Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΕ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Η Κύπρος πλήρωσε και συνεχίζει να παίρνει βαρύ κόστος, με πολλές φορές οδυνηρές συνέπειες, από την πολύφερνη και πανταχόθεν διεκδικούμενη, διαφιλονικούμενη γεωπολιτική της θέση. Πλήρωσε και πληρώνει τον λογαριασμό της γεωστρατηγικής της υπεραξίας με στέρηση της εθνικής της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης, της κατοχύρωσης της πλήρους ανεξαρτησίας της, ενώ φέρει σήμερα το δυσβάστακτο και επαχθές βάρος της κατοχής γης των Ελλήνων της Κύπρου.

Παρά ταύτα η Κύπρος άντεξε, επεβίωσε, συνέχισε να υπάρχει, όχι τόσο και μόνο ως ακρογιαλιές και φυσικά τοπία, ούτε ως φυσικές υπάρξεις των ανθρώπων, αλλά πολύ περισσότερο ως ψυχή, ως πολιτισμός, ως κοινωνία και ως ταυτότητα που αντιστάθηκε, που παρέμεινε όρθια σε όλες τις επιδρομές της Ιστορίας, επεβίωσε και συνέχισε την ίδια πορεία σε μια ιστορική διαδρομή αναζήτησης της ελευθερίας, της ανθρώπινης, κοινωνικής, εθνικής και πολιτικής αυτοπραγμάτωσης. Αντιστάθηκε στο διάβα της Ιστορίας η κυπριακή της ψυχή και ο ελληνικός της πολιτισμός που σφυρηλατήθηκε από τον Όμηρο, τον Ευαγόρα, τον Ονήσιλο και τον Κίμωνα, μέχρι τους σύγχρονους γίγαντες ανθρώπινου μεγαλείου και θυσίας Γρηγόρη Αυξεντίου και Ευαγόρα Παλληκαρίδη.

Για κάθε έθνος, κάθε κοινωνία, κάθε λαό, το υπόβαθρο αντίστασης και υπεράσπισης της ταυτότητας, δηλαδή της ίδιας της ζωής του, της ιστορικής και πνευματικής του ύπαρξης, ταυτόχρονα όμως, και αυτό ενδιαφέρει ιδιαίτερα σήμερα όπου συζητείται σε πλαίσιο διαπραγμάτευσης το πολιτικό μέλλον της Κύπρου, και ο πολιτισμός, εκφράζονται και ως δύναμη διεκδίκησης και θέλησης υπεράσπισης του συστήματος αξιών της κοινωνίας και του λαού, αλλά και των συμφερόντων του συνόλου του συλλογικού υποκειμένου.

Επομένως, η σημερινή φάση του κυπριακού προβλήματος κρίνεται και ως σταυροδρόμι όχι πλέον γεωπολιτικό αλλά πολιτικής και πολιτισμού, διαλόγου και διαπραγμάτευσης, στρατηγικής και σχεδιασμού από την πολιτική ηγεσία της πορείας εκείνης που ανταποκρίνεται στην ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου.

