Ανομία και πολιτικός κυνισμός
Τίποτα δεν θα είχε αποκαλυφθεί στη χώρα μας, σχετικά με το σκάνδαλο της Siemens, εάν δεν ενεργοποιούντο δύο εξωγενείς -και απρόβλεπτες- παράμετροι. Πρώτον το γεγονός ότι το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε στο «μητρικό έδαφος» της εταιρείας, οπότε οι καταγγελίες για τη χρηματοδότηση προσώπων και πολιτικών φορέων στην Ελλάδα διατυπώθηκαν από τα ίδια τα διευθυντικά στελέχη της Siemens. Δεύτερον, ότι το κύκλωμα της συναλλαγής «έσπασε» εσωτερικά -παραβιάσθηκε στην ουσία η περίφημη omerta- και έτσι φθάσαμε στις όποιες αποκαλύψεις -και στις αντίστοιχες παραδοχές- για τις εν Ελλάδι «δραστηριότητες» του κ. Χριστοφοράκου και των «αποδεκτών» των δωρεών του…
Επειδή, λοιπόν, δεν ενεργοποιήθηκε στη χώρα μας μια διαδικασία αποκάλυψης και πραγματικής «εκκαθάρισης» του πεδίου της διαφθοράς και της συναλλαγής, αλλά η όποια δικαστική έρευνα περιορίσθηκε στη διαχείριση των «εξωγενώς» παρασχεθεισών πληροφοριών και καταγγελιών, αυτονόητα έφθασε σ’ ένα σημείο συμβιβασμού ώστε οι, προς στιγμήν, διαταραχθείσες ισορροπίες να επανέλθουν στο «σταθερό» σημείο της συναλλαγής, της συνενοχής, της σήψης του, εκτεινόμενου πλέον, πολιτικού κυνισμού… Κάποιοι, λίγοι, θα «πληρώσουν» και οι υπόλοιποι θα επανέλθουν στο βαλτωμένο πεδίο της «πολιτικής διαχείρισης».
Δυστυχώς παρά τα έντονα αισθήματα απόρριψης και αποδοκιμασίας που κυριαρχούν στη συντριπτική πλειοψηφία του κοινωνικού σώματος, εν τούτοις εδώ και πολλά χρόνια διαμορφώνεται ένα είδος «πολιτικού μιθριδατισμού» που καταλαμβάνει όλο και ευρύτερες διαστάσεις. Σταδιακά η ελληνική κοινωνία αντιλαμβάνεται ότι η συναλλαγή φορέων και προσώπων του πολιτικού μας συστήματος με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα προσλαμβάνει τη μορφή εθιμικού δικαίου… Κατανοείται και «αφομοιώνεται» ως μια δυσάρεστη παράνομη αλλά, τελικά, αναπότρεπτη διαδικασία για την ίδια τη λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος…
Αυτό όμως το, ιστορικού χαρακτήρα, φαινόμενο του πολιτικού μιθριδατισμού και της σταδιακής «ενσωμάτωσης» της συναλλαγής, της διαφθοράς ως αναγκαίων όρων λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, έχει κρίσιμες συνέπειες που υπερβαίνουν το στενό πεδίο της παρανομίας, της παραβατικότητας.
Γιατί στο επίπεδο των ηθικών προταγμάτων, των αξιών, των ηθικολογικών κανόνων, οι οποίοι ως ιστορικό πλαίσιο μιας πολιτικής-κοινωνικής κουλτούρας στηρίζουν τη συνοχή μιας κοινωνίας, διαμορφώνεται μια κατάσταση ΑΝΟΜΙΑΣ.
Αυτή η κατάσταση ανομίας συνεπάγεται τον κλονισμό της πίστης μιας ολόκληρης κοινωνίας στις ύπατες αξίες και τους ηθικολογικούς κανόνες. Σημαίνει κρίση μιας ιστορικής κουλτούρας… Κι αυτός ο, ιστορικά διαμορφούμενος, κλονισμός των πεποιθήσεων και των σταθερών ερεισμάτων μιας κοινωνίας έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για το παρόν και το μέλλον της.
Όταν εμπεδωθεί μια κατάσταση ανομίας, τότε αυτή «χρησιμοποιείται» ως μηχανισμός «νομιμοποίησης» της καθημερινής ατομικής παραβατικότητας και παρανομίας.
