Χάσαμε την εμπιστοσύνη της βάσης

Στην έρευνα συμμετέχουν σήμερα ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ Κ. Πουπάκης και ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ / ΔΕΗ κ. Ν. Φωτόπουλος. Με διαπιστώσεις των εργατολόγων κ. Αλ. Μητρόπουλου και Γ. Κουζή για το συνδικαλιστικό κίνημα ξεκίνησε η έρευνα, ενώ την περασμένη Κυριακή τοποθετήθηκαν οι κ. Σπ. Παπασπύρος (πρόεδρος ΑΔΕΔΥ) και Αλ. Καλύβης (αναπλ. Πρόεδρος ΓΣΕΕ).

Ακολουθούν οι απαντήσεις των κ. Πουπάκη και κ. Ν. Φωτόπουλου.

Πουπάκης:

Κριτική εφʼ όλης της ύλης

g Η απομαζικοποίηση του συνδικαλιστικού κινήματος είναι μέγιστο πρόβλημα. Τι πρέπει να γίνει ώστε τα συνδικάτα να αποτελέσουν και πάλι πόλο έλξης για τους εργαζομένους;

– Αν λάβουμε υπόψη τις εξελίξεις που συντελούνται κυρίως τα τελευταία 15 χρόνια στον δικό μας μικρόκοσμο, στην Ελλάδα, θα διαπιστώσουμε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα σε αρκετές περιπτώσεις, υιοθετώντας λογικές «σύμπραξης», παραμένει στην καλύτερη περίπτωση απλός θεατής ή ακροατής των υπό εξέλιξη δρώμενων στον ιδιωτικό τομέα. Ο συνδικαλισμός επικεντρώθηκε ως επί το πλείστον στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, κόβοντας τον «ομφάλιο λώρο» με τους εργαζομένους στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Χωρίς να ξεχνάμε ότι η ελληνική περίπτωση συνδέεται με τη γενικότερη τάση μείωσης της συνδικαλιστικής πυκνότητας που επικρατεί, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα έχασε έτσι την επαφή του τόσο με τους «παραδοσιακούς» όσο και με τους νέους τομείς δραστηριότητας.

Βρισκόμαστε σε ένα σημείο που κανονικά από «χθες» θα έπρεπε να είχαμε περάσει στη διαδικασία αναδιοργάνωσης του τρόπου αντίληψης και λειτουργίας σε όλα τα επίπεδα. Απαιτούνται αλλαγές όχι μόνο δομικές αλλά και σε πρακτικό επίπεδο εφόσον χρειαστεί για να επιτευχθεί ο στόχος της επαναπροσέγγισης του συνδικαλιστικού κινήματος με τον κόσμο της εργασίας για την επαναφορά συλλογικών δράσεων μπροστά στις προκλήσεις των «μοντέρνων καιρών».

Στο πλαίσιο αυτό απαιτούνται άμεσα ενέργειες προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης νέων, υγιών, σχέσεων με τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα. Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε στην οργάνωση συνδικαλιστικών θεσμών εκπροσώπησης των απασχολουμένων στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, των εργαζομένων με «ευέλικτες» μορφές εργασίας, καθώς και των ανέργων.

Εξίσου σημαντικό είναι να διαμορφώσουμε με βάση την πραγματικότητα και τις νέες προκλήσεις το διεκδικητικό μας πλαίσιο. Οφείλουμε να διαγνώσουμε τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις των καιρών και αφού αφουγκραστούμε τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων, των ανέργων και των συνταξιούχων, να διαμορφώσουμε και να διεκδικήσουμε την υλοποίηση συγκεκριμένων αιτημάτων σε σχέση με τον χρόνο εργασίας, το ωράριο λειτουργίας και όλα τα ζητήματα που μεταβάλλονται στο πάλαι ποτέ «παραδοσιακό» εργασιακό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών θεμάτων, που θα είναι πάντα επίκαιρα για συζήτηση.

Θα μπορούσαμε να έχουμε πετύχει κάτι καλύτερο για τον κόσμο της εργασίας αν είχαμε από νωρίς διαβλέψει τις εξελίξεις και είχαμε σύρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τις εργοδοτικές οργανώσεις, αλλά και τις εκάστοτε αρμόδιες πολιτικές ηγεσίες.

Για τον λόγο αυτό πρέπει άμεσα να ανοίξουμε από μόνοι μας ως συνδικαλιστικό κίνημα και να επιβάλουμε στους εκπροσώπους της εργοδοσίας και της Πολιτείας έναν ανοικτό διάλογο επί του συνόλου των θεμάτων της απασχόλησης και των επερχόμενων μεταβολών. Οι αλλαγές, η εξέλιξη της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα μπορεί να μην έχουν αρνητικά αποτελέσματα εάν θεσπίσουμε κανόνες μέσα σʼ ένα πλαίσιο «δούναι και λαβείν».