Είχαμε την ευκαιρία στο παρελθόν να αναφερθούμε και απ’ αυτήν τη θέση στις έννοιες της στρατηγικής και της τακτικής, σε μια προσπάθεια επίλυσης ενός προβλήματος όπως το Κυπριακό και εν προκειμένω διαλόγου και διαπραγμάτευσης. Επειδή δε στην πολιτική ελάχιστα επηρεάζουν οι φιλίες και οι διαπροσωπικές σχέσεις, καλό είναι να έχει κανείς μια θετική εικόνα στην αντίπαλη πλευρά, όπως είναι η Τουρκία και η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων ή ακόμα και οι ίδιοι οι Τουρκοκύπριοι. Θετικό είναι επίσης να έχει τη στήριξη του διεθνούς παράγοντα στην προσπάθειά του, εκείνο όμως που προέχει πέρα απ’ όλα είναι να έχει σαφή στρατηγική, δηλαδή να ξέρει τι θέλει, να έχει στόχους του ως προς το πού οδηγεί τα πράγματα, να τους έχει ιεραρχήσει και να παντρεύει τους ιεραρχημένους στόχους με συγκεκριμένα μέσα, δηλαδή τακτικές κινήσεις. Η εικόνα στο σημερινό σταυροδρόμι όπου βρίσκεται η Κύπρος και το Κυπριακό, ενώ από πλευράς Τουρκίας είναι ξεκάθαρη ως προς το τι επιδιώκει, από τη δική μας πλευρά εξακολουθεί να είναι ομιχλώδης και σε κάποια σημεία της προβληματική. Διερωτώμεθα, για παράδειγμα, τι συνέβη με το Κυπριακό πρόβλημα και τον τελευταίο καιρό η ελληνική δημοσιότητα, στην οποία περιλαμβάνεται το σύστημα των ΜΜΕ και η πολιτική ηγεσία της χώρας, έπαυσε να ασχολείται μ’ αυτό – και εννοούμε σε δημόσιες εκφράσεις ή παρεμβάσεις. Η αναφορά σε εθνικά θέματα του ελληνισμού γίνεται πλέον μόνον για τα Σκόπια. Η σημασία της ελλαδικής πρωταγωνιστικής στάσης για την Κύπρο είναι αυτονόητα πολύ σημαντική και ιδιαίτερης βαρύτητας, στον βαθμό που η Αθήνα διεθνώς, ιστορικά και πολιτικά, καθιερώθηκε, και δικαίως, ως το σημαντικότερο στήριγμα της Κύπρου στην αναζήτηση ελευθερίας και ανεξαρτησίας, αλλά και ως κράτος με μεγάλες ευθύνες, νομικές και πολιτικές, για την πορεία του Κυπριακού.

Το άλλο ζήτημα που αναφέρεται στη σημειολογία των συμβολισμών είναι η υπολανθάνουσα, πλην ορατή πλέον, τάση που υπάρχει στην Κύπρο, και κατά προέκταση στην Αθήνα, αποχρωματισμού ή αποστιγματισμού της Τουρκίας ως κατοχικής δύναμης, όπως και ταυτόχρονα περιορισμού ακόμα και διακηρυκτικά, σε μεγάλο βαθμό, της διατύπωσης του αιτήματος για ελευθερία και επιστροφή στην κατεχόμενη γη της Κύπρου. Αναπτύσσεται αντ’ αυτών μια παραφιλολογία σύσφιγξης των σχέσεών μας με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, πάντα χρήσιμη και ενδιαφέρουσα, δεν μπορεί όμως αυτό να είναι το κυρίαρχο μέσο για την επίλυση, και πολύ περισσότερο η στρατηγική μας, αφού οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν τον τελευταίο τροχό της αμάξης στο σύστημα δομών εξουσίας και στρατηγικής της Άγκυρας και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να εμφανίζεται αυτό ως η σημαντικότερη πλατφόρμα στρατηγικής των Ελλήνων για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος.

Τέλος, πρέπει να υπενθυμίσουμε πως στη διαπραγμάτευση, και κυρίως στη διάρκειά της, δεν αποδυναμώνεις και δεν χαλαρώνεις τη στρατιωτική σου ισχύ όταν βρίσκεσαι απέναντι από μια κατοχική δύναμη η οποία δεν κάνει την παραμικρή κίνηση για να δείξει καλές προθέσεις ή καλή θέληση εις ανταπόδοση των δικών σου τακτικών κινήσεων, από τις οποίες προσδοκάς να δημιουργήσεις ένα θετικό κλίμα. Ας μην ξεχνάμε εν προκειμένω τον διάλογο Αθηναίων-Μηλίων όπως περιγράφεται στον Θουκυδίδη αλλά και την περιβόητη ρήση του Γουίνστον Τσόρτσιλ: «Ο δρόμος προς την Κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».