«Σπονδή» στον υπαρκτό σοσιαλισμό στο κείμενο θέσεων του ΚΚΕ
Σε αυτές γίνεται η εκτίμηση ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, το 1917, υπήρξε «αφετηρία για ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα του πολιτισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο» και αναφέρεται ότι η σταδιακή υποχώρηση του σοσιαλισμού άρχισε μετά τον θάνατο του Στάλιν και το 20ό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης το 1956 (συνέδριο της «αποσταλινοποίησης) υπό την ηγεσία του Ν. Χρουστσόφ και ολοκληρώθηκε με την περεστρόικα του Μιχ. Γκορμπατσόφ.
Οι «Θέσεις για τον Σοσιαλισμό» θα αποτελέσουν αντικείμενο δημόσιου διαλόγου μέσα από τον «Ριζοσπάστη», αφού είναι το δεύτερο θέμα του συνεδρίου. Ο διάλογος αυτός αναμένεται μάλιστα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού το πείραμα των σοσιαλιστικών χωρών και η ανατροπή τους «καίει» ιδιαίτερα τα μέλη του ΚΚΕ, πολύ περισσότερο που αρκετά από αυτά ως πολιτικοί πρόσφυγες εργάστηκαν για την οικοδόμηση αυτών των χωρών. Ιδιαίτερη σημασία εν όψει του διαλόγου έχει και το γεγονός ότι οι κάθε φορά αλλαγές στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης είχαν άμεσο αντίκτυπο και στα εσωτερικά του ΚΚΕ και προκάλεσαν μεγάλες συγκρούσεις με αποκορύφωμα την αποπομπή του Νίκου Ζαχαριάδη, ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε στην εξορία της Σιβηρίας.
Για το ΚΚΕ ο υπαρκτός σοσιαλισμός είχε θετική συνεισφορά, αφού στις χώρες όπου οικοδομήθηκε «όλοι είχαν εξασφαλισμένη εργασία, δημόσια δωρεάν ιατρική περίθαλψη και παιδεία, παροχή φθηνών υπηρεσιών από το κράτος, κατοικία και πρόσβαση στις πνευματικές και πολιτιστικές αξίες». Επίσης, σε αντιδιαστολή με την τρέχουσα επικαιρότητα του δικού μας ασφαλιστικού συστήματος, στις χώρες αυτές η κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων «ήταν φροντίδα πρώτης προτεραιότητας του κράτους. Δημιουργήθηκε το καθολικό σύστημα συνταξιοδότησης με σημαντικό επίτευγμα το χαμηλό όριο συνταξιοδότησης (55 χρόνια για τις γυναίκες και 60 για τους άνδρες), ενώ η χρηματοδότηση των Ταμείων εξασφαλιζόταν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων και ιδρυμάτων».
Στις «Θέσεις» γίνεται η εκτίμηση ότι, παρά τις κατακτήσεις που υπήρχαν στον σοσιαλισμό από μια περίοδο και μετά, σταδιακά το Κομμουνιστικό Κόμμα «έχασε τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά και έτσι έγινε δυνατό να κυριαρχήσουν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις στο κόμμα και την εξουσία στη δεκαετία του 1980».
Ως σημείο στροφής, κατά το ΚΚΕ, ξεχωρίζει το -μετά τον θάνατο του Στάλιν- 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ, «επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων», με κατάληξη στη δεκαετία του 1980, όταν και «ο οπορτουνισμός, με την περεστρόικα, ολοκληρώθηκε σε προδοτική, αντεπαναστατική δύναμη».
Για την πολυσυζητημένη περίοδο Στάλιν οι «Θέσεις» αναφέρουν ότι κινήθηκε σε «σωστή κατεύθυνση», παρά τα λάθη και ορισμένες «γραφειοκρατικές υπερβολές στην ανάπτυξη του κινήματος της κολεκτιβοποίησης της αγροτικής παραγωγής». Για τις καταγγελλόμενες μαζικές διώξεις «αντιφρονούντων» επί Στάλιν οι «Θέσεις» δεν αναφέρουν το παραμικρό, αντίθετα φαίνεται να υιοθετούν την επιχειρηματολογία των τότε κρατούντων, αφού υπογραμμίζουν ότι «αρκετές οπορτουνιστικές δυνάμεις συνδέθηκαν με ανοιχτά αντεπαναστατικές δυνάμεις που οργάνωσαν σχέδια ανατροπής της σοβιετικής εξουσίας σε συνεργασία με μυστικές υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού». Ακόμα και για τις περίφημες δίκες και καταδίκες πρωτοκλασάτων μέχρι τότε στελεχών του κόμματος αναφέρεται ότι αποδείχθηκε ύπαρξη «αντεπαναστατικών κέντρων» και, «παρά τις όποιες υπερβολές στην αντιμετώπιση αυτών των κέντρων», τεκμηριώθηκαν συνεννοήσεις αυτών των κέντρων και με μυστικές υπηρεσίες δυτικών κρατών.