Διεθνές Οικονομικό Βαρόμετρο

1 Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Κομισιόν, τα οικονομικά των νοικοκυριών στις χώρες της Ευρωζώνης βρίσκονται σε σοβαρή κάμψη το 2008. Φέτος, κατά το α’ τρίμηνο η αποταμίευση υποχώρησε στο -2,8%, ενώ το προηγούμενο τρίμηνο, δηλαδή το δ’ του 2007, είχε παρουσιάσει αύξηση 12,6%. Επιβράδυνση επίσης παρουσιάζει και το διαθέσιμο εισόδημα. Από αύξηση 4,6% το τελευταίο τρίμηνο του 2007, ο ρυθμός αύξησης το α’ τρίμηνο του 2008 επιβραδύνθηκε στο 3,6%. Η μείωση της αποταμίευσης συνδέεται άμεσα με την εκτίναξη του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη (τον Ιούλιο έφτασε στο 4,1%). Συγκράτηση διαπιστώνεται και στον ρυθμό αύξησης του τραπεζικού δανεισμού (5,6% του 2008 έναντι 6,1% το 2007). Οι επενδύσεις των νοικοκυριών (κεφαλαιακός πλούτος) βρίσκεται επίσης σε κάμψη φέτος. Οι επενδύσεις σε μετοχές μειώθηκαν κατά 1,9% μετά τη μείωση κατά 0,6% το 2007, ως αποτέλεσμα της μειωμένης εμπιστοσύνης στην πορεία των χρηματιστηριακών αξιών. Και η Κομισιόν επισημαίνει ότι σημαντική επιβράδυνση σημειώθηκε το 2008 και στον ρυθμό αύξησης στη συμμετοχή σε προγράμματα ασφαλειών ζωής και σε συνταξιοδοτικά (5% φέτος έναντι 5,6% το 2007). Ίσως άρχισαν να κατανοούν μερικοί οικονομικοί τάχα εμπειρογνώμονες ότι η κάμψη της οικονομικής θέσης των νοικοκυριών γρήγορα φέρνει την ύφεση στην οικονομία.

2 Μέχρι τώρα οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ανακοινώσει ζημίες συνολικού ύψους 321 δισ. δολαρίων από επισφαλή στεγαστικά δάνεια και από ομόλογα τιτλοποίησης επισφαλών απαιτήσεων που έθεσαν σε κυκλοφορία κυρίως οι αμερικανικές τράπεζες και τα αγόραζαν οι ευρωπαϊκές, για να μη χάσουν το… κελεπούρι και την «έξυπνη» επένδυση! Οι ζημίες αυτές κατανέμονται σε ποσοστό 47,5% στις τράπεζες των ΗΠΑ, κατά 46,7% σε ευρωπαϊκές τράπεζες και το υπόλοιπο ποσοστό στις ασιατικές τράπεζες χωρών φιλικών προς τις ΗΠΑ. Η Citigroup είναι η τράπεζα με τις υψηλότερες μέχρι τώρα ζημίες (40,9 δισ. δολάρια) με δεύτερη τη UBS (ζημίες 38,2 δισ. δολάρια). Βέβαια συνεχίζεται η καταγραφή ζημιών, καθώς συνεχώς διαπιστώνονται καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση στεγαστικών δανείων. Και οι ζημίες θα αυξηθούν κατά πολύ. Στα νούμερα αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι ζημίες των ιδιωτικών (τοκογλυφικών) χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, που βρίσκονται έξω από το τραπεζικό σύστημα, αλλά μέσα στα κόλπα αυτά. Πολλοί υπολογίζουν ότι τελικά οι ζημίες στη χρηματοπιστωτική αγορά θα προσεγγίσουν τα 3 δισ. δολάρια (άμεσες και έμμεσες). Γιατί υπάρχουν και έμμεσες. Για παράδειγμα, όταν η Merrill Lynch ανακοίνωσε ζημίες 31,7 δισ. δολαρίων το 2007 από στεγαστικά δάνεια, η μετοχή της κατρακύλησε στα 20 δολάρια, από 58 που είχε τον Ιανουάριο του 2008. Ποιος είπε ότι μπορεί να υπάρξει έγκλημα χωρίς τιμωρία;

3Ο δείκτης επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη υποχώρησε τον προηγούμενο μήνα (Ιούλιο 2008) στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2001, ως αποτέλεσμα του περιορισμού της ενεργού ζήτησης και της κάμψης της οικονομίας των νοικοκυριών. Αυτό σημαίνει μείωση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και πολλοί οικονομολόγοι βλέπουν να είναι πλέον επί θύραις ο κίνδυνος της ύφεσης. Στη Γαλλία, που θεωρείται ότι διαθέτει την πλέον θωρακισμένη οικονομία, άρχισε από τον Ιούλιο η μείωση της παραγωγής, ενώ στην Ιταλία και στην Ισπανία η παραγωγή άρχισε να συρρικνώνεται από τον περασμένο Ιούνιο. Στασιμότητα παρουσιάζει η παραγωγική δραστηριότητα και στη Γερμανία. Όλα αυτά σημαίνουν και μείωση της απασχόλησης και επομένως αύξηση της ανεργίας στην Ευρωζώνη. Πολλοί καταλογίζουν ευθύνες για τη μείωση της παραγωγής στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ, που αύξησε τα ευρωεπιτόκια στο 4,25% και το χρήμα έγινε ακριβότερο για τις επιχειρήσεις. Όμως ο Τρισέ το απορρίπτει και σωστά επικαλείται την κατάσταση της οικονομίας των ΗΠΑ, που τα επιτόκιά της είναι στο μισό των ευρωζωνικών. Προσωπικά φρονούμε ότι η βασική αιτία είναι ο περιορισμός της ενεργού ζήτησης, που έχει περιορίσει και τα όρια της αύξησης των τιμών (δύσκολες μέρες για την αύξηση της ακρίβειας!), καθώς και ο ανταγωνισμός των φθηνών προϊόντων της Κίνας και των άλλων ασιατικών χωρών. Η παραγωγή της Ευρωζώνης άρχισε να κινείται σε ασφυκτικά πλαίσια.