Κερδοσκοπικά κεφάλαια (hedge funds)

1
Συχνά ο Τύπος αναφέρεται στα διαβόητα κερδοσκοπικά κεφάλαια (hedge funds) και στον ρόλο που αυτά παίζουν στη χρηματοπιστωτική αγορά. Και ο γράφων πολλές φορές στις αναλύσεις του μιλάει για τη δραστηριότητα αυτών των κεφαλαίων. Ο εκλεκτός φίλος και παλιός αναγνώστης της εφημερίδας μας Α. Κ. (Ζωγράφου) μού τηλεφώνησε στο σπίτι να τον ενημερώσω πώς σχηματίζονται και λειτουργούν αυτά τα hedge funds και γιατί στα άρθρα μου εκφράζω δυσαρέσκεια για τη δραστηριότητά τους. Σκέφτηκα ότι πολλοί αναγνώστες μας θα ήθελαν να πληροφορηθούν για τον τρόπο λειτουργίας τους. Λοιπόν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια είναι ιδιωτικές εταιρείες αμοιβαίων κεφαλαίων (που δεν ελέγχονται από τις κρατικές ελεγκτικές αρχές) και δέχονται μικρούς και μεγάλους επενδυτές, που επιδιώκουν υψηλές αποδόσεις. Η αμοιβή της εταιρείας συμφωνείται σε ποσοστό επί της απόδοσης της επένδυσης. Όταν ο επενδυτής θέλει να αποσυρθεί, καταθέτει στην εταιρεία σχετική αίτηση και σε τρεις μήνες η εταιρεία είναι υποχρεωμένη να του επιστρέψει το ποσόν της επένδυσης και την απόδοσή της, δηλαδή το ποσόν της επένδυσης αυξημένο κατά το κέρδος ή μειωμένο κατά τη ζημία. Μοναδικός στόχος οι υψηλές αποδόσεις με καθόλου ορθόδοξες μεθόδους στα χρηματιστηριακά παιχνίδια που παίζουν με τις τιμές των μετοχών, των παράγωγων προϊόντων και των ομολόγων. Το κέρδος ενδιαφέρει και όχι οι επιπτώσεις στα χρηματιστήρια ή στην οικονομία γενικότερα. Από τα κέρδη της εταιρείας ένα ποσοστό δίδεται μπόνους στον μάνατζερ που διαχειρίστηκε το συγκεκριμένο hedge funds.

2
Η δραστηριότητά τους έγινε διεθνής χάρη στην παγκοσμιοποίηση και την πλήρη ελευθερία των αγορών. Τοποθετούνται σε «ψόφιες» μετοχές αναπτυγμένων ή μη χρηματιστηρίων, αγοράζουν φτηνά, ανεβάζουν τις τιμές και μετά ρευστοποιούν και αποχωρούν. Και οι τιμές των «αναστημένων» ψόφιων μετοχών πιάνουν πάτο. Βουλιάζουν χρηματιστήρια, αλλά και τις οικονομίες. Το προσφιλέστερο παιχνίδι τους είναι η λεγόμενη «μόχλευση». Ρευστοποιούν τις μετοχές που κατέχουν της εταιρείας Α και τοποθετούνται σε μετοχές της εταιρείας Β ή σε παράγωγα ή σε χρηματιστήριο άλλης χώρας που, κατά τη γνώμη τους, παρουσιάζει καλύτερες κερδοφόρες προοπτικές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Φέτος όλα τα hedge funds πουλούσαν μετοχές τραπεζών και μανιωδώς αγόραζαν (για μεταπώληση φυσικά) προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου και τροφίμων. Έτσι γέμισαν την τιμή του πετρελαίου με «αέρα» και την έφτασαν στα 150 δολάρια το βαρέλι. Τώρα που ξεφούσκωσαν οι τιμές, οι περισσότερες εταιρείες κερδοσκοπικών κεφαλαίων έκλεισαν, καθώς χτυπήθηκαν και από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Τα παιχνίδια τους παίζονται και με ολιγοήμερο τραπεζικό δανεισμό. Τα πέντε τελευταία χρόνια οι εταιρείες κερδοσκοπικών κεφαλαίων αναπτύχθηκαν υπερβολικά και στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς έφτασαν να διαχειρίζονται κεφάλαια ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων. Όταν σε μια τέτοια εταιρεία συσσωρευτούν ζημίες, τότε οι διοικούντες «ζητούν συγγνώμη» από τους επενδυτές, την κλείνουν, αφού τσεπώσουν τις υψηλές αποδοχές και τα μπόνους, και μοιράζουν τα απομεινάρια στους επενδυτές. Οι εταιρείες αυτές συνήθως δεν διαθέτουν δικά τους κεφάλαια.

3
Οι αποδοχές των στελεχών των hedge funds είναι πολλαπλάσιες των αποδοχών που παίρνουν τα στελέχη των τραπεζών, συν βέβαια και τα μπόνους. Σύμφωνα με το περιοδικό «Forbes», ο πιο επιτυχημένος μάνατζερ είναι ο John Paulson (απλή συνωνυμία με τον σημερινό υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ), του οποίου οι συνολικές αποδοχές έφτασαν το 2007 στο αστρονομικό ποσό του 1,5 δισ. δολαρίων! Έτσι το όνειρο κάθε τραπεζικού υπαλλήλου είναι να προσληφθεί ως στέλεχος (μάνατζερ) σε εταιρεία hedge funds. Το κατώτερο προσωπικό αποτελείται από παιδαρέλια χωρίς μόρφωση και εμπειρία, με εξαιρετικά χαμηλές αποδοχές, που διαχειρίζονται επενδύσεις μικρών ποσών. Τα hedge funds ρευστοποιούν: α) όταν αποσύρονται οι επενδυτές, β) όταν πιέζονται από τις τράπεζες να εξοφλήσουν τα δάνεια που έλαβαν και γ) όταν αποφασίσουν να κλείσουν. Τώρα με την κρίση έχουμε αθρόες ρευστοποιήσεις, που επηρεάζουν αρνητικά τους δείκτες των χρηματιστηρίων. Από τον προηγούμενο μήνα παρουσιάζεται το φαινόμενο αυτό. Εάν δεν πρόκειται για παιχνίδια «μόχλευσης», τότε ασφαλώς θα απαλλαγούμε από πολλές εταιρείες κερδοσκόπων. Εκτός εάν οι τράπεζες αποφασίσουν να εφαρμόσουν σχέδιο στήριξης. Συνασπισμένες δυνάμεις. Η κρίση έχει και τις θετικές της πλευρές. Ίσως μπει κάποια τάξη στις αγορές. Καιρός είναι.