Την ουρά στα σκέλια έβαλαν οι πασάδες

Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου έλυσε, προσωρινά τουλάχιστον, μια πολιτική κρίση που απειλούσε την Τουρκία μ’ ένα πισωγύρισμα ιστορικών διαστάσεων, εις βάρος των αρχών του Κεμαλισμού.

Καθόλου τυχαίο δεν ήταν επομένως και το γεγονός ότι η απόφαση ελήφθη οριακά, αν πιστέψουμε ότι τηρήθηκαν οι τυπικές διαδικασίες, καθώς μόνο 6 από τους 11 δικαστές ψήφισαν υπέρ της πρότασης του εισαγγελέα, αποτυγχάνοντας έτσι να συγκροτήσουν την αυξημένη πλειοψηφία των 7 ψήφων που απαιτεί μια τόσο σοβαρή πρόταση. Από την άλλη, η ετυμηγορία του δικαστηρίου δεν ισοδυναμούσε και με την αθώωσή τους, καθώς προβλέπει την τιμωρία του ισλαμικού κόμματος με την κατά το ήμισυ μείωση της κρατικής επιχορήγησης που δικαιούται για το τρέχον έτος. Πρόκειται ωστόσο για μέτρο μηδαμινής πρακτικής σημασίας για ένα κόμμα που έχει κερδίσει τις καρδιές του κόσμου, όπως έδειξε η περσινή σαρωτική του νίκη με 47%, αλλά και των ελίτ, εντός και εκτός της Τουρκίας. Αυτό ακριβώς ήταν και το ισχυρό σημείο των Ισλαμιστών που έκανε τους δικαστές να απορρίψουν τελικά τις εισαγγελικές προτάσεις, προτιμώντας να ξεκινήσουν με μια προειδοποιητική βολή.

Ερντογάν ίσον ομαλότητα

Οι δικαστές προτίμησαν απλώς και μόνο να απειλήσουν τους Ισλαμιστές, παραπέμποντας στο άδηλο μέλλον μια καταδικαστική απόφαση, για τρεις κυρίως λόγους. Κατ’ αρχάς για να μη διαταραχθεί η εσωτερική ομαλότητα. Τυχόν απαγόρευση του ΑΚΡ, όσο κι αν ήταν βέβαιη η συνέχιση της δράσης του με «τα ρούχα κάποιου άλλου», με διαφορετική ονομασία δηλαδή, θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου προς δύο κατευθύνσεις. Πριν απ’ όλους οι Ισλαμιστές πολύ πιθανόν να αναζήταγαν μια νέα λαϊκή εντολή προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές, όπως έκαναν και πέρυσι, επιδιώκοντας έτσι την αναβάθμισή τους έναντι των Κεμαλιστών, που στο εξής θα έφεραν πιο βαθιά χαραγμένο επάνω τους το στίγμα των πραξικοπηματιών, έστω κι αν είχε δικαστικό μανδύα.

Οι ίδιοι οι Κεμαλιστές, για να αποφύγουν τη συρρίκνωσή τους μια και αυτό που αποδεικνύεται συνεχώς είναι ότι αποτελούν μια μικρή νησίδα σε μια μουσουλμανική λαοθάλασσα, θα κατέφευγαν στις πιο βίαιες και παρωχημένες μεθόδους δυναμιτίζοντας την ομαλότητα, όπως έδειξε το διπλό τρομοκρατικό χτύπημα που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το βράδυ της προηγούμενης Κυριακής. Το ποιος κρυβόταν πίσω απ’ αυτήν την καλά προσχεδιασμένη δολοφονική ενέργεια, που έστειλε στον θάνατο 17 αθώους ανθρώπους, φάνηκε πολύ πριν αποκαλυφθεί ότι η εκρηκτική ουσία που χρησιμοποιήθηκε προερχόταν από τις αποθήκες του στρατού και δεν είχε καμιά σχέση με αυτήν που χρησιμοποιούν οι κούρδοι αντάρτες, πολύ πριν σκεφτούμε ότι το ΡΚΚ τοποθετεί βόμβες σε παραθεριστικά θέρετρα και μόνο, επιδιώκοντας να πλήξει την τουριστική βιομηχανία, και πολύ πριν επίσης οι ίδιοι οι Κούρδοι αποποιηθούν οποιαδήποτε ευθύνη.

