Επιτόκια: Πληθωρισμός ή ανάπτυξη;
1 Σε απόγνωση οι κεντρικοί τραπεζίτες από τις εξελίξεις στις οικονομίες των χωρών της άγριας Δύσης. Και ο πρόεδρος της «δικής μας» Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ο πρόεδρος της αμερικανικής FED προσπαθούν να λύσουν τον γρίφο του ύψους των επιτοκίων. Τα επιτόκια κινούνται μεταξύ «Σκύλλας και Χάρυβδης». Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ και ο ομόλογός του της FED Μπεν Μπερνάνκι βρίσκονται μπροστά σε τρομερό δίλημμα: σε ποιο ύψος τα επιτόκια μπορούν να βοηθήσουν την παραπαίουσα οικονομία της Δύσης να επιλύσει τα προβλήματα που την απασχολούν και να διώξουν την απειλή του στασιμοπληθωρισμού, που είναι πλέον ορατός. Η νομισματική πολιτική πώς μπορεί, δηλαδή με ποια μέτρα είναι δυνατόν να βοηθήσει την οικονομία της Δύσης να διαπλεύσει σώα και αβλαβής τις «συμπληγάδες πέτρες» που συσσώρευσαν ο νεοφιλελευθερισμός και η παγκοσμιοποίηση στην πορεία της; Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ τραβάει τα ύψη. Ενώ το 2007 έκλεισε με 2% σε ετήσια βάση, σήμερα κινείται στο 4,3%. Τα ίδια συμβαίνουν και στην Ευρωζώνη. Το 2007 ο ετήσιος μέσος πληθωρισμός έκλεισε στο 1,9%, τώρα πλησιάζει στο 4%. Η απειλή του πληθωρισμού είναι γεγονός τουλάχιστον για το διάστημα μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Και μετά βλέπουμε. Από το άλλο μέρος, η επιβράδυνση των δυτικών οικονομιών δεν αμφισβητείται για τη διετία 2008-2009. Μπροστά στην κατάσταση αυτή τι είναι σε θέση να προσφέρουν τα επιτόκια σαν βελτιωτικά; Ιδού ο προβληματισμός.
2 Οι τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο των επιτοκίων πείθουν ότι οι προσανατολισμοί των κεντρικών τραπεζιτών είναι εντελώς διαφορετικοί. Οι τραπεζίτες είναι διχασμένοι για το ύψος των επιτοκίων. Ενώ και η Ευρωζώνη και οι ΗΠΑ απειλούνται από τον πληθωρισμό και από την επιβράδυνση της ανάπτυξης, η ΕΚΤ αύξησε στις 3 Ιουλίου τα επιτόκιά της στο 4,25%, ενώ η FED διατήρησε στις 27 Ιουνίου σταθερά τα επιτόκια στο 2%. Το 4,25% της ΕΚΤ προβλέπεται να διατηρηθεί σταθερό καθ’ όλη τη διάρκεια της φετινής χρονιάς και να μειωθεί στο 4% από τις αρχές του 2009 και φυσικά με την προϋπόθεση ότι θα υποχωρήσει ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη. Οι προβλέψεις για τα επιτόκια της FED είναι ότι θα παραμείνουν σταθερά στο 2% μέχρι το τέλος της φετινής χρονιάς και θα αυξηθούν στο 2,25% από τις αρχές του 2009. Οι επιδιώξεις των δύο κορυφαίων κεντρικών τραπεζών είναι σαφείς. Η ΕΚΤ δίνει βαρύτητα στην καταπολέμηση του πληθωρισμού και σχεδιάζει ανάλογα την πολιτική επιτοκίων της, ελπίζοντας ίσως ότι οι συνέπειες στην ανάπτυξη δεν θα είναι σημαντικά αρνητικές. Αντιθέτως, η FED φαίνεται να αδιαφορεί για τον πληθωρισμό και επικεντρώνει την προσοχή της στην προσπάθεια απομάκρυνσης της απειλής της ύφεσης, που βρίσκεται προ των πυλών των ΗΠΑ. Άραγε το τωρινό ύψος των επιτοκίων μπορεί να ικανοποιήσει τους στόχους της FED και της ΕΚΤ χωρίς σημαντικές παρενέργειες στους άλλους τομείς της οικονομίας;
3 Τα υψηλά επιτόκια χτυπάνε τον πληθωρισμό, αλλά χτυπάνε και την ανάπτυξη. Ενισχύουν την ισοτιμία του νομίσματος, το χρήμα γίνεται ακριβό και περιορίζει την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών και έτσι περιορίζεται η απασχόληση, αυξάνεται η ανεργία, μειώνονται οι εξαγωγές, περιορίζονται οι συναλλαγές και τα εξ αυτών έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Οι επιπτώσεις λοιπόν είναι δυσμενείς για την αναπτυξιακή προσπάθεια, που ασφυκτιά από την έλλειψη επαρκούς ρευστότητας. Ουδέν καλόν αμιγές κακού. Αντιθέτως, τα χαμηλά επιτόκια μειώνουν την ισοτιμία του νομίσματος, ενισχύουν έτσι τις εξαγωγές, αυξάνουν τη ρευστότητα και τον δανεισμό (φθηνό χρήμα) και ενισχύεται η κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών, αυξάνεται η απασχόληση και μειώνεται η ανεργία. Όλα αυτά είναι εξελίξεις που ευνοούν την αναπτυξιακή προσπάθεια. Ενισχύουν όμως και τον πληθωρισμό. Η διοίκηση της FED γιατί δεν φοβάται τον πληθωρισμό και κρατάει τόσο χαμηλά τα βασικά επιτόκιά της; Είναι άραγε μόνο πολιτικοί λόγοι (προεδρικές εκλογές) ή θεωρεί ότι δεν υφίσταται απειλή περαιτέρω ανόδου του πληθωρισμού; Η αιτιολογία βρέθηκε για τη διοίκηση της FED. Ο δομικός πληθωρισμός στις ΗΠΑ βρίσκεται ακόμη υπό έλεγχο (2,8%). Αλλά ο δομικός πληθωρισμός δεν περιλαμβάνει τις τιμές καυσίμων και τροφίμων. Και όταν οι τιμές αυτών των αγαθών σταθεροποιηθούν, ο πληθωρισμός θα πέσει! Η απάτη γύρω από τη μέτρηση του πληθωρισμού. Για να μην γκρινιάζουν οι εργαζομένοι.΅