«Νταβατζήδες του νεοφιλελευθερισμού» όλου του κόσμου ενωθείτε

Και απόδειξη έχουμε την αλλόκοτη συμπεριφορά των χρηματιστηρίων, με τα συνεχή ανεβοκατεβάσματα των τιμών των μετοχών, που αντικατοπτρίζουν το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί στην οικονομία και τις αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις των ηγετών της Δύσης για την αντιμετώπιση της κρίσης. Εάν τα μέτρα πανικού που έλαβαν οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες είχαν θεραπεύσει «πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν», που κατέφαγαν την παγκόσμια οικονομία, τότε προς τι η παγκόσμια διάσκεψη των ηγετών, που ανήγγειλε ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος, για να ασχοληθεί με τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για να προλάβουμε την επόμενη κρίση; Οι «ηγέτες» με το φτωχό τους το μυαλό σκέφτηκαν ότι με τα μέτρα στήριξης των τοκογλύφων του τραπεζικού συστήματος και των ακατονόμαστων κερδοσκοπικών κεφαλαίων πέρασαν τον κάβο. Αλλά γελάστηκαν!

Τώρα αγωνιούν όχι για το μέλλον των λαών. Αλλά για το δικό τους μέλλον. Η κατάρρευση του οικονομικού μοντέλου του νεοφιλελευθερισμού θα σημάνει και τη δική τους κατάρρευση και εξαφάνιση. Αγωνιούν για την περιθωριοποίησή τους.

Αγωνιούν γιατί θα χάσουν τα προνόμια της εξουσίας και τον εύκολο πλουτισμό που έχουν εξασφαλίσει με τη διαπλοκή. Έτσι τώρα επικρατεί μια επίκαιρη παράφραση του γνωστού μας συνθήματος «νταβατζήδες του νεοφιλελευθερισμού όλου του κόσμου ενωθείτε». Ποιος είναι όμως ο κίνδυνος που απειλεί τώρα την οικονομία και τρομάζει τους ηγέτες των χωρών της Δύσης.

Η αγωνία των ηγετών πηγάζει από τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης κρίσης στην πραγματική οικονομία. Το ποσοστό αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων που βαρύνουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά βρίσκεται προς το παρόν σε απολύτως φυσιολογικά επίπεδα, αλλά θεωρείται σίγουρο ότι καθώς η επιβράδυνση της πραγματικής (παραγωγικής) οικονομίας θα αυξήσει τον βαθμό αφερεγγυότητας δανειοληπτών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, θα φέρει και αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων. Και παντού θα γίνει των… ΗΠΑ. Και καθώς παρατηρείται σήμερα κάμψη της κατανάλωσης, ο κίνδυνος αυτός βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής. Τώρα που τα κράτη διαθέτουν όλους τους πλεονάζοντες και μη χρηματικούς πόρους για τις τράπεζες, τώρα που τα δημόσια οικονομικά των δυτικών χωρών εισέρχονται στο σκοτεινό τούνελ της διάσωσης των αρπακτικών της χρηματοπιστωτικής αγοράς, τώρα που οι πηγές δανειοδότησης περιορίζονται δραστικά, το αγωνιώδες ερώτημα είναι: Από πού θα βρεθούν πόροι για τη διάσωση της πραγματικής οικονομίας, δηλαδή των παραγωγικών επιχειρήσεων;

Ούτε το Δημόσιο και κατά μείζονα λόγο ούτε και οι τράπεζες θα είναι σε θέση να βοηθήσουν μια επιχείρηση διάσωσης, γιατί θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα δικά τους σημαντικά προβλήματα. Και τότε δύο λύσεις θα υπάρξουν. Ή θα τεθούν σε κίνηση οι εκτυπωτικές του χαρτονομίσματος μηχανές σαν «νέες πηγές» άντλησης χρηματικών πόρων ή θα εγκαταλειφθεί ολοσχερώς το σημερινό νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο της ασυδοσίας των αγορών και θα κληθεί η οικονομία να ισορροπήσει σε άλλο σημείο και να λειτουργήσει με νέους κανόνες.

