαφημίσεις».
Το 12% των διαφημίσεων στις εφημερίδες είναι κρατικές!
Από τα στοιχεία της ΕΙΗΕΑ για την κρατική διαφήμιση προκύπτει πως το κράτος όλο και περισσότερο, και κυρίως την εποχή της ΝΔ, επιδοτεί τις εφημερίδες, χωρίς να διαθέτει αποδεκτό σύστημα διανομής τους. Στο σύνολο της διαφημιστικής δαπάνης της τετραετίας (2005 – 9μηνο 2008), που ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ, η κρατική διαφήμιση ανέρχεται σε 199 εκατ. ευρώ, δηλαδή αποτελεί το 12,58% του συνόλου των διαφημίσεων. Το 2005 η κρατική διαφήμιση προς τις εφημερίδες, με 31 εκατ. ευρώ, αποτελούσε το 8,53% της συνολικής δαπάνης. Στη συνέχεια η αύξηση που παρατηρείται είναι ραγδαία. Το 2006 η κρατική δαπάνη ανεβαίνει στα 48 εκατ. ευρώ (11,71% της συνολικής διαφήμισης) και στη συνέχεια το 2007 στα 65 εκατ. ευρώ, φτάνοντας στο 13,97% της συνολικής διαφημιστικής δαπάνης. Στο 9μηνο του 2008 η διαφημιστική δαπάνη του Δημοσίου αποτελεί ήδη το 16,09% της συνολικής, με 54 εκατ. ευρώ (βλέπε πίνακα)
Έλεγχος ΕΕ για Ταμεία και κρατική διαφήμιση
Δύο ζητήματα που αναμένεται να συζητηθούν εκτενώς το επόμενο διάστημα είναι η κρατική διαφήμιση και το σύστημα κατανομής της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει, όπως έχουμε γράψει, τη διαδικασία συγκέντρωσης στοιχείων για το πώς κατανεμήθηκαν διαφημίσεις με ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση. Εκείνοι που παρακολουθούν το ζήτημα λένε πως, αν διαπιστωθεί ότι δεν τηρήθηκαν οι διαδικασίες και η κρατική-ευρωπαϊκή διαφήμιση λειτούργησε ως σύστημα επιδότησης συγκεκριμένων εφημερίδων, τα χρήματα θα ζητηθούν πίσω. Ήδη ο Προκόπης Παυλόπουλος, που έχει συναντηθεί με εκδότες, σκέφτεται να εφαρμόσει απόλυτα την υφιστάμενη νομοθεσία, με την αρχή ίσος αριθμός καταχωρήσεων σε όλα τα φύλλα με διαφορετικό τιμολόγιο. Δεύτερο ζήτημα είναι η νέα στάση των Ταμείων. Η κυβέρνηση αφήνει να εννοηθεί πως αν οι διοικητές των Ταμείων δεν απαιτήσουν να καταβληθούν οι οφειλές, θα έχουν ποινικές κυρώσεις.