Η τέχνη βγαίνει μέσα από τη στέρηση…
Και αυτό βγαίνει ξεκάθαρα από τη συνομιλία που είχαμε με το διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, το γνωστό ηθοποιό Νικήτα Τσακίρογλου. Μέχρι έξωση πήγαν να κάνουν στο ΚΘΒΕ! Γιατί δεν είχαν χρήματα ούτε το νοίκι να πληρώσουν! Η Θεσσαλονίκη, βλέπεις, δεν έχει σπόνσορες, οι τράπεζες και οι πολυεθνικές βρίσκονται στην Αθήνα.
Δίνει τη μάχη του ο Νικήτας Τσακίρογλου. Ξέρει πως ένας καλός ηθοποιός δύσκολα θ’ ανέβει στο ΚΘΒΕ. Πρωτίστως για οικονομικούς λόγους.
Διάχυτη η πίκρα του. Μεγάλη η κουβέντα που λέει, στο ερώτημα γιατί σήμερα δεν υπάρχει μια Παξινού, ένας Κουν, μια Λαμπέτη. Το θέατρο, η τέχνη βγαίνει μέσα από τη στέρηση, την ανάγκη. Σήμερα πλέον ο πολιτισμός δεν είναι προτεραιότητά μας. «Η ζωή δεν θέλει κόπο αλλά κόλπο», είναι η κατεύθυνση του Νεοέλληνα. Και αυτό εξηγεί τα πάντα που συμβαίνουν σήμερα στην Ελλάδα.
Απλά ο διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος καταθέτει τις διαπιστώσεις του στην αρκετά ενδιαφέρουσα συνέντευξη που είχαμε μαζί του, όπως κι εσείς θα διαπιστώσετε:
// Κύριε Τσακίρογλου, είστε στο τιμόνι του ΚΘΒΕ! Σε μια ηλεκτρική καρέκλα. Άλλοι άφησαν έργο ως διευθυντές, άλλοι τίποτα. Εσείς όμως συνεχίζετε και αγωνίζεστε… Δεν διστάσατε να πείτε στο ΥΠΠΟ ότι αν δεν δοθούν χρήματα θα κλείσουν σκηνές…
«Στη Θεσσαλονίκη ήρθα για να δημιουργήσω! Δεν μ’ ενδιαφέρει η καρέκλα του διευθυντή. Το ΚΘΒΕ το έχω υπηρετήσει και ως απλός ηθοποιός από το ’65 έως το ’71. Ανέβηκα να αναλάβω αυτήν τη θέση μετά από πρόταση του ίδιου του Κώστα Καραμανλή. Είμαι ήδη δύο χρόνια και υπολείπονται άλλα δύο, ελπίζω… Και οι δυσκολίες ήταν πολλές. Είναι τεράστιο βάρος για έναν διευθυντή να καταφέρει να υπάρχει εργασιακή ειρήνη και να τα βγάλει πέρα με τα συνδικαλιστικά των ηθοποιών και παράλληλα να τρέξει το θεατρικό ρεπερτόριο της σεζόν, το οποίο να απηχεί στην κοινωνία της Βόρειας Ελλάδας αλλά και σ’ εκείνη των Βαλκανίων. Έχουμε τέσσερις σκηνές και παράλληλα πρέπει να τρέξω την παιδική σκηνή, την εφηβική σκηνή και ένα θίασο που επισκέπτεται για κοινωνικούς λόγους τα νοσοκομεία της περιοχής».
// Τα οικονομικά σας πώς πάνε; Θα τα καταφέρετε;
«Βρεθήκαμε στο σημείο να μας κάνουν έξωση! Ναι, υπήρχε κίνδυνος, αλλά πήραμε μια μικρή οικονομική βοήθεια για τα ενοίκια που χρωστούσαμε στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και για τη σκηνή που χρησιμοποιήσαμε στη Μονή Λαζαριστών. Σιγά σιγά, όλα μας τα χρέη τα καλύπτουμε, αλλά δυστυχώς η επιχορήγηση δεν φτάνει για το δημιουργικό μέρος. Όταν τα χρήματα φτάνουν μόνο για τα ενοίκια και τη μισθοδοσία των υπαλλήλων, καταλαβαίνετε μετά τι μαεστρίες κάνουμε για να φτιάξουμε ένα ρεπερτόριο που να είναι και ποιοτικό αλλά και να έχει απήχηση στο κοινό. Κληρονομήσαμε ένα έλλειμμα 2,5 εκατ. ευρώ (!) και η κατεύθυνση που έχω στο μυαλό μου είναι μία: περιορισμένα έξοδα».
