Δομικός ανασχηματισμός σημαίνει…

Οι ανασχηματισμοί είναι τριών ειδών:

=Εναλλαγές προσώπων σε κάποια υπουργεία. Τότε λέγονται απλοί και αποτελούν διορθωτικές κινήσεις του πρωθυπουργού για τη διατήρηση κάποιων ισορροπιών στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα.

=Αλλαγές των περισσότερων σημαντικών υπουργών. Τότε λέγονται σαρωτικοί και εκφράζουν ανατροπές ισορροπιών μέσα στο κόμμα, πιθανότατα και στροφή πολιτικής.

=Αλλαγές του ίδιου του κυβερνητικού σχήματος και του τρόπου λειτουργίας της κυβέρνησης. Τότε λέγονται δομικοί ανασχηματισμοί και οδηγούν σε μείζονες μεταρρυθμίσεις ή θεσμικές ανατροπές.

– Σαρωτικό ανασχηματισμό έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1985, όταν απομάκρυνε τον Γεράσιμο Αρσένη από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και έβαλε στη θέση του τον Κώστα Σημίτη.

– Δομικό ανασχηματισμό έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιούλιο του 1982, όταν άλλαξε τη δομή της τότε κυβέρνησης συνολικά -το ονόμασε, μάλιστα, «αναδόμηση»-, διπλασίασε σχεδόν τον αριθμό των υπουργείων, δημιούργησε κυβερνητικούς κύκλους και έκτοτε… έχασε βαθμιαία τον έλεγχο της διακυβέρνησης.

Και αυτός και όλοι όσοι τον διαδέχθηκαν…

– Απλοί ανασχηματισμοί ήταν οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους που έγιναν κατά καιρούς…

Από τον καιρό που ανέλαβε ο Κώστας Καραμανλής απέφευγε τους απλούς ανασχηματισμούς. Και είχε δίκιο: Οι συχνές εναλλαγές προσώπων παραλύουν τη διακυβέρνηση. Μέχρι να μάθει ένας νέος υπουργός το αντικείμενό του, αντικαθίσταται από άλλον, ο οποίος επίσης χρειάζεται χρόνο προσαρμογής.

Όταν αλλάζεις πολύ συχνά υπουργούς, τελικώς δεν έχεις κυβέρνηση. Πολλοί σημαίνει κανένας…

Ο Κώστας Καραμανλής απέφευγε και τους (σπανιότερους) σαρωτικούς ανασχηματισμούς. Κι αυτό κατανοητό, μια που ήθελε να δώσει μια αίσθηση συνέχειας στο κυβερνητικό έργο.

Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις όπου χρειάζεται αλλαγή κατεύθυνσης:

Είτε γιατί η τρέχουσα πολιτική απέτυχε, είτε για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: Γιατί η κυβερνητική πολιτική πέτυχε απόλυτα, ολοκληρώθηκε μια φάση και τώρα χρειάζεται νέα πολιτική για τη νέα φάση ενός μείζονος κυβερνητικού τομέα.

Αλλαγή χρειάζεται και στις περιπτώσεις ολοφάνερης αποτυχίας και στις περιπτώσεις απόλυτης επιτυχίας. Απροθυμία αλλαγής πολιτικής δεν σηματοδοτεί μόνο σταθερότητα. Έπειτα από ένα σημείο μπορεί να σηματοδοτεί στασιμότητα…

Πάνω απ’ όλα, όμως, η χώρα και η κοινωνία χρειάζονται δομικό ανασχηματισμό:

Αλλά τι σημαίνει σήμερα δομικός ανασχηματισμός;

Το αντίθετο από εκείνο που έκανε το ΠΑΣΟΚ επί Ανδρέα Παπανδρέου (κυρίως) και επί Κώστα Σημίτη: σύμπτυξη υπουργείων.

