ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟΤΡΑΠΕΖΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΛΠΑΤΖΗΔΩΝ

Η κυβέρνηση όμως, ακολουθώντας τη διεθνή πρακτική, αποφάσισε την εφαρμογή ενός σχεδίου στήριξης των ελληνικών τραπεζών και κατέθεσε το σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή προς ψήφιση την προπερασμένη Πέμπτη, 23/10/2008, του οποίου μάλιστα η ισχύς άρχισε από την ημέρα της κατάθεσής του. Ποια είναι λοιπόν η αλήθεια; Έχουν ή δεν έχουν προβλήματα οι ελληνικές τράπεζες; Εάν δεν έχουν, όπως μας διαβεβαιώνουν οι κύριοι Καραμανλής και Αλογοσκούφης, γιατί κατεπειγόντως τίθεται σε εφαρμογή σχέδιο στήριξης; Και εάν υπάρχουν προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα, ποια είναι αυτά που η «κυβερνητική διαφάνεια» με τόση επιμέλεια τα κρύβει;

Η πρώτη πικρή αλήθεια είναι ότι το σχέδιο στήριξης κλόνισε τη θέση των ελληνικών τραπεζών. Διέσπειρε σε όλους την αμφιβολία για την «υγεία» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Όλοι, Έλληνες και ξένοι, άρχισαν να διερωτώνται για τα προβλήματα που επιθυμεί να αποκρύψει η κυβέρνηση. Έντονα αρνητικό το μήνυμα. Τα αποτελέσματα γνωστά. Μείωση της τιμής των τραπεζικών μετοχών στο χρηματιστήριο, μείωση της κεφαλαιακής αξίας όλων των τραπεζών και παράπλευρες απώλειες ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ για τα ασφαλιστικά μας ταμεία, που έχουν επενδύσει τα αποθεματικά τους σε μετοχές τραπεζών και άλλων εισηγμένων στο ΧΑ επιχειρήσεων. Το κυβερνητικό μήνυμα το πήραν οι ξένοι επενδυτές και έσπευσαν να αποσυρθούν από το ΧΑ. Αυτή η απόσυρση έπληξε τις ελληνικές τράπεζες, βοηθούσης φυσικά και της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι κυβερνητικές διαβεβαιώσεις περί σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος θεωρήθηκαν συνηθισμένα πολιτικά κόλπα. Τους ξένους επενδυτές, που σημειώνουμε ότι στις αρχές του 2008 είχαν στα χέρια τους το 50% των μετοχών των ελληνικών τραπεζών, δεν τους έπεισαν οι διαβεβαιώσεις του ΣΕΒ ότι το σχέδιο στήριξης δεν αφορά τις τράπεζες, αλλά κυρίως την πραγματική οικονομία, καθώς και οι παρόμοιες απόψεις που γράφτηκαν από ειδικούς ή μη αναλυτές στα ΜΜΕ. Κι αυτά παρά το γεγονός ότι η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου για το σχέδιο στήριξης θέτει στόχο τη «θωράκιση της ελληνικής οικονομίας από τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης με την ενίσχυση της ρευστότητας». Με άλλα λόγια, η εισηγητική έκθεση του κ. Αλογοσκούφη αναγνωρίζει ότι και οι ελληνικές τράπεζες απειλούνται από έλλειψη (ανεπάρκεια) ρευστότητας στο άμεσο μέλλον. Δεύτερο αρνητικό μήνυμα πάλι από την κυβέρνηση! Δεύτερο κυβερνητικό ατόπημα που οφείλεται στις βιαστικές αποφάσεις του υπουργείου Οικονομίας. Αποφάσεις που κατά τη γνώμη μας δεν μέτρησαν σωστά τις επιπτώσεις από την κατεπείγουσα εφαρμογή του σχεδίου στήριξης των τραπεζών. Έσπειρε πανικό η κυβέρνηση. Και είναι γνωστό ότι ο πανικός στην οικονομία είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί.

