επικαιρότητα

1 Πλησιάζει η ώρα που οι πολιτικοί αναλυτές των ΜΜΕ θα αρχίσουν σε όλες τις χώρες να «αποτιμούν» το έργο των δύο ηγετών που με τις επιλογές τους σφράγισαν τις διεθνείς εξελίξεις. Πρόκειται για τους ηγέτες των δύο ισχυρότερων δυνάμεων του πλανήτη μας. Τον Μπους και τον Πούτιν. Ο Μπους στο τέλος της φετινής χρονιάς παραδίδει την προεδρία των ΗΠΑ, όμως ο Πούτιν, παρά το γεγονός ότι ήδη παρέδωσε την προεδρία της χώρας του, τώρα από τη θέση του πρωθυπουργού παραμένει ουσιαστικά το αφεντικό στη Ρωσία. Ποιο έργο έχουν να παρουσιάσουν οι δύο ηγέτες; Θα κριθούν βέβαια από την ιστορία, αλλά με βάση τα όσα έγιναν κατά τη διάρκεια της θητείας τους (2000-2008) όπως εμείς τη ζήσαμε. Επομένως δικαιωματικά έχουμε άποψη. Ο Πούτιν παρέλαβε μια διαλυμένη Ρωσία, με κατεστραμμένη οικονομία, χωρίς κανένα διεθνές κύρος, ένα κράτος σκιά της άλλοτε υπερδύναμης. Και μέσα σε οχτώ χρόνια κατάφερε να την ανυψώσει στο επίπεδο μιας μεγάλης δύναμης, πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά άριστα οργανωμένης, με διεθνές κύρος και μέγιστη επιρροή στις διεθνείς εξελίξεις. Μια Ρωσία που συνεχώς κερδίζει πόντους. Τι κατάφερε ο Μπους; Αφήνει πίσω του τη χώρα του εντελώς αποδυναμωμένη από διεθνές κύρος και επιρροή, με τη διεθνή κοινή γνώμη καταφανώς εναντίον της, με μια οικονομία εξασθενημένη, με μια εξωτερική πολιτική που προκλητικά δεν σέβεται τη διεθνή νομιμότητα και με στρατιωτικές επιχειρήσεις αποτυχημένες στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Κατά την πρόσφατη περιοδεία του Μπους στην Ευρώπη για αποχαιρετισμό, οι ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών αποχαιρέτισαν τον επισκέπτη τους αμερικανό Πρόεδρο σαν έναν συμπαθητικό άνθρωπο μέτριων ικανοτήτων. Η Ευρώπη φέρεται στον Πούτιν με σεβασμό και σύνεση και γιατί όχι και με φόβο για την πολιτική του ευφυΐα που είναι έκδηλη σε κάθε πράξη του. Ακόμη και ο γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, που όταν ανέλαβε την εξουσία στη χώρα του έδειξε ότι θα είναι ένας πιστός και αφοσιωμένος υποστηρικτής των επιλογών του Μπους, γρήγορα κατάλαβε ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός» και αποστασιοποιήθηκε. Το ίδιο και η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Οι ευρωπαίοι ηγέτες έγκαιρα κατάλαβαν ότι όποιος στηρίζει τις επιλογές του αμερικανού Προέδρου καίγεται πολιτικά. Τώρα θα δούμε τι θα πετύχουν οι διάδοχοί τους.

2Τι θα πετύχουν οι διάδοχοί τους είναι το ερώτημα που κυριαρχεί στις σκέψεις όλων των ηγετών των κρατών σε Ανατολή και Δύση. Προσωπικά νομίζω ότι η σημερινή κατάσταση, πολιτική και οικονομική, δεν είναι αναστρέψιμη. Και τούτο κυρίως για δύο λόγους: α) Η Ασία αναδύεται πολιτικά και οικονομικά, ενώ ΗΠΑ και Ευρώπη παρακμάζουν, κυρίως οικονομικά, μέσα στη δίνη της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού. β) Η Ρωσία θα εξακολουθήσει να βρίσκεται κάτω από την ισχυρή εξουσία του Πούτιν, ο οποίος θα αξιοποιεί για λογαριασμό της χώρας του κάθε πρόβλημα που θα προκαλούν οι δυνάμεις της αγοράς στις δυτικές νεοφιλελεύθερες χώρες και θα προσπαθεί να το επιδεινώνει εις βάρος των χωρών της Δύσης, όπως ακριβώς αξιοποίησε και το ενεργειακό, όπου κατέστησε τη ρωσική οικονομία παντοδύναμη. Το θέμα της παγκοσμιοποιημένης αγοραίας οικονομίας είναι πλέον το μεγάλο πρόβλημα για τις νεοφιλελεύθερες χώρες, το οποίο τις οδήγησε σε πρόωρη οικονομική παρακμή. Και όπως παρατηρεί ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ βρετανός Peter Mandelson με άρθρο του στην εφημερίδα «The Guardian», η παγκοσμιοποίηση δεν είναι πια κάτι που κάνουμε, αλλά κάτι που οι άλλοι κάνουν σε μας. Ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων νιώθει το ίδιο. Αυτά διαπιστώνει ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ. Με άλλα λόγια με την παγκοσμιοποίηση η Δύση αντί να καθυποτάξει τις αγορές των υπό ανάπτυξη χωρών, όπως ονειρεύονταν, υποτάχτηκε στη δυναμική των αναπτυσσόμενων χωρών της Ανατολής και του νότου. Από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, ο καπιταλισμός αντιμετώπισε το σοβαρό πρόβλημα της απορρόφησης της υπερπαραγωγής των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Εκείνον τον καιρό οι ασθενείς οικονομίες της Δύσης ακολουθούσαν προστατευτική πολιτική, ενώ οι καταναλωτικές δυνατότητες των χωρών της Ασίας και του νότου ήσαν σχεδόν μηδενικές, λόγω των πολύ χαμηλών εισοδημάτων των χωρών αυτών καθώς τον φυσικό τους πλούτο τον εκμεταλλεύονταν οι γιγαντιαίες επιχειρήσεις των μεγάλων δυτικών χωρών. Έτσι άρχισε σε πρώτη φάση ο αγώνας των πολυεθνικών για τη φιλελευθεροποίηση του διεθνούς εμπορίου (GATT) και την κατάργηση των δασμολογικών και μη εμποδίων στη διεθνή διακίνηση προϊόντων, υπηρεσιών, συναλλάγματος, κεφαλαίων κ.λπ. Σε δεύτερη φάση τα πλεονάζοντα κεφάλαια της Δύσης ανέλαβαν την ανάπτυξη των οικονομικά καθυστερημένων χωρών, που απέκτησαν δική τους πλέον παραγωγή με το πρόσθετο πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους. Τώρα οι αγορές κατακλύζονται από τα φθηνά προϊόντα της Ασίας και η παγκοσμιοποίηση δρα προς όφελός τους.