Απεγνωσμένες προσπάθειες διάσωσης του νεοφιλελευθερισμού

Βέβαια υπάρχουν και λίγοι βιοπαλαιστές που ζημιώνονται. Αλλά «ουδέν καλόν αμιγές κακού». Οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες, που εμπορεύονταν τα «προϊόντα της απάτης» ή κατά άλλους τα «τραπεζικά απόβλητα», η μία μετά την άλλη καταρρέουν, ενώ μέχρι τώρα πουλούσαν στους επενδυτές και συμβουλές! Και διεκδικούσαν το αλάθητο του Πάπα.
Τώρα οι συνασπισμένες δυνάμεις της νεοφιλελεύθερης απάτης σπεύδουν έντρομες να περισώσουν ό,τι απέμεινε. Τραπεζικοί κολοσσοί, όπως η Lehman Brothers, η Merrill Lynch, η Morgan Stanley, η Goldman Sachs, η ασφαλιστική American International Group (AIG) και πολλές άλλες, είτε κατέρρευσαν είτε εκλιπαρούν βοήθεια από την κυβέρνηση με χρήματα των φορολογουμένων. Άλλες, βρισκόμενες στο χείλος της αβύσσου, εναγωνίως προσπαθούν να βρουν αγοραστές-επενδυτές για να ξεπουληθούν όσο όσο. Και πολλές ικετεύουν την Κεντρική Τράπεζα (FED) και την κυβέρνηση να τις βοηθήσουν να μετατραπούν σε ταπεινές εμπορικές τράπεζες, δηλαδή σε «σεμνές Μαγδαληνές». Οι δανειολήπτες τις στρίμωξαν και οι ζημιές τους έφτασαν μέχρι τώρα στο 1 τρισ. δολάρια περίπου και έπεται και συνέχεια. Και ο πρώην πρόεδρος της FED Άλαν Γκρίνσπαν στις 15 Σεπτέμβρη δήλωσε ότι «κρίσεις σαν τη σημερινή συμβαίνουν μία φορά στα 100 χρόνια».
Η νεοφιλελεύθερη οικονομία της απάτης βιώνει σήμερα τη σοβαρότερη κρίση των τελευταίων ετών. Και πώς αντέδρασε η κυβέρνηση Μπους; Ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Χένρι Πόλσον, επιφανές στέλεχος της Goldman Sachs (σύμβουλος… επενδύσεων κι αυτός μέχρι την υπουργοποίησή του από τον Μπους), αποφάσισε την άμεση σύσταση κρατικού φορέα που θα αγοράσει τα «τραπεζικά απόβλητα» για να μην καταρρεύσουν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια! Ενέργεια που προδίδει τουλάχιστον πανικό. Και δεδομένου ότι το τελευταίο εξάμηνο η αμερικανική κυβέρνηση έχει διαθέσει περίπου 900 δισ. δολάρια για τη διάσωση κερδοσκοπικών κεφαλαίων, μπορείτε εύκολα να φανταστείτε την επιβάρυνση του ασθενούς δημοσιονομικού τομέα των ΗΠΑ.
Παράλληλα, στις 18 Σεπτέμβρη οι 6 μεγάλες κεντρικές τράπεζες (ΕΚΤ, FED, Βρετανίας, Ιαπωνίας, Κανάδα και Ελβετίας) σε μια χειρονομία αλληλεγγύης προς το σύστημα έκαναν «ενέσεις ρευστότητας» ύψους 297 δισ. δολαρίων για να προλάβουν την κατάρρευση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Πέταξαν στον δρόμο δημόσιο χρήμα! Δεύτερη ενέργεια πανικού! Ωστόσο, οι ενέργειες και τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση Μπους έφεραν κάποια ανακούφιση και προσωρινά απέτρεψαν την οριστική κατάρρευση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, όμως πρόκειται να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία των ΗΠΑ.
Το αμερικανικό Δημόσιο θα φορτωθεί με όλες τις «άρρωστες» επενδύσεις των αμερικανικών τραπεζών και ελάχιστες πιθανότητες υπάρχουν να μπορέσει να τις ξεφορτωθεί με πώληση όσο όσο. Τελικά, η δημοσιονομική ζημιά θα είναι τεράστια, είτε τις πουλήσει φτηνά είτε τις κρατήσει. Ποιος σοβαρός επενδυτής, Αμερικανός ή αλλοδαπός, θα αγοράζει πλέον ομόλογα ενός κράτους που τα θησαυροφυλάκιά του θα είναι γεμάτα με αρρωστημένους τραπεζικούς τίτλους; Η κρίση από το τραπεζικό σύστημα θα περάσει στον δημοσιονομικό τομέα. Και εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν μπορέσει να πουλάει τα ομόλογα που θα εκδίδει αφειδώς, τότε αναγκαστικά θα καταφύγει στην έκδοση πληθωριστικού χρήματος. Στην περίπτωση αυτή μπορεί κανείς εύκολα να μαντέψει πού θα φτάσει ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ και πόσο θα κατρακυλήσει η ισοτιμία του δολαρίου στις διεθνείς χρηματαγορές. Και πόσο θα υποφέρουν οι μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος αμερικανικές οικογένειες. Το πετρέλαιο και οι τιμές των τροφίμων θα φτάσουν στα ύψη. Τότε είναι που θα καταρρεύσει και ο τραπεζικός τομέας και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αν πάλι δεχθούμε ότι οι ιδιώτες επενδυτές και οι τράπεζες των πλουσίων χωρών της Ασίας αγοράζουν τα δολαριακά ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου, λόγω χαμηλής τιμής τους ή για να στηρίξουν το σύστημα, τότε τα φαινόμενα θα καταλήξουν να είναι σχεδόν τα ίδια συν την υπερχρέωση των ΗΠΑ.
Το «σχέδιο Πόλσον» προς το παρόν μόνο θα ανακούφιζε το τραπεζικό σύστημα και την περίφημη Γουόλ Στριτ (που τον επέβαλε ως υπουργό των Οικονομικών;), όμως θα ήταν βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας, που όταν θα εκρήγνυτο θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμιο κραχ. Τώρα το σχέδιο του Πόλσον και οι εξ αυτού κίνδυνοι αποτελούν παρελθόν μετά την απόρριψή του από το αμερικανικό Κονγκρέσο. Και ο Πόλσον τώρα προσπαθεί να βρει άλλη δίοδο σωτηρίας.
Πέραν αυτών των πιθανών μακροπρόθεσμων επιπτώσεων, η ανάληψη του κινδύνου της κρίσης από το Δημόσιο με έντονη παρέμβαση του κράτους αποτελεί ουσιώδη εκτροπή από τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και δείχνει πόσο σάπιο είναι το ηθικό υπόβαθρο του οικονομικού του μοντέλου. Ο νεοφιλελευθερισμός μάς λέει: μακριά το κράτος από τον ιδιωτικό τομέα. Αφήστε τον ανταγωνισμό να δράσει ελεύθερα και έτσι θα έχουμε αυτορρύθμιση της αγοράς. Και ο μεν ανταγωνισμός ποτέ δεν έδρασε ορθόδοξα.
Οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις επιχειρήσεων, τα καρτέλ και οι υπόγειες συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων και η διαπλοκή της οικονομικής δύναμης με την κρατική εξουσία μόλυναν τον ελεύθερο ανταγωνισμό και εξασφάλισαν τεράστια κέρδη οι μεγάλες επιχειρήσεις, που κατάφεραν να εξαφανίσουν από τις αγορές τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Τώρα που ήρθε η σειρά των μεγάλων επιχειρήσεων να πληρώσουν για τα ανομήματά τους, τώρα θυμήθηκαν ότι υπάρχει κράτος και χρήματα των φορολογουμένων και τρέχουν περιδεείς στις κυβερνήσεις και στις κρατικές κεντρικές τράπεζες εκλιπαρώντας βοήθεια. Γλείφουν εκεί που μέχρι τώρα έφτυναν! Και οι διαπλεκόμενες κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες άνοιξαν στοργικά την αγκαλιά τους για να στηρίξουν τους απατεώνες της νεοφιλελεύθερης αγοράς, με λεφτά του κοσμάκη. Όλοι αυτοί οι καλοθρεμμένοι του νεοφιλελευθερισμού (Μπους, Τσένι, Μπερνάνκι, Τρισέ κ.λπ.) δεν είχαν ποτέ μέχρι τώρα συγκινηθεί από την κατάρρευση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και ειρωνικά έλεγαν ότι «το μικρό καίγεται ωραία»! Αυτή είναι η ηθική του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Γι’ αυτό και καταρρέει με πάταγο. Τα σχέδια Πόλσον θα δημιουργήσουν το μεγάλο ρήγμα στο σκάφος του νεοφιλελευθερισμού. Κι αυτό θα είναι το κέρδος των λαών της αμαρτωλής Δύσης μακροπρόθεσμα! Αυτή είναι η πορεία των πραγμάτων όπως προδιαγράφεται με τα σημερινά δεδομένα, εκτός φυσικά εκτάκτων περιστατικών.
