Ένωση για τη Μεσόγειο: Δεκανίκι της παγκοσμιοποίησης;

1
Σήμερα ασφαλώς θα δυσαρεστήσουμε τον μεγάλο φίλο μας, τον Γάλλο Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Ένα παλιό όραμά του, η Μεσογειακή Ένωση, αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα, κάτω όμως από δυσμενείς πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Η καταρρέουσα παγκοσμιοποίηση και «η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα οικονομία της αγοράς» προσπαθούν να βρουν δεκανίκια, μήπως και μπορέσουν να συρθούν για λίγα χρόνια ακόμα. Στην Ένωση για την Μεσόγειο νομίζουν ότι μπορούν, καθώς κάθε ένωση κρατών είναι ευπρόσδεκτη για την παγκοσμιοποιημένη οικονομία της αγοράς, που θερίζει τώρα τους καρπούς από τις μεγάλες απάτες σε βάρος όλων των λαών που μέχρι σήμερα διέπραξε. Έτσι ένα ευγενές όραμα, μια φωτεινή ιδέα του Νικολά Σαρκοζί φαντάζει σαν δεκανίκι στήριξης της εξαθλιωμένης σήμερα νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Την περασμένη Κυριακή (13-7-08) έγιναν στο Παρίσι τα εγκαίνια της «Μεσογειακής Ένωσης» σαν κορυφαίο γεγονός για την ενσάρκωση του οράματος και με την παρουσία πολλών ευρωπαίων ηγετών και φυσικά και των ηγετών των ενδιαφερομένων μεσογειακών χωρών. Μόνος απών ο ηγέτης της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι, που αρνήθηκε να παραστεί με τη δικαιολογία ότι «η Ένωση αυτή υπονομεύει τις προσπάθειες για αραβική και αφρικανική ενότητα». Η αρνητική αυτή στάση του ηγέτη της Λιβύης δεν είναι το μοναδικό αγκάθι στο μεγαλεπήβολο σχέδιο Σαρκοζί. Και η Τουρκία είχε σοβαρές επιφυλάξεις για τη συμμετοχή της. Υποπτεύεται ότι πρόκειται για γαλλικό τρικ, όπως γράφει ο «Economist», με στόχο τον εκτροχιασμό της υποψηφιότητας της για πλήρη ένταξη στην ΕΕ. Οι ανησυχίες αυτές της ηγεσίας της Τουρκίας διασκεδάστηκαν μετά την υπόσχεση του Σαρκοζί ότι η Τουρκία θα αναφέρεται σαν χώρα υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ. Έτσι και προσδιορίστηκαν οι «συντεταγμένες» της γειτονικής μας χώρα στο πρωτόκολλο της ιδρυτικής συνθήκης της Μεσογειακής Ένωσης. Το μεγαλύτερο αγκάθι όμως φαίνεται να είναι η συμμετοχή του Ισραήλ, γνωστού ταραξία της περιοχής μας. Πώς είναι δυνατόν να βρεθούν στην ίδια Ένωση οι αραβικές χώρες με το Ισραήλ; Βέβαια δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί το Ισραήλ, αφού είναι καθαρά μεσογειακή χώρα. Όμως δύσκολα τα μεσογειακά αραβικά κράτη θα μπορέσουν να συνεργαστούν ειλικρινά με το Ισραήλ. Γι’ αυτό, αλλά και για άλλους λόγους, ο Σαρκοζί περιόρισε τους στόχους της Μεσογειακής Ένωσης.

2
Κάτω από τις σημερινές αντίξοες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, το μεγάλο ερώτημα είναι: τι μπορεί να πετύχει η Μεσογειακή Ένωση; Εάν ξεπεραστεί το εμπόδιο της συμμετοχής της Λιβύης, η Μεσογειακή Ένωση μπορεί να πετύχει υψηλούς στόχους, εάν αποκτήσει συνοχή, συντονισμένη δράση υπέρ των λαών της Μεσογείου και μπορέσει να εξουδετερώσει τις δυνάμεις που θα θελήσουν να την κρατήσουν σε κατάσταση ομηρίας σαν στήριγμα του θνήσκοντος νεοφιλελευθερισμού. Οι ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες, και ειδικά η Γαλλία και η Ιταλία, διαθέτουν τεχνολογία και τεχνογνωσία υψηλής στάθμης, πηγές ενέργειας διαθέτει η Λιβύη, που καλύπτει ένα αξιόλογο ποσοστό των αναγκών των μεσογειακών χωρών, οι χώρες της Νότιας Ευρώπης (κοινοτικός νότος) και της Βόρειας Αφρικής μπορούν να αναπτύξουν σε μεγάλο βαθμό τη βιομηχανία τροφίμων. Ενέργεια και τρόφιμα είναι οι μελλοντικές πηγές πλούτου. Όμως ο Σαρκοζί και οι άλλοι ηγέτες περιόρισαν προς το παρόν τους τομείς ενδιαφέροντος της Μεσογειακής Ένωσης, κυρίως για να κοπάσουν οι αντιδράσεις της Γερμανίας, που δεν αισθάνθηκε ιδιαίτερη ευχαρίστηση με την πρωτοβουλία του Σαρκοζί. Οι τομείς ενδιαφέροντος της Μεσογειακής Ένωσης περιορίστηκαν στα προβλήματα προστασίας του περιβάλλοντος (καθαρή Μεσόγειος), ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Η υποχώρηση του Σαρκοζί για τους στόχους της Ένωσης ήταν αναγκαία, καθώς η υλοποίηση των όποιων προγραμμάτων απαιτεί σημαντικούς χρηματικούς πόρους. Και η Μεσογειακή Ένωση στερείται ιδίων πόρων. Άλλωστε δεν υπάρχει κοινός προϋπολογισμός. Η Γερμανία τελικά δέχτηκε να χρηματοδοτήσει η ΕΕ ορισμένα προγράμματα στους τομείς γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ΕΕ έθεσε κατά κάποιον τρόπο υπό την προστασία της την Μεσογειακή Ένωση. Ή θα την στηρίξει ή θα την στραγγαλίσει. Ίσως είναι μια προσπάθεια επέκτασης προς Νότο της ΕΕ,
ώστε να καταστεί μελλοντικά μια Ευρω-Αφρικανική Ένωση και να φέρει νέο (αφρικανικό) αίμα στο ΝΑΤΟ. Όσο θα τρίζουν τα θεμέλια της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας της αγοράς, τόσο θα είναι αναγκαίος ο συνασπισμός κρατών για τον ευκολότερο στραγγαλισμό των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των λαών. Το μέλλον θα δείξει.