Η δεύτερη πικρή αλήθεια, χειρότερη από την πρώτη, είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες μέχρι το τέλος του 2009 πρέπει να εξοφλήσουν τραπεζικά ομόλογα και άλλα «έξυπνα» προϊόντα τιτλοποιήσεων που έχουν κυκλοφορήσει, συνολικού ύψους 15 δισ. ευρώ και ίσως και παραπάνω. Για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το σοβαρότατο αυτό πρόβλημα, σε εποχή χαμηλής κερδοφορίας και ανεπαρκούς ρευστότητας όπως η σημερινή, θα έπρεπε οι περισσότερες τράπεζες να προβούν σε αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου. Που σημαίνει ότι οι μέτοχοι θα έπρεπε να εισφέρουν σημαντικά ποσά στα ταμεία των τραπεζών. Και η κυβέρνηση αποφάσισε να διευκολύνει τους «αναξιοπαθούντες» μεγαλομετόχους των τραπεζών. Για να μη βάλουν το χέρι βαθιά στην τσέπη τους και ενισχύσουν τις τράπεζές τους, κυβέρνηση και τραπεζίτες το βρήκαν πιο βολικό να πληρώσουν τον λογαριασμό οι φορολογούμενοι! Μια απόφαση που προσβάλλει βάναυσα το περί δικαίου αίσθημα.

Η τρίτη φαρμακερή αλήθεια είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πολύ εκτεθειμένες στα Βαλκάνια και γενικά στη νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Τουρκία. Έχουν εγκαταστήσει στις χώρες αυτές υποκαταστήματα, δέχονται καταθέσεις των ντόπιων και χορηγούν δάνεια. Τα δάνεια που έχουν χορηγήσει υπερβαίνουν κατά πολύ τις καταθέσεις και έτσι παρουσιάζουν σοβαρότατο άνοιγμα. Και το χειρότερο είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των δανείων έχει χορηγηθεί σε συνάλλαγμα με εγγυήσεις ακινήτων. Τώρα που όλες αυτές οι οικονομίες πλήττονται από την κρίση, υπάρχει κίνδυνος οι δανειολήπτες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) να καταστούν αφερέγγυοι και να δηλώσουν αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών τους. Και οι ελληνικές τράπεζες να γεμίσουν τα συρτάρια με «τραπεζικά απόβλητα». Κάτι παρόμοιο με αυτό που έγινε στις ΗΠΑ με τα αφερέγγυα στεγαστικά δάνεια, αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Και τότε οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να καλύψουν τις ζημίες αυτές. Και το βρίσκουν αρκετά βολικό να τις καλύψουν αντλώντας πόρους από το σχέδιο στήριξης. Και σημειώνουμε ότι η επέκταση των τραπεζών στις βαλκανικές χώρες, στην Τουρκία και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, έγινε με δανεισμό τους και με διάθεση ενός μέρους από τα υπερκέρδη τους κατά τα προηγούμενα έτη. Γι’ αυτό και οι συνολικές δανειακές υποχρεώσεις των ελληνικών τραπεζών για την περίοδο 2009-2019 υπερβαίνουν τα 35 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες πραγματικά έχουν σοβαρό πρόβλημα με τις επενδύσεις τους στις χώρες αυξημένης επικινδυνότητας. Κι αυτό θα πρέπει να λυθεί μόνο με την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου και όχι με πόρους από τον δημόσιο κορβανά.