// Πόσοι θεατές επισκέφθηκαν φέτος τις σκηνές σας;
«150.000».
// Οι Θεσσαλονικείς έχουν μια γκρίνια: ότι όλα συμβαίνουν στην πρωτεύουσα; Έχουν δίκιο; Τους συμμερίζεστε;
«Έχουν δίκιο. Δεν υπάρχουν σπόνσορες στη Θεσσαλονίκη για να δώσουν λεφτά για εκδηλώσεις και, καλώς ή κακώς, το ΟΚ το δίνει το κέντρο. Στην Αθήνα βρίσκονται οι τράπεζες, οι πολυεθνικές… Οι αποφάσεις παίρνονται στην πρωτεύουσα. Όσα παιδιά αποφασίσουν να γίνουν ηθοποιοί και να παραμείνουν στη Θεσσαλονίκη κρέμονται από το ΚΘΒΕ. Δεν υπάρχει τηλεόραση για να τους συντηρήσει. Το επάγγελμα του ηθοποιού δεν έχει σιγουριά. Μόνο ανεργία! Από την άλλη, εγώ, ως διευθυντής, θέλω να φέρω μεγάλα ονόματα ηθοποιών στο ΚΘΒΕ, αλλά όλοι οι συνάδελφοι μου λένε “Ρε Νικήτα, η Θεσσαλονίκη είναι μια ακριβή πόλη, δεν είναι φτωχομάνα”. Τι μισθό λοιπόν να δώσω σ’ ένα γνωστό ηθοποιό, ο οποίος θα πρέπει να δώσει 1.700 ευρώ για να μείνει σ’ ένα ξενοδοχείο; Λύστε μου το πρόβλημα… Ποιος μισθός θα ήταν αξιοπρεπής, αλλά και μέσα στα όρια του Δημοσίου; Από τη μια, είναι το δίκιο και, από την άλλη, ισορροπία. Κακά τα ψέματα, το δέλεαρ για τους γνωστούς ηθοποιούς είναι οι σπουδαίοι ρόλοι και η εμφάνιση του ΚΘΒΕ στην Επίδαυρο. Αλλιώς, γιατί να έρθει κάποιος στη Θεσσαλονίκη για να πάρει τρεις κι εξήντα;».
// Το ΚΘΒΕ διατηρεί και σχολή θεάτρου. Πόσους ηθοποιούς βγάζει το χρόνο;
«Δώδεκα με δεκαπέντε παιδιά δεχόμαστε κάθε χρόνο».
// Τόσα λίγα;
«Μα, σκεφτείτε… Μέσα σε δέκα χρόνια θα βγουν στη Θεσσαλονίκη 120 ηθοποιοί. Πού θα βρουν δουλειά στη Θεσσαλονίκη; Δεν υπάρχουν θέατρα. Τι, να δεχτώ περισσότερους; Και μετά τι να τους πω; “Και τώρα πήγαινε να βρεις την τύχη σου στην Αθήνα;”. Καταλαβαίνετε επομένως γιατί γκρινιάζουν οι Θεσσαλονικείς. Το ΚΘΒΕ μπορεί να απασχολήσει κάθε χρόνο 100 ηθοποιούς».
// Διευθυντής δημόσιας κρατικής σκηνής ή ηθοποιός;
«Μα, θέλει ρώτημα; Ηθοποιός! Για τους ρόλους γεννηθήκαμε. Έπαιξα δίπλα στον Μινωτή, τον Κωτσόπουλο… Είμαι 47 χρόνια ηθοποιός. Δεν βρέθηκα στο χώρο για να κάνω το ψώνιο μου. Βρέθηκα για να δουλέψω με τον Κουν, τον Ευαγγελάτο, τον Βολανάκη, τον Ιορδανίδη. Αυτό είναι το κέρδος της ζωής μου, οι άνθρωποι που γνώρισα. Σημασία στη ζωή έχει ποιους ανθρώπους συναντάς. Αλλιώς θα μας έκανε ο Θεός τυφλούς. Αλλά είναι τιμή για μένα που, μετά τον Μινωτή, τον Κούρκουλο, και ένας ακόμη ηθοποιός παίρνει αυτήν τη θέση του διευθυντή κρατικής σκηνής. Συνήθως η πολιτεία τιμά σκηνοθέτες και τεχνοκράτες».