Ο Πόλσον και οι λοιποί «Ηρακλείς του νεοφιλελευθερισμού» προσπαθούν να μας πείσουν ότι η σημερινή κρίση είναι μια καλοκαιρινή μπόρα που σύντομα θα περάσει και θα ξημερώσουν καλύτερες μέρες. Το ίδιο πίστεψαν και τα χρηματιστήρια και οι πληρωμένοι κοντυλοφόροι πολλών νεοφώτιστων οικονομικών και χρηματιστηριακών αναλυτών. Και τα χρηματιστήρια ανέβηκαν για δυο μέρες για να βυθιστούν και πάλι. Παιχνίδια κερδοσκοπίας συνηθισμένα. Σκαμπανεβάσματα τρικυμίας. Η σημερινή κρίση ως οικονομικό φαινόμενο πρέπει να εξηγηθεί με οικονομικούς όρους.
Ξεκίνησε από την αλόγιστη πιστωτική επέκταση. Όταν υπερχρεώνεις τον λαό και δεν διαχέεις εισόδημα προς τα κάτω, το αποτέλεσμα οδηγεί σε βαθιά κρίση τον χρηματοοικονομικό τομέα (κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος).
Το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο, που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ και γενικά στα κράτη της Δύσης, αυτήν την κατάσταση δημιούργησε στα νοικοκυριά. Πιστωτική άνεση (υπερχρέωση) και ταυτόχρονα εισοδηματική πίεση (συγκράτηση εργατικών αμοιβών). Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι δανειολήπτες άντεξαν μέχρι ενός ορίου στα βάρη της υπερχρέωσης και μετά ήρθε η αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων. Και συνεχώς θα εμφανίζονται καινούργιες περιπτώσεις αφερεγγυότητας, επί όσο χρόνο το σύστημα ευνοεί να συμπιέζει τα μικρά και μεσαία εισοδήματα. Δεν είναι ποτέ δυνατόν τα νοικοκυριά να αντέξουν ακρίβεια, υπερχρέωση και χαμηλά εισοδήματα ταυτόχρονα. Αυτά τα ξέχασαν οι φωστήρες των αγορών. Και ήρθε η κρίση σαν αναπόφευκτη συνέπεια.
Εάν δεν διορθωθεί η σχέση εισοδήματος – αναγκαίων δαπανών των νοικοκυριών, η κρίση θα επεκταθεί και στην πραγματική οικονομία. Η παρασιτική χρηματοπιστωτική αγορά για να στηριχθεί χρειάζεται την ισχυρότερη παραγωγική (πραγματική) οικονομία. Το αντίθετο, που συμβαίνει σήμερα, οδηγεί σε κρίση διαρκείας. Αγνοώντας όλα τα παραπάνω, οι Μπους, Πόλσον και Μπερνάνκι πίεσαν για να ψηφισθεί από το Κονγκρέσο το σχέδιο Πόλσον ύψους 700 δισ. δολαρίων. Μάλιστα ο πρόεδρος της FED «προφήτευσε» ότι η μη υπερψήφιση του σχεδίου θα είναι απειλή για τις αγορές και την οικονομία.
Τέτοιες ξεδιάντροπες απειλές εκτοξεύουν οι νεοφιλελεύθεροι ιθύνοντες στον πανικό τους για την επερχόμενη κατάρρευση. Η μόνη τους σκέψη είναι να κρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο η απατεωνίστικη, κερδοσκοπική χρηματοπιστωτική αγορά για να θησαυρίζουν αυτοί και οι φίλοι τους!
Πρέπει οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών να συνειδητοποιήσουν ότι εάν δεν επέλθει ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ παραγωγικής οικονομίας / παρασιτικής χρηματοπιστωτικής οικονομίας και μεταξύ οικογενειακών δαπανών / εισοδήματος των νοικοκυριών οι κρίσεις θα ξεσπάνε με ασυνήθιστη συχνότητα. Η εγκατάλειψη του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου αποτελεί πλέον κοινωνική και οικονομική αναγκαιότητα, αν θέλουμε φυσικά να αποφύγουμε τα χειρότερα.