Η Άγκυρα διεκδικεί θέση αναπληρωτή γενικού γραμματέα
Το νέο φόρουμ «Ένωση για τη Μεσόγειο», στο οποίο θα συμμετάσχουν κράτη της Μεσογείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας που ξεκινά από τον γαλλογερμανικό συμβιβασμό που επιτεύχθηκε τον περασμένο Μάρτιο. Σύμφωνα με αυτόν τον συμβιβασμό, το γαλλικής εμπνεύσεως σχέδιο για τη σύσταση μιας Μεσογειακής Ένωσης εντάχθηκε στα κοινοτικά προγράμματα για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση με τα υφιστάμενα πλαίσια ευρωμεσογειακής συνεργασίας (Διαδικασία της Βαρκελώνης, Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας κ.λπ.).
Η Τουρκία τήρησε εξαρχής μια εξαιρετικά διστακτική στάση έναντι του σχεδίου της Μεσογειακής Ένωσης, η πατρότητα του οποίου ανήκει στον γάλλο Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, καθώς αυτό είχε παρουσιαστεί ως εναλλακτική λύση για την ενταξιακή της πορεία στην ΕΕ. Στα μάτια της Άγκυρας η γαλλική πρόταση ισοδυναμούσε μ’ ένα απαξιωτικό σχέδιο που προσέβαλε την τουρκική διπλωματία και το κυριότερο έθετε σε κίνδυνο την κεμαλική ιδεολογία, χάρη στην οποία η χώρα διεκδικεί διακαώς μια θέση στη Δύση.
Η Σύνοδος Υπουργών που συνήλθε στη Μασσαλία (3-4 Νοεμβρίου) στόχευε να σημειώσει ακόμη ένα βήμα προόδου στην ευρωμεσογειακή συνεργασία και να θέσει τις βάσεις ενός νέου Θεσμού, όπως προβλεπόταν από τη Σύνοδο Κορυφής των Αρχηγών Κρατών των Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Χωρών που έλαβε χώρα στο Παρίσι τον Ιούλιο του 2008. Ορισμένα από τα σημαντικά ζητήματα για τα οποία είχαν κληθεί να αποφανθούν οι υπουργοί ήταν η συμμετοχή του Αραβικού Συνδέσμου στις εργασίες ως παρατηρητή, η επιλογή της πόλης που θα φιλοξενήσει τη γραμματεία του νέου θεσμού, ο ορισμός του γενικού γραμματέα και των αναπληρωτών του, καθώς και ο καθορισμός των τομέων συνεργασίας. Από τις διαβουλεύσεις επί του θέματος του Αραβικού Συνδέσμου προέκυψαν πέντε αναπληρωτές γενικοί γραμματείς με τριετή θητεία. Για την πρώτη θητεία οι αναπληρωτές θα προέρχονται από την Ιταλία, τη Μάλτα, την Ελλάδα, την Παλαιστινιακή Αρχή και το Ισραήλ, ως αντάλλαγμα για την υποχώρησή του.
Η Τουρκία, εμφανώς επηρεασμένη από την πρόσφατη εκλογή της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (2009-2011), έθεσε μια σειρά από ζητήματα. Μια από τις απαιτήσεις της ήταν να αυξηθούν οι θέσεις των αναπληρωτών από πέντε σε έξι, την οποία και διεκδικεί.
Στην περίπτωση που δεν μπορεί να ικανοποιηθεί το αίτημά της, ζητά τον ορισμό ενός και μοναδικού αναπληρωτή. Ο Μπερνάρ Κουσνέρ υποσχέθηκε στην Άγκυρα ότι θα εξετάσει την πρότασή της. Το σκεπτικό που κρύβεται πίσω από την τουρκική πρόταση είναι, καθώς φαίνεται, η φοβία της Τουρκίας να μένει εκτός των πολιτικών σχημάτων στα οποία συμμετέχουν ενεργά η Ελλάδα και η Κύπρος.
Έτσι, η Άγκυρα πιέζει να καταργηθούν οι επιπλέον θέσεις αναπληρωτών, εφόσον δεν θα έχει και η ίδια μία για να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της. Αυτό το συλλογιστικό το συναντάμε και στις θέσεις που ανέπτυξε η τουρκική αντιπροσωπεία για τον χαρακτήρα των σχεδίων συνεργασίας.
Η Τουρκία, πράγματι, διεκδίκησε να έχουν τα σχέδια συνεργασίας έναν πολυμερή χαρακτήρα, καθώς και το δικαίωμα αρνησικυρίας, ούτως ώστε να μπορέσει να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα κυρίως σε σχέση με το Κυπριακό. Η τελευταία της διεκδίκηση, που δεν είναι διόλου άσχετη με τα παραπάνω, ήταν η συμμετοχή της Ισλαμικής Διάσκεψης (ο γενικός γραμματέας της οποίας είναι Τούρκος) στην Ένωση ως παρατηρητή.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ελληνική παρουσία στην ευρωμεσογειακή συνεργασία αποτελεί ερέθισμα για την υπεράσπιση των συμφερόντων της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή αλλά και έναυσμα για την προώθηση των θέσεών της αναφορικά με το Κυπριακό. Επιδεικνύοντας, λοιπόν, συνέπεια στην επίτευξη των εθνικών της στόχων, η τουρκική διπλωματία εκμεταλλεύτηκε καταλλήλως τις συγκυρίες για να απαλλαγεί οριστικά από τη μειονεκτική θέση που διέβλεπε γι’ αυτήν το σχέδιο Σαρκοζί, εμπόδιο για την ένταξή της στην ΕΕ.
Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος