Προβλήματα και προοπτικές

Περίπου 500 από τους 1.034 ΟΤΑ αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Τα έσοδα αναντίστοιχα προς τις ανάγκες και συχνότατα αβέβαια, έξοδα που διευρύνονται από νέες αρμοδιότητες και επιβαρύνονται από το παρελθόν της αυτοδιοίκησης, χρέη μεγάλα, δυσκολίες εξορθολογισμού στην οικονομική διαχείριση και προσαρμογή σε διαχείριση με αξιολόγηση του κόστους και των διαθεσίμων πόρων. Η οικονομική πολιτική των δήμων και κοινοτήτων αποκτά ολοένα και περισσότερο χαρακτηριστικά ταμειακής διαχείρισης και όχι εργαλείου που θα υπηρετεί σχεδιασμό αναπτυξιακό για τον δήμο και προγραμματισμό εξυπηρέτησης του πολίτη. Οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (ΚΑΠ), η ΣΑΤΑ, οι κρατικές χρηματοδοτήσεις για τις νέες αρμοδιότητες, τα κονδύλια από το κεντρικό επενδυτικό πρόγραμμα για την αυτοδιοίκηση (ΘΗΣΕΑΣ) υπερβαίνουν το 60% των εσόδων των ΟΤΑ. Αν στους πόρους προστεθούν και τα κονδύλια που προέρχονται από τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΚΠΣ, τότε αναδεικνύεται με μεγαλύτερη σαφήνεια η σημαντική επιρροή της κεντρικής εξουσίας στα οικονομικά των ΟΤΑ. Αντιμέτωπη με αυτήν την πραγματικότητα, η αυτοδιοίκηση, μαζί με τη διεκδίκηση πρόσθετων πόρων από το κράτος για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες πιεστικές ανάγκες της, αναζητεί άξονες πολιτικής και συζητά για αλλαγές στα οικονομικά της. Οι οποίες θα δίνουν δυνατότητες να υλοποιήσει προγραμματισμούς με ευρύτερο χρονικό ορίζοντα οι οποίες θα εξυπηρετούν σημαντικές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.
Σήμερα η αυτοδιοίκηση πρέπει να αγωνιστεί για:
1) Πλήρη εφαρμογή του Ν. 1828/89 για τα έσοδα της αυτοδιοίκησης.
2) Αξιοποίηση του αναπτυξιακού εργαλείου του «ΘΗΣΕΑΣ». Η σωστή χρηματοδότηση του προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» θα φέρει μια καλύτερη κατανομή και αξιοποίηση πόρων μεταξύ «Κέντρου και Περιφέρειας».
3) Χρηματοδότηση των νέων αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ. Όλοι οι ΟΤΑ έχουν επωμισθεί αρκετές αρμοδιότητες, όπως ΚΕΛ, προνοιακές δομές, δημοτική αστυνομία, και για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν σε αυτές τις νέες προκλήσεις πρέπει να χρηματοδοτηθούν με πρόσθετους πόρους οι νέες αρμοδιότητες.
4) Ρύθμιση των χρεών και μείωση των επιτοκίων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.
5) Δημιουργία σε κάθε νομό γραφείου ενημέρωσης, σύνταξης μελετών, στήριξη για απλούστευση διαδικασιών, ώστε να μπορούν οι δήμοι, και ιδιαίτερα οι μικροί που στερούνται υποδομών, να συμμετέχουν στις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.
6) Αύξηση των ΚΑΠ και της ΣΑΤΑ με κριτήρια ώστε να ικανοποιούνται οι ασθενέστεροι δήμοι, οι οποίοι έχουν προβλήματα λειτουργικού κόστους.
7) Καθιέρωση ελάχιστου κόστους λειτουργίας όλων των ΟΤΑ.
8) Παρακρατηθέντα του Ν. 1828/89. Επιστροφή των παρακρατηθέντων λόγω μη εφαρμογής του Ν. 1828/89.
9) Δ΄ ΕΣΠΑ (2007 – 2013). Ο αναπτυξιακός νόμος σχεδιασμός του ΕΣΠΑ με ορίζοντα την ανταγωνιστική Ευρώπη των Περιφερειών των 27, αύξηση των πόρων για ενίσχυση της περιφέρειας.
10) Φορολογική μεταρρύθμιση για το κράτος, αλλά και για την αυτοδιοίκηση. Καθορισμός τοπικής φορολογίας σαν βήμα για την οικονομική αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση.
11) Εφαρμογή στους ΟΤΑ των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενίσχυση των επενδύσεων και της απασχόλησης. Δηλαδή χρηματοδότηση έργων και δράσεων με νέους χρηματοδοτικούς τρόπους, όπως Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), leasing, δημοτικά ομόλογα.
Όλα αυτά είναι προκλήσεις για το αύριο της τοπικής αυτοδιοίκησης και πρέπει να εισάγονται στον προβληματισμό και τον προγραμματισμό των ΟΤΑ αν θέλουμε να χαράξουμε διεξόδους προς μια πιο ισχυρή αυτοδιοίκηση, προς μια αναβάθμιση του ρόλου της αυτοδιοίκησης.