Οι πραγματικοί ένοχοι φάνηκε εξ αρχής πως προέρχονταν από τις τάξεις των πασάδων, καθώς αυτοί και μόνο είχαν συμφέρον από την αναστάτωση και την ανωμαλία, θρυμματίζοντας έτσι το σημαντικότερο επίτευγμα της ισλαμικής διακυβέρνησης και σείοντας απειλητικά ταυτόχρονα το σκιάχτρο της ισλαμικής τρομοκρατίας.

Οι Κεμαλιστές πάντως έκαναν, μες στην απόγνωσή τους ομολογουμένως, ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να επιβεβαιώσουν τους Ισλαμιστές που επικαλούνταν την ύπαρξη σχεδίων ανατροπής του πολιτεύματος όταν εξάρθρωναν το παρακρατικό δίκτυο της κεμαλικής οργάνωσης Εργκένεκον με τη σύλληψη 86 στελεχών της, συμπεριλαμβανομένου ενός στρατηγού και του διευθυντή της σημαντικότερης εφημερίδας τους.

Απέδειξαν ταυτόχρονα οι Ισλαμιστές ότι έχουν όχι μόνο την απαραίτητη πληροφόρηση από τα άδυτα των πασάδων, αλλά και τα μέσα, μετά από τόσα χρόνια, για να εξολοθρέψουν το αβγό του φιδιού στην κούνια του. Κατά πόσο η συγκεκριμένη κατασταλτική επιχείρηση σηματοδοτεί και το τέλος του απόλυτου ελέγχου των Κεμαλιστών μένει να αποδειχτεί. Σίγουρα όμως ήταν επίδειξη δύναμης του έτερου ανταγωνιστικού κέντρου που βάρυνε στην απόφαση των δικαστών.

Στον αντίποδα των σεναρίων που προδικάζουν μια ομαλή μετεπιβίβαση των ψηφοφόρων στο νέο ισλαμικό κόμμα, κανείς δεν αποκλείει μια ενδεχόμενη απαγόρευση του ΑΚΡ να αποτελούσε την αρχή του τέλους των Ισλαμιστών. Ακόμη κι έτσι, ελλείψει ενός ισχυρού πόλου από τη μεριά των Κεμαλιστών που θα μπορούσε να συσπειρώσει το λαϊκό στοιχείο, λειτουργώντας σταθεροποιητικά για το επιρρεπές στους κλυδωνισμούς πολιτικό σύστημα της γειτονικής χώρας, μια καταδικαστική απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου θα έκανε να μοιάζει με σύντομη παρένθεση η πολιτική, αλλά και οικονομική σταθερότητα των τελευταίων πέντε χρόνων.

Διπλωματική αναβάθμιση

Σε ό,τι αφορά τη διεθνή θέση της Τουρκίας, οι Ισλαμιστές πιστώνονται μια πρωτοφανή αναβάθμισή της τα τελευταία χρόνια. Μόνο τους τελευταίους μήνες αρκεί κανείς να δει την επιτυχημένη διαμεσολάβηση της Άγκυρας στις συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και Συρίας, με θέμα την επιστροφή των Υψωμάτων του Γκολάν στη Δαμασκό, που για πρώτη φορά φαίνεται να ανοίγουν τον δρόμο για τη βελτίωση των σχέσεων των δύο μεσανατολικών κρατών.

Είναι επίσης οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση -ένα βήμα που θα σημάνει την οριστική κατίσχυση των κοσμικών λεγόμενων δυνάμεων επί των φονταμενταλιστικών- που όσο κι αν χωλαίνουν δεν παύουν να πιστώνονται στους Ισλαμιστές.

Όσο απαράδεκτη κι αν ήταν η σιωπή που κράτησαν μπροστά στην επαπειλούμενη απαγόρευση των εκλεγμένων Ισλαμιστών οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί (παρά μάλιστα τη στήριξη που προσέφερε ο Ερντογάν στο σχέδιο της Ουάσινγκτον για τη Μεγάλη Μέση Ανατολή), δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με τους Ισλαμιστές έκαναν τη δουλειά τους πολύ καλύτερα απ’ όσο θα την έκαναν με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Ντενίς Μπαϊκάλ.