Για να κυβερνηθεί ο τόπος χρειάζονται οκτώ υπουργεία:

– Άμυνας

– Εξωτερικών

– Εσωτερικών, όπου θα συμπτυχθούν το Δημόσιας Διοίκησης και Δημόσιας Τάξης (όπως ήδη έχει γίνει), το Δικαιοσύνης, το Μακεδονίας-Θράκης, το Αιγαίου και το Επικρατείας.

– Οικονομικών, όπου θα συμπτυχθούν το παλαιό Οικονομικών (Προϋπολογισμού), το παλαιό Συντονισμού ή Εθνικής Οικονομίας (όπως έχει γίνει ήδη), το σημερινό Ανάπτυξης και το Ναυτιλίας.

– Υποδομών, όπου θα συμπτυχθούν το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Μεταφορών.

– Παιδείας – Πολιτισμού (με σύμπτυξη των αντιστοίχων σημερινών υπουργείων).

– Αγροτικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης (το σημερινό με διευρυμένες αρμοδιότητες).

– Κοινωνικής Πολιτικής, όπου θα συμπτυχθούν τα σημερινά Απασχόλησης και Υγείας.

– Χρειάζονται ακόμα δύο υπουργεία παρά τω πρωθυπουργώ: ένα Περιβάλλοντος και ένα Μεταρρυθμίσεων. Αυτά θα αποτελούν όχι κάθετες γραφειοκρατικές δομές, αλλά αναβαθμισμένες διευθύνσεις, οριζόντια διαρθρωμένες, με επιτελικό ρόλο και αναβαθμισμένο κύρος.

Το νέο κυβερνητικό σχήμα θα λειτουργεί με δύο κύκλους:

= Έναν πολιτικό (με συμμετοχή των υπουργών

Εσωτερικών, Εξωτερικών, Άμυνας και Παιδείας – Πολιτισμού), όπου θα προΐσταται και θα συντονίζει ο υπουργός Εσωτερικών.

=Κι έναν οικονομικό (με συμμετοχή των υπουργών Οικονομικών, Υποδομών, Αγροτικής – Περιφερειακής Ανάπτυξης και Κοινωνικής Πολιτικής), όπου θα προΐσταται και θα το συντονίζει ο υπουργός Οικονομίας.

Σε καθέναν από τους δύο κύκλους θα συμμετέχουν οι υπουργοί ή υφυπουργοί Μεταρρυθμίσεων και Περιβάλλοντος, καθώς και οι υφυπουργοί του αντίθετου κύκλου, για θέματα αρμοδιοτήτων τους. Έτσι ο κάθε κύκλος θα έχει σύνθεση δεκαμελή (πέντε υπουργοί και πέντε υφυπουργοί).

Κάθε κύκλος θα συνεδριάζει μία φορά την εβδομάδα σε σταθερή βάση, για τακτικό προγραμματισμό και έλεγχο του κυβερνητικού έργου.

Ο πρωθυπουργός επίσης θα συνεδριάζει μία φορά την εβδομάδα σε σταθερή βάση με τους συντονιστές των δύο κύκλων (Εσωτερικών και Οικονομικών) για στρατηγικό προγραμματισμό και έλεγχο του κυβερνητικού έργου.

Το κυβερνητικό σχήμα θα γίνει μικρό, ευέλικτο, λειτουργικό, και, το σπουδαιότερο, επιτελικό.

Η διάλυση του κράτους άρχισε το 1982 με την

«αναδόμηση» του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η «επανίδρυση του κράτους» μπορεί να αρχίσει σήμερα με έναν δομικό και σαρωτικό ανασχηματισμό.

Αν τον κάνει ο Κώστας Καραμανλής. Όχι απλώς θα αλλάξει το κλίμα υπέρ του, αλλά θα περάσει και στην Ιστορία.

Σήμερα έχει τη μεγάλη ευκαιρία στα χέρια του.

Δεν ξέρουμε αν θα την έχει κι αύριο…

Ν. Ζ.