Όταν στον κάθε πολίτη εμπεδωθεί η εντύπωση ότι οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι, ότι τα κόμματα -μέσω των χρηματοδοτήσεων- καθίστανται υποχείρια των οικονομικών συμφερόντων, τότε η δική του παρανομία «μεταφράζεται» συνειδησιακά ως ένα απλό «πταίσμα», ως πράξη αυτοάμυνας μπροστά στο γενικευμένο πλαίσιο της διαφθοράς… Οι φορολογικές παραβάσεις, το χτίσιμο ενός αυθαιρέτου, το «λάδωμα» σε μια δημόσια υπηρεσία, η κερδοσκοπία στις συναλλαγές του μοιάζουν με δευτερεύοντα «περιστατικά» όταν κλονίζεται η πίστη στις ύπατες αξίες…
Ασφαλώς η «υπόθεση» Siemens αποτελεί ένα ισχυρό πλήγμα κατά του πολιτικού συστήματος. Όμως εδώ και αρκετά χρόνια, σ’ ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας, επικρατεί ο σκεπτικισμός, η αδιαφορία, ο πολιτικός κυνισμός, η απόρριψη απέναντι σε φορείς και πρόσωπα του πολιτικού συστήματος.
Ο πολιτικός και ο κοινωνικός κυνισμός, η «εργαλειακή» και «ωφελιμιστική» αντιμετώπιση των κομμάτων από τους πολίτες, καθώς και η αποξένωση από την πολιτική και τους στόχους της, κατανέμονται εξίσου, και σε υψηλότατα ποσοστά, στους ψηφοφόρους όλων των κομμάτων, σε όλη την κλίμακα που διατρέχει τον πολιτικό άξονα Αριστεράς – Δεξιάς. Το «τοπίο» απαξίωσης του πολιτικού, ο ηθικός κατακερματισμός που διαπερνά τους πολιτικούς και ευρύτερα τους δημόσιους θεσμούς, αποτελεί σήμερα ένα διευρυνόμενο κοινωνικο-πολιτικό φαινόμενο και όχι μια συγκυριακή αντίδραση απέναντι στις συμπεριφορές και στις επιλογές ορισμένων κομμάτων και ορισμένων πολιτικών προσώπων.
Δυστυχώς ο «εκχρηματισμός» και η διείσδυση των οικονομικών συμφερόντων εξελίσσεται σε ένα είδος πολιτικής-θεσμικής «γάγγραινας»… Αποκαλύπτεται, μόλις τώρα, ότι και οι νεολαίες των κομμάτων της διακυβέρνησης χρηματοδοτούνταυ από τη Siemens για να ασκήσουν τα «εκδρομικά τους καθήκοντα»… με «αντίτιμο» τη διαφήμιση της εταιρείας σε πανό… Όταν όμως μια κομματική νεολαία -και ιδίως αυτή που ευαγγελίζεται τις αξίες του σοσιαλισμού- κυριαρχείται από παρόμοιες «λογικές», όταν δεν διαθέτει στοιχειώδη πολιτικά κριτήρια, τότε πώς θα αντιδράσει στο μέλλον στις διεκδικήσεις των ιδιωτικών συμφερόντων, στις ιδιωτικοποιήσεις, στις αξιώσεις των μηχανισμών της αγοράς; Είναι δυνατόν μια νεολαία που διεκδικεί τη στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου και μάχεται κατά της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης να ιδιωτικοποιείται η ίδια;
Σ’ αυτό το κατάντημα έχουμε δυστυχώς φτάσει. Κι όσο αυτή η διαδικασία κοινωνικής παραίτησης, που επιστρατεύει ως άλλοθι την ανώδυνη καταγγελία, συνεχίζεται, τόσο θα διευρύνεται η «αποικιοποίηση» και η ενσωμάτωση κοινωνικών ομάδων, πολιτών, κομματικών και συνδικαλιστικών θεσμών, στο πλέγμα των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων…
Ας μην αυταπατώμεθα. Οι διάφορες «Siemens», οι μεταπράτες, τα ΜΜΕ, τα μονοπωλιακά συγκροτήματα «κάνουν τη δουλειά τους» σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς, σύμφωνα με το «ιδεώδες» της παγκοσμιοποίησης. Το πρόβλημα αφορά τη δική μας ανοχή, τη δική μας παραίτηση, τη δική μας, εκπίπτουσα, συνείδηση, που επιτρέπουν την επέκταση και ενίσχυση αυτών των φαινομένων… Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα ηθικό πρόβλημα, αλλά για την ανάγκη μιας ιστορικής συλλογικής αντίστασης και ανατροπής με στόχους, όραμα και πρόγραμμα… Και αυτά δυστυχώς αποτελούν «αγαθά εν ανεπαρκεία»…