Αυτά όσον αφορά στην «υγεία» του τραπεζικού συστήματος. Υπάρχει όμως και σοβαρό πρόβλημα με τις επιπτώσεις του σχεδίου στήριξης στον δημοσιονομικό τομέα. Το κράτος δεν διαθέτει περισσεύματα για να μπορέσει να καλύψει τις δαπάνες που θα προκαλέσει η εφαρμογή του σχεδίου. Αυτές πρόκειται να καλυφθούν με δανεισμό του Δημοσίου. Από το κατατεθέν στη Βουλή νομοσχέδιο δεν προκύπτει σαφώς ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στον δανεισμό του Δημοσίου για το 2009, πού θα φτάσει το συνολικό δημόσιο χρέος, πού θα φτάσουν οι δαπάνες για τόκους και για τα έξοδα σύναψης των δανείων (προμήθειες αναδόχων κ.λπ.) και ποιο θα είναι το κέρδος για το Δημόσιο. Ο κ. Αλογοσκούφης μάς λέει ότι μετά την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών (τρέχα γύρευε πότε) θα προκύψει κέρδος 200-400 εκατ. ευρώ για το Δημόσιο (μάλιστα, τόσο ακριβής υπολογισμός!), τα οποία θα διατεθούν για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Δηλαδή η πραγματική οικονομία, που αυτή έχει ανάγκη στήριξης, ουσιαστικά εγκαταλείπεται για να μη δεινοπαθήσουν οι «αναξιοπαθούντες» τραπεζίτες μας! Και τώρα το αμείλικτο ερώτημα: Τι έγιναν τα υπερκέρδη των τραπεζών των προηγούμενων ετών; Γιατί οι διοικήσεις των τραπεζών δεν φρόντισαν να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση και δεν έκαναν πλέον ακριβείς προβλέψεις για τις δύσκολες ώρες; Όλα τα υπερκέρδη είτε μοιράστηκαν στους μετόχους ως μερίσματα είτε δόθηκαν στα μεγαλοστελέχη ως μπόνους, είτε χρηματοδότησαν επενδύσεις υψηλού ρίσκου στις χώρες των Βαλκανίων και της νότιας Ευρώπης. Σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα στοιχεία του α΄ εξαμήνου της φετινής χρονιάς, τα συνολικά κέρδη των τραπεζών ΕΤΕ, Eurobank, Alpha Bank και Πειραιώς, έφτασαν στα 2 δισ. ευρώ περίπου, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 14% σε σύγκριση με αυτά της αντίστοιχης περιόδου του 2007. Τότε δεν είχαν ανάγκη στήριξης. Τώρα, με περισσότερα κέρδη, γιατί την έχουν; Τώρα υπάρχει το πρόβλημα της επάρκειας της ρευστότητας και οι πιθανές ζημίες των τραπεζών από τις επενδύσεις τους σε χώρες υψηλής επικινδυνότητας. Τώρα θα έπρεπε οι τραπεζίτες να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να αναλάβουν το ρίσκο των προηγούμενων αποφάσεών τους. Και τώρα έρχεται το κράτος και αναλαμβάνει αυτό το ρίσκο με επιδότηση 28 δισ. ευρώ, τη στιγμή που ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν χρήματα για να δοθούν αυξήσεις στους εργαζομένους μεγαλύτερες από το ύψος του πληθωρισμού! Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι στις χώρες της Δύσης οι κυβερνήσεις εργάζονται για την ευημερία των μεγαλοτραπεζιτών και των κολπατζήδων της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Εκεί καταντήσαμε. Σχέδιο στήριξης των μεγαλοτραπεζιτών και κολπατζήδων!

Και με την ευκαιρία ρωτάμε, χωρίς να περιμένουμε να φιλοτιμηθεί κάποιος κυβερνητικός αρμόδιος να μας δώσει απάντηση:

α) Οι κυβερνήσεις Σημίτη και Καραμανλή έσπρωξαν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, δηλαδή τα χρήματα των εργαζομένων στο χρηματιστήριο, για τάχα υψηλότερη απόδοση. Τώρα, με τη μέχρι σήμερα πτώση των χρηματιστηρίων, τα ασφαλιστικά μας ταμεία έχασαν 5 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά τους, πέρα από τη ζημία που είχαν υποστεί κατά τη χρηματιστηριακή ληστεία του 1999-2000. Εδώ γιατί δεν εκδηλώνεται η κυβερνητική ευαισθησία για στήριξη; Όλος ο θρήνος και ο οδυρμός της κυβέρνησης είναι για τους μεγαλοτραπεζίτες;

β) Η κρίση μεταδίδεται ταχύτατα και στην πραγματική οικονομία, όπως ήταν επόμενο. Πού είναι τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης της παραγωγικής μας μηχανής;

γ) Στο νομοσχέδιο για το σχέδιο στήριξης των τραπεζιτών δεν είδαμε να θεσμοθετείται το πλαφόν των αμοιβών, όπως είχε προ ημερών υποσχεθεί η κυβέρνηση. Ένας κυβερνητικός «επίτροπος» προβλέπεται με μηδαμινές αρμοδιότητες, με στόχο να βολευτούν μερικοί «δικοί μας» άνθρωποι και με υψηλές αποδοχές. Όπως πάντα!

δ) Δεν είδαμε στο νομοσχέδιο να θεσπίζονται ποινές στις περιπτώσεις που οι τράπεζες δεν αξιοποιήσουν με νόμιμο τρόπο την κρατική στήριξη και μετατρέψουν «το σχέδιο στήριξης» σε «σχέδιο μάσας», όπως πολύ θαρραλέα επεσήμανε στο άρθρο του ο Μάκης Κουρής την περασμένη Κυριακή.