// Ποια στοιχεία κάνουν έναν ηθοποιό διαχρονικό;
«Υπομονή και επιμονή. Να μη βιάζονται οι νέοι. Οι καριέρες δεν χτίζονται γρήγορα αλλά μακροπρόθεσμα. Έχω πει πολλές φορές, δεν βρέθηκα στο θέατρο για να επιζήσω δέκα χρόνια. Όσο περνάει ο καιρός νομίζω ότι ξεκίνησα χτες. Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια και γνώσεις. Ξέρετε, ο ηθοποιός πρέπει να έχει την ικανότητα να μεταδώσει τα νοήματα αυτών των σπουδαίων έργων που θα μείνουν στην ιστορία της ανθρωπότητας. Σαίξπηρ, Ίψεν, Τσέχωφ… Το θέατρο δίνει μαθήματα ζωής, ανθρωπιάς και αξίζει. Μας κάνει καλύτερους ανθρώπους και διαμορφώνουμε αισθητική.»
// Γιατί δεν υπάρχει μια Παξινού, ένας Κουν, μια Λαμπέτη σήμερα;
«Το θέατρο που υπηρέτησαν αυτοί οι άνθρωποι γεννήθηκε μέσα στη στέρηση! Σήμερα τα έχουμε όλα και κανένας δεν στερείται τίποτα! Η τέχνη όμως βγαίνει μέσα από την ανάγκη! Αυτό τα λέει όλα. Ζούμε σε μια ταραγμένη εποχή με συγκεχυμένα μηνύματα και με πολλά παράσιτα! Όλα θέλουμε να τα κατακτήσουμε εύκολα, να ακυρώσουμε το παρελθόν, να επικυρώσουμε τα μίντια, να ζαλίσουμε το θεατή, να τον μπερδέψουμε. Ευτυχώς που υπάρχει και το ένστικτο!»
// Φοβίζει ο πολιτισμός;
«Στη χώρα μας δεν είναι προτεραιότητα ο πολιτισμός! Και αυτό είναι κρίμα για μια χώρα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον πλανήτη. Και αυτό δεν είναι πατριδολατρία. Έχουμε πια την αντίληψη ότι αν απαρνηθούμε αυτό που είμαστε και γίνουμε Αμερικανοί, θα είναι καλύτερα… Οι άνθρωποι παίζουν πια με τις ετικέτες και τις μάρκες. Βάζουμε ετικέτες, βγάζουμε ετικέτες… Χάνουμε το στόχο, χάνουμε εμάς… Το μότο του Νεοέλληνα είναι αυτό: “Η ζωή δεν θέλει κόπο αλλά κόλπο!”»
// Είμαστε σε μια κοινωνία που περνά κρίση;
«Στα χωριά κάποτε υπήρχαν αξίες, σταθερές… Στην περιφέρεια πια βλέπω ότι χάλασε η πόλη, χάλασε και το χωριό!»
// Πώς είδατε την αντίδραση του κοινού στην Επίδαυρο;
«Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Όταν το πράγμα φτάσει στο απροχώρητο, ο θεατής έχει δικαίωμα να αντιδράσει… Αλλά η “Μήδεια” πήρε όλη την μπόρα πάνω της. Όλοι συμβάλαμε προς αυτήν την κατεύθυνση μ’ αυτά που κατά περιόδους ανεβάζαμε για την Επίδαυρο. Δείξαμε πολλή μόδα και το κοινό μάς αντιμετώπισε με ευγένεια. Αλλά κανένας δεν είναι εξυπνότερος από τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη. Πραγματικά, στο εστιατόριο που με καλούν, θέλω να ξέρω τι θα φάω…»
// Το κοινό σάς περιμένει ξανά στη σκηνή και θα του κάνετε το χατίρι. Έχετε τρακ;
«Πολύ τρακ. Αλλά πιο πολύ έχω ανάγκη το χειροκρότημα του κοινού! Είναι η ανταμοιβή μου! Μου λείπει αυτή η σχέση! Βρεθήκαμε σ’ αυτήν τη δουλειά για να υπηρετήσουμε το κοινωνικό σύνολο και όχι για να βγάλουμε χρήματα! Αλίμονο σ’ όποιον δεν το έχει καταλάβει.»
// Τόσα χρόνια με τη Χρυσούλα Διαβάτη. Ποιο είναι το μυστικό αυτού του γάμου;
«Η Χρυσούλα είναι σπουδαία μητέρα, γιαγιά και λαμπρή καλλιτέχνις! Με την κόρη μου και την εγγόνα μου ζούμε όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι, προσέχουμε ο ένας τον άλλον, σεβόμαστε την ανεξαρτησία του, αλλά δρούμε ως οικογένεια. Και αν χάσουμε για λίγο το δρόμο, ξεφύγουμε, επανερχόμαστε γρήγορα γιατί τίποτα δεν αξίζει περισσότερο…»