… ΚΙ ΕΤΣΙ ΑΝΟΙΓΕΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Πόσο πάει η τιμή μιας χώρας; Έχει αριθμό, αποτιμάται σε αριθμό; Αποτιμάται με ανταλλάγματα; Στην εποχή που ζούμε μάλλον ναι. Ίσως πάντα να ήταν έτσι και ο χρόνος να σβήνει τις κακές και άκρως απογοητευτικές στιγμές. Στην περίπτωση της Σερβίας η τιμωρία κράτησε πολλά χρόνια. Από το 1992 ως τώρα, που αποφάσισαν οι Σέρβοι να δώσουν τον άλλοτε ήρωά τους, ηγέτη των Σερβοβόσνιων Ράντοβαν Κάρατζιτς. Ίσως η τιμωρία της απομόνωσης, της μη ανάπτυξης, της συνεχούς συρρίκνωσης λήξει τώρα που ο Κάρατζιτς είναι στα χέρια της δικαιοσύνης των νικητών (έτσι γίνεται πάντα, την ιστορία τη γράφουν οι νικητές) και θα (κατα)δικαστεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ως εγκληματίας πολέμου προφανώς. Διότι θα του αποδοθεί η κατηγορία (και η ενοχή κατόπιν) ότι ευθύνεται για την επιχείρηση εθνοκάθαρσης μαζί με τον (ακόμα καταζητούμενο και επίσης άλλοτε ήρωα των σέρβων) στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς σε βάρος των μουσουλμάνων και των Κροατών της Βοσνίας. Οι αξίες που επικράτησαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά στην περίπτωση της πρώην Γιουγκοσλαβίας είχαν να κάνουν με την κάθε είδους προστασία των μουσουλμανικών και αλβανόφωνων μειονοτήτων, αλλά και των κροατών, Σλοβένων, Μαυροβουνίων κ.λπ. από τους αλαζόνες Σέρβους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες αποφάνθηκαν ότι υπεύθυνη για τον εμφύλιο στη Γιουγκοσλαβία είναι η Σερβία του Μιλόσεβιτς και των συν αυτώ, κι αυτοί πρέπει να πληρώσουν. Η Σερβία βομβαρδίστηκε ανηλεώς και η γηραιά Ευρώπη επέτρεψε να καταρρακωθεί μια χώρα που είναι «ιδρυτικό» κομμάτι της, μια χώρα που απέχει λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα από το Μόναχο, τη Ρώμη, το Παρίσι, μια χώρα που φύσει και θέσει ανήκει στην Ευρώπη.
Αλλά η τιμωρία της Σερβίας για την καταπίεση μουσουλμάνων, Αλβανών και Κροατών δεν σταμάτησε εκεί. Έπρεπε να συρρικνωθεί και αν είναι δυνατόν να διαμελιστεί.
= Πολλοί έκαναν (και έγραφαν σχετικά) σχέδια για την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου (που έγινε πριν από λίγο καιρό τελικώς) εδώ και δέκα χρόνια.
= Προανήγγειλλαν από νωρίς την απόσχιση του Μαυροβουνίου και την ανακήρυξή του σε ανεξάρτητη χώρα, όπως και έγινε.
= Μιλούσαν για την απόσχιση και της Βοϊβοντίνας, του βορειοανατολικού κομματιού της Σερβίας δηλαδή, επειδή «κατοικείται από πληθυσμούς ουγγρικής καταγωγής», και η έβλεπαν είτε να κηρύσσει ανεξαρτησία είτε να ενώνεται με την Ουγγαρία. Αυτό (ακόμα) δεν έγινε. Ίσως η σύλληψη και παράδοση Κάρατζιτς να το αποτρέψει. Αν μάλιστα συλληφθεί όπου να ʼναι και παραδοθεί εκεί που πρέπει και ο στρατηγός Μλάντιτς, τότε σίγουρα θα αποτραπεί η περαιτέρω συρρίκνωση.
Η Σερβία συρρικνώθηκε εδαφικά, μειώθηκε ηθικά και ταπεινώθηκε πολιτικά και στρατηγικά. Η Ρωσία δεν μπόρεσε να κάνει πολλά πράγματα για να αποτρέψει την εξέλιξη αυτή. Τι θέλουν οι μεγάλες δυνάμεις από τη Σερβία; Μήπως είναι «απλώς» μάθημα προς τρίτους που τους περνάει απʼ το μυαλό να κάνουν ανάλογα πράγματα με τη γειτονική μας χώρα; Μήπως πρόκειται για την εφαρμογή του «δείτε τι σας περιμένει»;
Αυτό όμως είναι το ένα σκέλος. Τι θέλει δηλαδή η διεθνής κοινότητα από τη Σερβία και τη διαλύει.
Το άλλο σκέλος έχει να κάνει με την επιλογή της Σερβίας να ολοκληρώσει τον διασυρμό της, παραδίδοντας ανθρώπους που έδρασαν στη βάση εθνικού σχεδίου και απόφασης. Ό,τι έκαναν αποτέλεσε επιλογή της Σερβίας, και σήμερα η Σερβία θέλοντας να τελειώνει με την απομόνωση αποφασίζει να δώσει τα θύματα που της ζητούνται. Αλήθεια, τι (παραπάνω απʼ όσα έχει ήδη χάσει) θα έχανε, αν δεν ενέδιδε σε αυτήν την επιχείρηση ολοκληρωτικής ταπείνωσής της;
Θα συμφωνήσουμε ότι είναι δύσκολο να ζει μια χώρα σε συνθήκες απομόνωσης και ψυχρού πολέμου όπως αποφάσισαν ορισμένοι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί να ζει η Σερβία. Όμως η γραμμή της οπισθοχώρησης έχει κι ένα όριο, ένα «κόκκινο σημείο», δεν μπορεί να το υπερβαίνει κανείς. Όταν μάλιστα ένας λαός έχει τόσο ταλαιπωρηθεί όλα αυτά τα χρόνια, μπορεί να διαφυλάξει απρόσβλητο το κομμάτι της ψυχής του που έχει να κάνει την ιστορία του. Ακόμα κι αν αυτή περιέχει λάθη και κακές επιλογές. Η παράδοση Κάρατζιτς παρέδωσε κι ένα κομμάτι της ψυχής σ’ αυτούς που ζητούσαν και την ψυχή. Κι αυτό είναι λάθος που δεν διορθώνεται.