Κρίση… «αξιών»!
Είναι γεγονός πως η οικονομική κρίση που μαίνεται τον τελευταίο καιρό ως κακός άνεμος ανά την υφήλιο μόνο απαρατήρητη δεν έχει περάσει. Προκειμένου να διασωθεί το «φτωχό πλην τίμιο» τραπεζικό σύστημα και να αποφευχθεί ένα κραχ ανάλογο μ’ εκείνο του 1929, που ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη και εξαπλώθηκε σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου, έχουν στρατευθεί όλα τα μέσα, τόσο από το σύστημα αυτό καθεαυτό, με συντονισμένες κινήσεις των τραπεζών, όσο και από τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο.
Το σχέδιο «Πόλσον» στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε συνδυασμό με τη σωτήρια πρόταση του πρωθυπουργού της Μ. Βρετανίας, Γκόρντον Μπράουν για τη διάσωση των βρετανικών τραπεζών, αλλά και την «ένεση ρευστότητας» που υιοθέτησαν οι ευρωπαίοι ηγέτες για τις τράπεζες, φάνηκε ως λύτρωση για πολλούς μεγάλους χρηματοπιστωτικούς οίκους. Ήταν όμως αυτές οι κινήσεις απαραίτητες όσο και αναγκαίες;
Ο υπουργός Οικονομίας των ΗΠΑ, Χένρι Πόλσον, πριν από μερικούς μήνες διαβεβαίωνε και καθησύχαζε το Κογκρέσο πως η πτώση στο χρηματιστήριο της Γουόλ Στριτ δεν σήμαινε τίποτα το ανησυχητικό για τα αμερικανικά κεφάλαια και ότι επρόκειτο να σταματήσει τάχιστα, πράγμα το οποίο δεν έγινε. Είναι όμως απορίας άξιον το γεγονός πως μεγάλοι τραπεζικοί οίκοι, οι οποίοι κατάφεραν να ξεπεράσουν το κραχ του 1929, έχουν ελλιπή ρευστότητα και ανάγκη κρατικής παρέμβασης, όταν πριν από λίγο καιρό δεν έλειπαν οι πρόσθετες αμοιβές για τα μεγάλα στελέχη τους (bonus).
Πρόκειται πράγματι για μια διεθνή οικονομική κρίση ή για μια τεχνητή απομίμησή της με σκοπό τον πρόσθετο πλουτισμό των ισχυρών και την εξόντωση των μικρότερων επιχειρήσεων από την αγορά; Μήπως εξαπατήθηκαν ακόμα και οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ;
Πολλοί είναι αυτοί -ανάμεσά τους αναγνωρισμένοι επιστήμονες και οικονομολόγοι- που διερωτώνται εάν οι τράπεζες όντως χρειάζονταν στήριξη, σε τέτοιο σημείο που να προκαλέσουν την παρέμβαση των κρατών. Βέβαια, τα εύλογα ερωτήματα που διατυπώνονται σχεδόν αμέσως μετά από αυτόν τον συλλογισμό είναι:
Πού βρίσκονται τα τεράστια κέρδη των τραπεζών, τα οποία γνωρίζουμε όλοι πως υπάρχουν, και γιατί δεν χρησιμοποιήθηκαν αυτά για την εξασφάλιση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος;
Στην αγορά είναι δεδομένη, γενικώς, η σταθερότητα των τιμών των μετοχών του κλάδου των τραπεζών, αν και υπάρχουν διακυμάνσεις κατά καιρούς, που σε καμία περίπτωση όμως δεν τις οδηγούν σε μαζική πτώση τους στα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο. Επιπλέον, δεδομένης της ανοδικής πορείας των οικονομιών, της ανάπτυξης των κρατών σε μακροχρόνιο ορίζοντα και της θέσης που κατέχει το σύγχρονο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα όχι μόνο στις συναλλαγές αλλά και στην προσφορά υπηρεσιών, μια κρίση τέτοιου μεγέθους δεν δικαιολογείται απόλυτα. Η πρόβλεψη για «σωτήρια» παρέμβαση των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ στο τραπεζικό σύστημα ίσως να ήταν ισχυρό κίνητρο για εκείνους που «κινούνται» πάνω στη γραμμή μεταξύ οικονομικής πρακτικής και πολιτικής ή μήπως πρόκειται για μια απτή κρίση ο οποία πλήττει την πραγματική οικονομία και τις δομές της;
Είναι πράγματι τόσο ισχυρό το κίνητρο ώστε να προκαλέσει κρίση προς ίδιον όφελος και να οδηγήσει σε παρατεταμένη ύφεση την παγκόσμια οικονομία;
Ο χρόνος θα δείξει…
Δημήτρης Γ. Μητροπέτρος
Φοιτητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Χαλκίδα