Σκέψεις επί του Κυπριακού

Μερικές συζητήσεις στο ΡΙΚ μεταξύ εκπροσώπων των κυπριακών κομμάτων, λόγω της πρόσφατης κινητικότητας και των συναντήσεων Χριστόφια – Ταλάτ, μου δημιούργησαν την αφορμή για μερικές σκέψεις επί του Κυπριακού προβλήματος. Σε μια απ’ αυτές τις συζητήσεις υπήρξε διαφωνία για το τι σημαίνει διζωνική ομοσπονδία και εάν υπήρξε και πότε συμφωνία γι’ αυτήν.
Σε άλλη συζήτηση, εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ διετύπωσε την άποψη ότι τώρα είναι η τελευταία ευκαιρία για τη λύση, διότι άλλως είναι βέβαιον ότι θα αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των εποίκων, που μπορεί να υπερβή και μερικά εκατομμύρια. Και τότε, τι θα κάνουμε; Επειδή ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εξέχον στέλεχος του ΑΚΕΛ, εύκολα αγόμεθα στο συμπέρασμα για το πού οδηγούνται οι διαπραγματεύσεις.
Ασφαλώς υπάρχει πίεση, από τους γνωστούς κύκλους, να κλείσει το θέμα και να παρακαμφθή η πραγματική βούληση των Ελληνοκυπρίων, διοχετεύονται δε στην κοινή γνώμη πληροφορίες για να κάμψουν το φρόνημα του λαού.
Βεβαίως, δεν πρέπει να αυταπατώμεθα. Δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα οι δύο διαπραγματευτές (Χριστόφιας – Ταλάτ). Αυτό θα λυθεί μόνον εφ’ όσον οι ΗΠΑ και η Βρετανία πιέσουν την Τουρκία να «ευαρεστηθή» να φερθή ως δημοκρατική χώρα και να εγκαταλείψει τους μεγαλοϊδεατισμούς της και να μη γράφη στα παλαιά υποδήματά της τόσες αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας και να αντιληφθή ότι οι εισβολές και οι κατοχικοί στρατοί και οι εποικισμοί ανήκουν σε παλαιές εποχές και κάποτε τελειώνουν, διότι άλλως οι καταστάσεις αυτές θα στραφούν εναντίον της.
Δεν ισχυρίζομαι ότι οι δύο Κοινότητες δεν πρέπει να συνομιλούν για να επιλύονται όσα καθημερινά προβλήματα μπορούν να επιλυθούν, αλλά δεν είναι δυνατόν να επιβάλλωνται λύσεις άρον-άρον και πάντοτε, ως έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα, εις βάρος του πλειοψηφούντος στην νήσο ελληνοκυπριακού στοιχείου.
Μερικά κόμματα στην Κύπρο ισχυρίζονται ότι ο Μακάριος (ουχί άμοιρος λαθών) είχε δεχθή την διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Εκτός του ότι η Συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου – Ντενκτάς της 12ης Φεβρουαρίου 1977 (ως θα δειχθεί κατωτέρω) δεν αναφέρει περί διζωνικής ομοσπονδίας, ως όρος η «διζωνική» ενθυμίζει ένα λάστιχο που η κάθε πλευρά το τραβάει προς αυτήν, δίδοντας δική της ερμηνεία. Δεν γνωρίζω εάν, μετά απ’ αυτήν την ημερομηνία (12 Φεβρουαρίου 1977) υπήρξε άλλο κείμενο που να αποδεικνύη ότι ο Μακάριος είχε δεχθεί την διζωνική, αλλά επειδή εξεδήμησε εις Κύριον τον Αύγουστο του 1977, δηλαδή έξι μήνες μετά, θεωρώ απίθανο να είχε μεταβάλει γνώμη επ’ αυτού.
Προ της συμφωνίας Μακαρίου – Ντενκτάς συνεκλήθη στις 2 Φεβρουαρίου (δηλαδή 10 μέρες νωρίτερα) το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου για να ληφθούν αποφάσεις, εν όψει της συναντήσεως με Ντενκτάς. Ο Μακάριος στο Συμβούλιο είπε ότι η ελληνική πλευρά θα θέση θέμα αρχών και τις οποίες συγκεκριμενοποίησε μετά από απαίτηση του τότε Προέδρου του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου. Οι αρχές αυτές είναι:
1. Ενιαίο Ομόσπονδο Κράτος.
2. Αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων.
3. Αποτελεσματικές εξουσίες στην κεντρική κυβέρνηση.
4. Ελεύθερη διακίνηση.
5. Ελεύθερη εγκατάσταση.
6. Δικαίωμα κατοχής περιουσίας.
7. Έκταση διοικητικών περιοχών.
8. Διεθνείς εγγυήσεις.
Μετά υπεγράφη η συμφωνία της 12ης Φεβρουαρίου, η οποία έχει ως εξής και έχει καταχωρισθεί στα πρακτικά των Ηνωμένων Εθνών.
«Οι κατευθυντήριες γραμμές που συμφωνήθησαν στις 12 Φεβρουαρίου 1977 προνοούν ότι ο στόχος θα είναι:
1. Μια ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική ομόσπονδη δημοκρατία.
2. Η περιοχή κάτω από τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα συζητηθή υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητος και παραγωγικότητος καθώς και της ιδιοκτησίας.
3. Θέματα αρχών, όπως η ελευθερία διακίνησης, η ελευθερία εγκατάστασης, τα δικαιώματα περιουσίας και άλλα ειδικά θέματα, είναι ανοικτά προς συζήτηση, λαμβανομένων υπ’ όψιν της θεμελιώδους βάσεως για ένα δικοινοτικό ομόσπονδο σύστημα και ωρισμένων πρακτικών δυσκολιών που ενδεχομένως να εγερθούν από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
4. Οι εξουσίες και οι λειτουργίες της Κεντρικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης θα είναι τέτοιες, ώστε να διασφαλίζουν την ενότητα της χώρας, έχοντας υπ’ όψιν τον δικοινοτικό χαρακτήρα του κράτους».
Επομένως η Συμφωνία Κορυφής, ουδαμού αναφέρει διζωνική ομοσπονδία, δηλαδή φραγμόν ή όρια μεταξύ των δύο Κοινοτήτων, αλλά δικοινοτική ομοσπονδία δύο περιφερειών με εφαρμογή απαρεγκλίτως των τριών αρχών:
α) Ελευθέρας διακινήσεως
β) Ελευθέρας εγκαταστάσεως και
γ) δικαιώματος περιουσίας.
Ο Μακάριος, στην Πλατεία Ελευθερίας, λίγο προ του θανάτου του, δεν ανέφερε ούτε για διπεριφερειακή ομοσπονδία πόσω μάλλον για διζωνική!
Η απάντηση των Τούρκων ήτο τελικά η δημιουργία το 1983 “κράτους” στον βόρειο τομέα της νήσου.
Προ ημερών δημοσιεύθηκε η είδηση ότι η τουρκική πλευρά προσπαθεί να ακυρώση (!) την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Βέβαια δεν ξέρω τι άλλο θα δούμε από αυτόν τον κακή τη μοίρα γείτονά μας, αλλά οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις τους τούς καθιστούν εξωπραγματικούς.
Να θυμούνται όμως ότι η Κύπρος ενετάχθη ΟΛΟΚΛΗΡΗ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή ΚΑΙ το βόρειο τμήμα, το οποίο ευρίσκεται σε αναστολή του Κοινοτικού Κεκτημένου ένεκα της καταστάσεως. Ως προς τα τεκταινόμενα σήμερα στην Τουρκία, δεν νομίζω να υπάρχη αμφιβολία ότι οι Κεμαλιστές θα μετέλθουν κάθε μέσον για να διατηρήσουν την εξουσία, αρκεί τα του οίκου τους να μην επηρεάζουν τον περίγυρό τους. Το συμπέρασμα είναι ότι μπορεί να υπάρχουν οι πιέσεις για σύντομη λύση του Κυπριακού, αλλά η ελληνική πλευρά, βασιζόμενη στις αρχές του διεθνούς δικαίου, των αποφάσεων του ΟΗΕ και του κοινοτικού κεκτημένου (το ότι η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως είναι μεγάλης σημασίας θέμα και αργά ή γρήγορα, καταλλήλως και συνεχώς προβαλλόμενο από πλευράς μας, δεν μπορεί να αγνοήται), δεν θα πρέπει να σπεύδη υποχωρώντας συνεχώς. Όσο υποχωρείς, τόσο σε πιέζουν. Τα απαράγραπτα εθνικά δίκαια δεν έχει κανείς δικαίωμα να τα απεμπολή.