Όμως οι ενέσεις στήριξης κράτους, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών με την έκδοση χρήματος (και αύξηση της κυκλοφορίας του) θα σημάνει άκρατο πληθωρισμό, άγρια καταλήστευση των πάσης φύσεως εισοδημάτων και αύξηση της φτώχειας και της εξαθλίωσης των λαών. Είναι ο πλούτος και η ευημερία που θα μας εξασφάλιζε η οικονομία της ελεύθερης (ασύδοτης) αγοράς, που μας υπόσχονταν οι λαοπλάνοι του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης! Παγκοσμιοποιημένη εξαθλίωση. Οι αδίστακτοι διαπλεκόμενοι κερδοσκόποι και πολιτικοί, τα «χρυσά παιδιά» της σημερινής πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας, δεν έχουν αναστολές, ούτε τους φοβίζει η εξαθλίωση των λαών. Υπάρχουν όμως και οι σώφρονες πολιτικοί που θα αισθάνονται ντροπή και θλίψη για το μέλλον που θεμελίωσαν. Αυτή η κατάσταση του υψηλού άκρατου πληθωρισμού θα μας γυρίσει πίσω στη δεκαετία του 1940, στα χρόνια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Μια σκοτεινή εποχή πληθωρισμού, χρυσοφιλίας, αναπτυξιακής στασιμότητας, ανεργίας και εξαθλίωσης.

Η μόνη σωστή ενέργεια είναι η εγκατάλειψη του τωρινού νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου. Οι δομές που έστησαν οι «σοφοί» θεμελιωτές του έχουν χρεοκοπήσει και σαν φυσικό αποτέλεσμα ήρθε και η χρεοκοπία της οικονομίας. Απογύμνωσαν τα κράτη από τα νομοθετημένα έσοδά τους (δασμούς, φόρους κ.λπ.) και τα οδήγησαν στην υπερχρέωση. Καταλήστευσαν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τις έσπρωξαν στην εξαφάνιση. Έκλεψαν τον ιδρώτα των φτωχών ανθρώπων του μεροκάματου. Και πλούτισαν ορισμένοι, ενώ μερικοί έγιναν ζάπλουτοι. Απόδειξη αυτής της κατάστασης είναι και το γεγονός ότι στις ΗΠΑ 27 μεγιστάνες του πλούτου ελέγχουν μέσω των εταιρειών τους (που συμμετέχουν οι ίδιοι και μέλη της οικογένειάς τους ή αχειράνθρωποι) το 70% του παραγομένου ΑΕΠ! Είναι πρωτοφανής η ταχύτητα με την οποία δημιουργούνται εκατομμυριούχοι, με τις απατεωνίστικες δομές διανομής του παραγόμενου εισοδήματος, και η ταχύτητα με την οποία σπρώχνονται στην εξαθλίωση οι άνθρωποι του μόχθου. Αυτό το μοντέλο είναι καταδικασμένο και πρέπει γρήγορα να αντικατασταθεί και η οικονομία να βρει νέο σημείο ισορροπίας με καινούργιους κανόνες επιχειρηματικής δραστηριότητας. Να αντικατασταθεί πριν γονατίσουν τα κράτη, οι παραγωγικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Γιατί αν συμβεί αυτό το γονάτισμα των συντελεστών της υγιούς οικονομίας, τότε δεν θα μπορέσουν πλέον να σταθούν ούτε οι τράπεζες, ούτε τα χρηματιστήρια και γενικά η χρηματοπιστωτική αγορά θα καταρρεύσει και κανείς δεν θα είναι σε θέση να βοηθήσει. Αν η παγκόσμια διάσκεψη των ηγετών, που συμφωνήθηκε κατά την προ ημερών μετάβαση του γάλλου Προέδρου Σαρκοζί στις ΗΠΑ, ασχοληθεί με την αντικατάσταση του σημερινού χρεοκοπημένου οικονομικού μοντέλου, τότε αξίζει τον κόπο να συγκληθεί. Διαφορετικά ας μην κοπιάσουν άδικα οι «ηγέτες» μας για να συντάξουν μερικά ευχολόγια σαν αυτά που πολλές φορές έχουμε ακούσει. Το μόνο κέρδος είναι ότι θα διαπιστώσουμε πόσοι και ποιοι από τους ηγέτες που θα συμμετάσχουν στη συνάντηση αυτή έχουν κατανοήσει τι φταίει για το τωρινό κατάντημα της οικονομίας.

Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι η παγκόσμια οικονομία, και πιο πολύ η οικονομία των χωρών της Δύσης, βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Και είναι αβέβαιο ποιον δρόμο θα ακολουθήσει. Αυτή η αβεβαιότητα προβληματίζει και αποτυπώνεται σαφώς στην παραπαίουσα συμπεριφορά της χρηματιστηριακής αγοράς. Στα χρηματιστήρια οι τιμές όλων των εισηγμένων μετοχών ανεβοκατεβαίνουν σαν ασανσέρ, χωρίς να εξαιρούνται και οι μετοχές του τραπεζικού κλάδου που έχει εξασφαλίσει κρατικές επιδοτήσεις και άφθονες εγγυοδοσίες. Αυτό το χρηματιστηριακό ασανσέρ είναι τρανό σημάδι της αβεβαιότητας και της ρευστότητας για τις πιθανές εξελίξεις στον χώρο της παραγωγικής οικονομίας. Κανένας δεν γνωρίζει ποιον δρόμο τελικά θα ακολουθήσει η παγκόσμια οικονομία. Τα μέτρα που λήφθηκαν μέχρι τώρα από τα κράτη, τις κεντρικές τράπεζες και τους διεθνείς οργανισμούς δεν έπεισαν ότι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και οι αισιόδοξες και καθησυχαστικές δηλώσεις των αρμοδίων κυβερνητικών παραγόντων δεν έπιασαν τόπο. Η εμπιστοσύνη για την ομαλότητα των οικονομικών εξελίξεων έχει κλονιστεί σε μεγάλο βαθμό. Όλοι φοβούνται ότι τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά μας. Η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι που τσακίζει την οικονομία. Γι’ αυτό και πρέπει πολύ σύντομα αυτή η αβέβαιη κατάσταση να ξεκαθαρίσει. Όμως αυτή η αβεβαιότητα θα αργήσει να ξεκαθαρίσει, λόγω των πολλαπλών προβλημάτων της διεθνούς οικονομίας και των ισχυρών δεσμών διαπλοκής της πολιτικής εξουσίας με τις δυνάμεις της αγοράς. Αυτό ανεγνώρισε έμμεσα αλλά σαφώς και ο πρόεδρος της FED Μπερνάνκι, που την περασμένη Δευτέρα δήλωσε ότι η κρίση θα είναι μακροχρόνια.

Και τούτο γιατί η παρέμβαση των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών μπορεί να εξασφαλίσει στις τράπεζες την αναγκαία ρευστότητα για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών τους, όμως τα αίτια που προκάλεσαν την κρίση παραμένουν εν δυνάμει και δεν υπάρχουν πλέον τα περιθώρια αντιμετώπισής τους. Το γεγονός ότι «τακτοποιήθηκε» το τραπεζικό σύστημα δεν σημαίνει ότι λύθηκαν και όλα τα προβλήματα της διεθνούς οικονομίας. Τώρα το κόστος του χρήματος ανέβηκε και η πιστωτική επέκταση (δανειοδότηση προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά) περιορίζεται. Και αυτή η εξέλιξη θα επηρεάσει δυσμενώς την πραγματική (παραγωγική) οικονομία.

Και να θυμηθούμε και κάτι που αναφέρει ο «Economist»: Μπορεί η χρηματοπιστωτική καταστροφή να αποφεύχθηκε, αλλά στην παγκόσμια οικονομία «μαγειρεύεται» κάτι πολύ άσχημο για το μέλλον. Και δεδομένης της υποστήριξης του συγκεκριμένου εντύπου στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, φαντάζομαι ότι αυτό το «κάτι που μαγειρεύεται» θα είναι πικρόξυνο για το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο. Από τώρα και στο εξής τα πράγματα δεν θα είναι τόσο εύκολα για τα αρπακτικά όρνεα των αγορών.

Το σοκ της σημερινής κρίσης, που δεν προβλέπεται να είναι και το μοναδικό, ασφαλώς θα προκαλέσει και την κατάρρευση της κυριαρχίας των δυνάμεων της αγοράς. Τώρα είναι η ευκαιρία να ξεπηδήσει ένα καινούργιο οικονομικό μοντέλο, καθαρά ανθρωποκεντρικό. Και ο λαός να γίνει κυρίαρχος της πολιτικής και οικονομικής ζωής.