Υπάρχει και ο αθλητισμός των προσώπων με αναπηρία (ΠΜΑ)…

Του
Λαυρέντιου Γ. Δελλασούδα
Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή ΚΕΣΕΚΕ

Υποστηρίζεται ότι «χάρη στις τηλεοπτικές αναμεταδόσεις οι Ολυμπιακοί Αγώνες απέκτησαν παγκόσμια εμβέλεια». Παράλληλα τίθεται -από τους ίδιους κύκλους- το ερώτημα για το κατά πόσον αποτελεί «η διαφήμιση μάννα ή κίνδυνο για τον Ολυμπισμό».

Διότι «σίγουρα… μέσα σε αυτό το περιβάλλον η πίεση των ΜΜΕ δεν είναι καθόλου άσχετη με την ανάπτυξη του ντόπινγκ στον χώρο των αθλητών». Με τα δεδομένα αυτά ίσως είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να σταλεί, εν όψει των Παραολυμπιακών Αγώνων που αρχίζουν σε λίγες ημέρες (6-17/9/2008), ένα καινούργιο μήνυμα μέσα από τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα τον Τύπο, τα κείμενα του οποίου δίνουν την ευκαιρία και για δεύτερη ανάγνωση.

Άλλωστε η ευκαιρία αυτή, αν και αφορά στους Παραολυμπιακούς, δεν μπορεί να μη θεωρηθεί και ως ευκαιρία των ΜΜΕ για την ανάδειξη και της θετικής πλευράς τους, εφόσον βέβαια η πρόταση που διατυπώνουμε παρακάτω θα μπορούσε να δώσει ένα τέτοιο ερέθισμα. Πρόκειται για μια πρόταση που εκφράζει αφενός μεν τις σημερινές κοινωνικές αντιλήψεις -σε ό,τι αφορά την ανάγκη, τη σημασία και τη δυνατότητα συμβολής όλων των παραγόντων της αγωγής στα θέματα της Παιδείας- και αφετέρου τη δυνατότητα αξιοποίησης παραδειγμάτων για τις έννοιες της συνεργασίας και της συμπληρωματικότητας. Έννοιες οι οποίες βρίσκουν την κατ’ εξοχήν έκφρασή τους στον αθλητισμό.
Θεωρώ λοιπόν ότι τα ΜΜΕ, φύσει και θέσει, αποτελούν αποφασιστικής σημασίας παράγοντα για την προώθηση και κατανόηση από όλον τον κόσμο του μηνύματος που περιέχει η εν λόγω πρόταση. Διότι ο αθλητισμός επιτυγχάνει να επηρεάζει και να κατευθύνει, άμεσα ή έμμεσα, τόσο τον αθλούμενο και τον θεατή, ως άτομα ή μέλη ομάδας, όσο και τους παράγοντες που εμπλέκονται σ’ αυτόν ή τον χρησιμοποιούν. Έτσι κάθε αθλητικό γεγονός, αποτελώντας πομπό μηνυμάτων, έχει ανθρωπαγωγική υπόσταση. Στο πλαίσιο αυτό «διδάσκει» διάφορες συμπεριφορές, και μάλιστα όχι πάντοτε θετικές.

Θεωρητικώς, τα θετικά στοιχεία είναι η ευγενής άμιλλα, η ενίσχυση του χαρακτήρα των νέων, η «αφοσίωση σε ένα ιδεώδες ανώτερου τρόπου ζωής, η επιδίωξη της τελειότητας» και σε κάθε περίπτωση (σύμφωνα με την έμπνευση του Κουμπερτέν από ένα κήρυγμα του επισκόπου της Πενσιλβάνια στους αγώνες του 1908) αυτό που έχει σημασία είναι η συμμετοχή.
Όμως, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, ο στόχος είναι το ρεκόρ και η διάκριση -και μάλιστα παραθεωρώντας ή μη συνεκτιμώντας τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα έχει, για μεν τον αθλούμενο η με οποιονδήποτε τρόπο υπέρβαση των φυσικών δυνάμεων και αντοχών του, για δε τους υπολοίπους η λειτουργία των αρνητικών παραδειγμάτων του αθλητισμού.
Συγκρίνοντας τώρα τις Ολυμπιάδες με τις Παραολυμπιάδες θα μπορούσαμε σχεδόν να ταυτίσουμε τις συνιστώσες και τις προεκτάσεις τους. Όμως δεν θα πρέπει να μείνουμε στα κοινά χαρακτηριστικά. Διότι η εξομοίωση των προσπαθειών, των μέσων και των μηνυμάτων, μπορεί να καταλήξει σε μια ταυτοποίηση, με αποτέλεσμα η προσπάθεια των αθλητών με αναπηρία να είναι κάτι που αποτελεί μίμηση και άρα να μην είναι κάτι που εκπέμπει τα δικά του μοναδικά διαχρονικά μηνύματα.

Έτσι, αποτελεί ξεχωριστό παράδειγμα -για την κατ’ αίσθηση αντίληψη της λειτουργικής ένταξης και ενσωμάτωσης- η συνεργατική άθληση, η οποία μας στέλνει ένα μήνυμα για συνεργατική κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση του ΠΜΑ. Το μήνυμα αυτό το εκπέμπει ο τρόπος με τον οποίο συνεργάζονται ο αθλητής με προβλήματα όρασης και ο χωρίς αναπηρία «συναθλητής – οδηγός» του ή ο προπονητής και «οδηγός» του στα αγωνίσματα των δρόμων και των αλμάτων, αντίστοιχα. Στις εικόνες αυτές και τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις τους εμπερικλείεται, ίσως, και ολόκληρη η φιλοσοφία του τρόπου της λειτουργικής σχολικής, επαγγελματικής και κοινωνικής ένταξης και της ποιότητας ζωής των ΠΜΑ.

Παίρνοντας λοιπόν αφορμή από αυτά τα παραδείγματα του αθλητισμού, θέτω το ερώτημα: Μήπως ένα καινούργιο μήνυμα -ανάλογο με το διαχρονικό μήνυμα που ξεκίνησε από την αρχαία Ολυμπία πριν από 28 αιώνες, ως ιερή εκεχειρία, για να αναβιώσει και να συμπληρωθεί, πριν από έναν περίπου αιώνα, με το ολυμπιακό αξίωμα: Γρηγορότερα, Ψηλότερα, Δυνατότερα (Citius, Altius, Fortius), ταξιδεύοντας από τότε σε όλον τον κόσμο – θα πρέπει σήμερα να φύγει από την Αθήνα προς το Πεκίνο για να προστεθεί στα άλλα μηνύματα των Παραολυμπιακών; Εάν λοιπόν η απάντηση είναι καταφατική, τότε στη θέση του μηνύματος, που εκπέμπει η παλαιά συμβολική ενέργεια για γκρέμισμα μέρους των τειχών της πόλης του ολυμπιονίκη, δεν θα μπορούσε να μπει το εξής; Κάθε ενέργεια συνεργατικής συμπληρωματικότητας, με τη μορφή της συνεργασίας ΠΜΑ και προσώπων χωρίς αναπηρία, γκρεμίζει ένα μέρος του τείχους που υψώνεται μεταξύ των ανθρώπων -ή απλούστερα- που δημιουργεί τη διαφορά.