Τέλος, σχεδόν στο μεταίχμιο των εσωτερικών και διεθνών θεμάτων βρίσκεται η επιτυχής διαχείριση του κουρδικού ζητήματος.

Η σημαντική εκλογική επιρροή που κατέγραψαν πέρυσι στην κουρδική Ανατολία οι Ισλαμιστές, καταφέρνοντας να διπλασιάσουν τα ποσοστά τους, παράλληλα με την περιθωριοποίηση του ΡΚΚ και των πιο μαχητικών κουρδικών φωνών (που δεν συντελέστηκε και με τόσο ειρηνικά μέσα όπως έδειξε και η πρόσφατη απαγόρευση του κουρδικού τηλεοπτικού σταθμού), πιστώνεται κι αυτή εξ ολοκλήρου στο κόμμα του Ερντογάν.

Μερική υποχώρηση του ΑΚΡ

Όσο κι αν η απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου αποτελεί νίκη του Ερντογάν, είναι βέβαιο ότι στο εξής τίποτε δεν θα είναι όπως χτες. Η οριακή απόρριψη της εισαγγελικής πρότασης θα κάνει τους Ισλαμιστές να σκεφτούν πολύ καλά τις συνέπειες από την υιοθέτηση οποιουδήποτε μέτρου στρέφεται ενάντια στην κοσμική παράδοση που εγκαινίασε ο Κεμάλ Ατατούρκ.

Γιατί μπορεί οι κατηγορίες της «Ένωσης Σκέψης του Ατατούρκ» και των δικαστών ότι οι Ισλαμιστές θέλουν να μετατρέψουν την Τουρκία σε Ισλαμική Δημοκρατία, όπως το Ιράν ή στην καλύτερη περίπτωση σε Σαουδική Αραβία, να ηχούν υπερβολικές και γελοίες, αλλά από την άλλη κι οι προσπάθειες του Ερντογάν να αναθεωρήσει ορισμένες απαγορευτικές τουλάχιστον νομικές διατάξεις που στρέφονταν κατά των Ισλαμιστών δεν ήταν αμελητέες. Εξάλλου, η πρόθεσή τους να επιτρέψουν στις γυναίκες να φορούν μαντίλα στα πανεπιστήμια, που θα άνοιγε τον δρόμο για την άρση της απαγόρευσης και αλλού, δεν ήταν το μοναδικό κρούσμα που έκανε τους δικαστές να εξεγερθούν.

Είχε προηγηθεί μια προσπάθεια απαγόρευσης των διαφημίσεων αλκοολούχων ποτών, μέτρα περιορισμού της εκτροφής χοίρων κ.ά. Αν θέλουν οι Ισλαμιστές να μην επαναληφθούν οι πρόσφατες δοκιμασίες, δεν πρέπει να επιχειρήσουν να θίξουν ξανά τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Αυτό τουλάχιστον θέλησε να διαμηνύσει με τη στάση του το κοσμικό κατεστημένο.

Μάλιστα δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη και η άνοδος της μαχητικότητας των οπαδών του Κεμαλισμού, παρότι αποτελούν μια μικρή μειοψηφία – όπως σταθερά συμβαίνει από ιδρύσεως της Τουρκικής Δημοκρατίας. Προς επίρρωσιν, να αναφερθεί ότι το μαυσωλείο του Κεμάλ συγκέντρωσε πέρυσι περισσότερους από 12 εκατομμύρια επισκέπτες όταν το 2006 πέρασαν από κει μόνο 4 εκατομμύρια!

Το γεγονός όμως ότι οι Κεμαλιστές δεν φαίνονται διατεθειμένοι να αφήσουν για το μαυσωλείο τα μέτρα που εγγυώνται τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους υπόσχεται νέα επεισόδια στο θρίλερ της σύγκρουσής τους με τους Ισλαμιστές, με πιο άμεσο αυτό που αφορά την τύχη των συλληφθέντων της παρακρατικής οργάνωσης Εργκένεκον.