Γιατί μερικές τράπεζες «έκαναν τις δύσκολες» μπροστά στα 28 δισ. ευρώ!
Η έντονη αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές αποκάλυψε το επικίνδυνο μοντέλο ανάπτυξης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και τους πιστωτικούς κινδύνους που συνεπαγόταν στην ελληνική οικονομία και στην ελληνική αγορά. Για τον λόγο αυτό, προφανώς, μερικές τράπεζες εμφανίζονταν «ακατάδεκτες», για διάφορους λόγους, να συμμετάσχουν στο κυβερνητικό πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητάς τους με 28 δισ. ευρώ.
Στην πραγματικότητα, η συμπεριφορά αυτή αποκαλύπτει μιαν άγνωστη πλευρά που αφορά τους πιστωτικούς κινδύνους, δηλαδή τη σχέση των δανείων σε καθυστέρηση με το σύνολο των δανείων, η οποία μπορεί να μειώθηκε στο τέλος του 2007 στο 4,5% από 5,4% στο τέλος του 2006, αλλά παραμένει σημαντικά υψηλότερη τόσο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και από τον στόχο που είχε θέσει η Τράπεζα της Ελλάδος λίγο πριν από τη διεθνή αναταραχή (3,5%). Αν η διαπίστωση αυτή συνδυαστεί και με την ποιότητα διαχείρισης κινδύνων από τις τράπεζες, την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου, τον έλεγχο της ρευστότητας, την πιστωτική επέκταση και τη διείσδυση σε νέες –ξένες– αγορές που ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο, τότε αντιλαμβάνεται κανείς γιατί μερικές τράπεζες «έκαναν τις… δύσκολες» να αποδεχθούν το κυβερνητικό πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητάς τους: Θέλουν να επιμείνουν στην εφαρμογή του σημερινού μοντέλου ανάπτυξής τους με την εξασφάλιση υπερκερδών και υπεραποδόσεων με υψηλούς πιστωτικούς κινδύνους και, το κυριότερο, με όσο το δυνατόν λιγότερα κεφάλαια των μετόχων! Το νέο μοντέλο ανάπτυξης σημαίνει ότι οι τράπεζες πια δεν θα μπορούν να δανείζονται συνεχώς από τη διατραπεζική αγορά για να δανείζουν στη συνέχεια, χωρίς έλεγχο των πιστωτικών κινδύνων, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Τουρκία και άλλες χώρες όπου έχουν αναπτύξει τραπεζική δραστηριότητα.
Αυτούς τους κινδύνους τους είχε επισημάνει εγκαίρως η Τράπεζα της Ελλάδος λίγο πριν και λίγο μετά τη διεθνή αναταραχή, με ορίζοντα έως το τέλος Μαρτίου του 2008 και ως το τέλος Ιουνίου του 2008 με δύο ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για τον κίνδυνο ρευστότητας αντίστοιχα. Για τον λόγο αυτόν η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε από τις τράπεζες την υποβολή των σχετικών στοιχείων σε συντομότερα διαστήματα από αυτά που καθορίζουν οι ισχύουσες γενικές ρυθμίσεις της.
Οι επιπτώσεις της διεθνούς πιστωτικής αναταραχής, που είναι σε εξέλιξη από τα μέσα του 2007, έκαναν περισσότερο επίκαιρες τις γνωστές επισημάνσεις της Τράπεζας της Ελλάδος τόσο προς τις τράπεζες όσο και προς τα νοικοκυριά, αλλά φευ!
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για τη χρήση του 2007, από τις τράπεζες είχε ζητηθεί να βελτιώσουν περαιτέρω την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου, εφαρμόζοντας αυστηρότερα κριτήρια κατά την επιλογή των δανειοληπτών (το ποσό που απαιτείται για την εξυπηρέτηση του συνολικού δανεισμού κάθε νοικοκυριού δεν πρέπει να υπερβαίνει το εύλογο όριο του 30% έως 40% του διαθέσιμου εισοδήματος) και είχε εξεταστεί η προσαρμογή της εύλογης σχέσης του ύψους των στεγαστικών δανείων προς την αξία των υποθηκευμένων ακινήτων.
Όσον αφορά τα νοικοκυριά, είχε ζητηθεί να συνεκτιμούν ακόμα πιο προσεκτικά τις δυνατότητές τους για την εξυπηρέτηση των δανειακών τους υποχρεώσεων, λαμβάνοντας υπόψη το μελλοντικό διαθέσιμο εισόδημα, καθώς και τις τυχόν επιπτώσεις στο κόστος εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεών τους.
Έτσι, ήρθε η διεθνής αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές για να αποκαλυφθούν όλα αυτά στην ελληνική τραπεζική αγορά και να εφαρμοστεί ένα πρότυπο ανάπτυξης χωρίς πιστωτικούς κινδύνους. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει με ενίσχυση της ρευστότητάς τους με 28 δισ. ευρώ χωρίς έλεγχο, χωρίς εκπρόσωπο του Δημοσίου, χωρίς, εν πάση περιπτώσει, νέου τύπου επίτροπο στις τράπεζες. Για τον λόγο αυτό προφανώς αντιδρούσαν μερικές…