Διεθνές Οικονομικό Βαρόμετρο
1
Τα «έξυπνα» παράγωγα προϊόντα της χρηματοπιστωτικής αγοράς, τα «τοξικά απόβλητα» που δημιούργησαν οι νεαροί καουμπόηδες της Wall Street και οι «σοφοί» προϊστάμενοί τους, έστειλαν στον γκρεμό τις επιχειρήσεις τους, παρέσυραν σε κρίση την πραγματική οικονομία και οδηγούν σε ύφεση τις οικονομίες των χωρών της Δύσης. Υπάρχουν όμως και άλλες «παράπλευρες» επιπτώσεις για το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο. Η τωρινή κρίση έγινε αφορμή να ξυπνήσουν μερικοί πολιτικοί ηγέτες, θαυμαστές μέχρι τώρα της οικονομίας της ελεύθερης (ασύδοτης) αγοράς. Και τώρα βάλθηκαν να αναστήσουν τους μηχανισμούς ελέγχου και να θεσπίσουν κανόνες λειτουργίας των αγορών. Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα. Τόσο προνοητικοί ηγέτες ήσαν! Υπάρχει όμως και άλλη «παράπλευρη απώλεια» για το σημερινό νεοφιλελεύθερο σύστημα καταλήστευσης. Γυρίζουμε και πάλι σε αναβίωση της κρατικής εξουσίας. Στις ΗΠΑ που γέννησαν, εξέθρεψαν και στήριξαν το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς, μέρος των 700 δισ. δολαρίων του διαβόητου «Σχεδίου Πόλσον» θα διατεθεί για την κρατικοποίηση τραπεζών. Στην «ομογάλακτη» Βρετανία ο Μπράουν κρατικοποίησε ήδη πέντε ιδιωτικές τράπεζες. Και στη Γαλλία η Σαρκοζί μέσω της «Εταιρείας Κρατικής Συμμετοχής» προγραμματίζει να αποκτήσει το Δημόσιο μερίδια τραπεζών. Ώρα είναι τα «χρυσά παιδιά» της χρηματοπιστωτικής αγοράς να μας ζητήσουν μπόνους γι’ αυτά, τώρα που στέρεψαν οι μάσες τους από τα «έξυπνα προϊόντα».
2
Στην «Καθημερινή» της Κυριακής 26/10/2008 δημοσιεύτηκε συνέντευξη του οικονομολόγου Μάριο Μόντι, τέως κοινοτικού Επιτρόπου αρμοδίου για θέματα εσωτερικής αγοράς και ανταγωνισμού και νυν προέδρου του πανεπιστημίου Bocconi του Μιλάνου. Από την ενδιαφέρουσα αυτή συνέντευξη ενός θαυμαστή της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της ασύδοτης αγοράς θα θέλαμε να σχολιάσουμε μόνο ένα σημείο. Μας λέει λοιπόν ο κ. Μόντι ότι ανάμεσα στα πολλά αρνητικά της παγκοσμιοποίησης είναι ιδίως οι εισοδηματικές ανισότητες, μια πολύ σοβαρή επιδείνωση στην κατανομή του εισοδήματος. Και σχολιάζει: «Το περίεργο είναι ότι όλοι πιστεύαμε (ποιοι άραγε είναι αυτοί «οι όλοι»;) πως οι αντιδράσεις στην παγκοσμιοποίηση, οι εντάσεις που θα τη σταματούσαν π.χ. μέσω του προστατευτισμού, θα προέρχονταν ακριβώς από το μέτωπο της εισοδηματικής ανισότητας, από την πολιτική και κοινωνική αναταραχή. Όμως βλέπουμε τώρα ότι η κύρια απειλή δεν προέρχεται από το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο αλλά από μια κατάρρευση εκ των έσω, από το τμήμα του συστήματος, το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη χώρα του συστήματος των ΗΠΑ». Αυτά μας λέει ο κ. Μόντι και αναγνωρίζει με τα λόγια αυτά: α) ότι η παγκοσμιοποιημένη οικονομία ισχυροποίησε την άνιση κατανομή του εισοδήματος, β) ότι αυτή η άνιση κατανομή υπήρξε ενσυνείδητη επιλογή των ΗΠΑ και της ΕΕ και περίμεναν σφοδρή κοινωνική αντίδραση, φυσικά από την πλευρά των εργαζομένων – ίσως για να αρχίσουν οι εναντίον τους διωγμοί, γ) ότι από αλλού το περίμεναν και από αλλού τους ήρθε. Τα άλλα σχόλια περιττά.
3
Για το 2009 οι προβλέψεις όλων για την ανεργία είναι δυσοίωνες. Κι αυτό γιατί όλοι συμφωνούν ότι η κρίση θα πλήξει την πραγματική οικονομία, με συνέπεια τη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης (αύξησης του ΑΕΠ) και των επενδύσεων. Με μικρότερο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, λιγότερες επενδύσεις και μειωμένη την ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για μείωση της ανεργίας στην Ευρωζώνη και στην Ελλάδα φυσικά. Στα καθ’ ημάς, οι προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας χαρακτηρίζονται ακόμη από αισιοδοξία εντελώς αδικαιολόγητη. Ενώ αναγνωρίζει ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2009 θα είναι μειωμένος στο 3% έναντι 3,4% (;) κατά το 2008 (το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τοποθετεί τον πήχη στο 2%), τη δημόσια κατανάλωση στο 1% (έναντι 2,7% του 2008) και την αύξηση των επενδύσεων στο 1,4%, ενώ το ΔΝΤ κάνει πρόβλεψη για αύξηση 0,9%, εντούτοις το υπουργείο Οικονομίας προβλέπει μείωση της ανεργίας από 7,4% φέτος στο 7,3% για το 2009! Σημειώνουμε ότι ορισμένοι αναλυτές, όπως για παράδειγμα της Morgan Stanley, προβλέπουν για τη χώρα μας για το 2009 ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 0,9% και την ανεργία να φτάνει στο 8%. Θα δούμε όμως και τις προβλέψεις της φθινοπωρινής έκθεσης της Κομισιόν, που σε λίγες ημέρες θα δει το φως της δημοσιότητας. Εκεί στο υπουργείο Οικονομίας φαίνεται ότι δεν έχουν ακόμη αντιληφθεί την ένταση της κρίσης και τις επιπτώσεις της στην πραγματική οικονομία, στην παραγωγή και στην απασχόληση. Κρίμα!