Να τις συζητήσουμε και να βάλουμε και τους δικούς μας κανόνες προς όφελος των εργαζομένων. Κανόνες που να οριοθετούν ότι μπροστά στις νέες ανάγκες της αγοράς και των υποχωρήσεων που είναι αναγκασμένοι οι εργαζόμενοι να κάνουν από τα πάλαι ποτέ «κυριαρχικά δικαιώματά» τους ώστε να υπάρξουν και κέρδη, τόσο οικονομικά όσο και θεσμικά. Αφού στόχο του συνδικαλιστικού κινήματος φυσικά δεν θα πρέπει να αποτελέσει μόνο η προστασία από τη μείωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και η αναπροσαρμογή από τη μετάλλαξή τους.

g Το συνδικαλιστικό κίνημα είναι πολυδιασπασμένο, εν πολλοίς ενσωματωμένο, αδύναμο να αντιμετωπίσει τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά προβλήματα. Ποια λύση προτείνετε;

– «Η παρουσία όλων των ιδεολογικών τάσεων μέσα στην ίδια τριτοβάθμια οργάνωση, αλλά και των άλλων επιπέδων συνδικαλιστικών φορέων, θα έπρεπε να σηματοδοτεί ότι όλοι έχουμε επιλέξει μια κοινή πορεία.

Συνθέτοντας μέσα από τις ιδεολογικές διαφορές μια κοινή πορεία δράσης προς όφελος όλων των εργαζομένων, ανέργων και συνταξιούχων, με ένα πλαίσιο και σύστημα αρχών και θέσεων σε όλα τα επίπεδα του συνδικαλιστικού κινήματος ώστε να διασφαλίζεται η ενότητα και η αντιπροσωπευτικότητα, να μειώνονται οι παραταξιακοί και ενίοτε κομματικοί ανταγωνισμοί και θα κατοχυρωθεί ένας τρόπος ουσιαστικής και αποτελεσματικής λειτουργίας.

Αφού λοιπόν έχουμε επιλέξει αυτήν την κοινή μας πορεία, θα πρέπει να έχουμε ταυτόχρονα και την υποχρέωση να αναλάβουμε μέρος από την ευθύνη που δικαιούμαστε και μας αναλογεί για την πορεία και λειτουργία του συνδικάτου. Κανένας μας πια δεν μπορεί να κοροϊδεύει πλέον κανέναν.

Δεν μπορεί η ΓΣΕΕ να αποτελεί θεσμό εκμετάλλευσης κατά το δοκούν για οποιαδήποτε σκοπιμότητα ή λόγο πολιτικό ή και συνδικαλιστικό, είτε με τις αλαζονικές συμπεριφορές της εκάστοτε πλειοψηφίας είτε με τις συμπεριφορές μηδενισμού του οργάνου, από δυνάμεις που όμως ταυτόχρονα με τη θέληση τους συμμετέχουν σε αυτήν, είτε φυσικά με δυνάμεις που επιλεκτικά, όταν οι δημοκρατικά ληφθείσες αποφάσεις δεν είναι της αρεσκείας τους, προσπαθούν με λαϊκίστικες και ακτιβίστικες ενέργειες να τις υπονομεύσουν, μειώνοντας ταυτόχρονα και την αξιοπιστία του συνδικάτου. Δεν μπορεί κανένας να είναι και μέσα και έξω. Δεν μπορούν κάποιοι να παρακολουθούν σαν θεατές την πορεία περιμένοντας κριτικά και μόνιμα στην γωνία αυτούς που αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεων σε κρίσιμες στιγμές από τις οποίες μόνιμα απέχουν. Δεν μπορεί το συνδικαλιστικό κίνημα να γίνει απλώς κίνημα διαμαρτυρίας, πρέπει να παίρνονται και αποφάσεις…

Θα πρέπει λοιπόν όλοι να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να στηρίξουμε μια πλουραλιστική ΓΣΕΕ, πολύχρωμη, ανεξάρτητη, με αποδοχή από την κοινωνία. Μια ΓΣΕΕ που όλοι μαζί να συλλειτουργούν και να συναποφασίζουν με δημοκρατικές διαδικασίες. Μια ΓΣΕΕ ελεύθερη, ακηδεμόνευτη να διεκδικεί αλλά και να συνεργάζεται, να εκφράζει τα δικαιώματα αυτών που εκπροσωπεί χωρίς να ξεχνά ότι τα προβλήματα και οι λύσεις τους δεν έχουν χρώμα.

g Τι μέτρα απαιτούνται για να αναλάβει το σ.κ. παρεμβατικό, αποτελεσματικό ρόλο;

– Το συνδικαλιστικό κίνημα θα πρέπει:

• Να βγει επιθετικά κοιτώντας μπροστά από τις εξελίξεις, έτσι ώστε όχι μόνο νʼ αποτελέσει «ανάχωμα», αλλά να διαπραγματευθεί με τους δικούς του όρους υπέρ του κόσμου της απασχόλησης και

• Να ενεργοποιήσει τις σχέσεις του με τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, να μεγιστοποιήσει τη συνδικαλιστική πυκνότητα και να ανακτήσει την επαφή του, τόσο με τους «παραδοσιακούς» όσο και με τους νέους τομείς δραστηριότητας.

Να προχωρήσει στη δημιουργία και οργάνωση νέων θεσμών εκπροσώπησης των απασχολουμένων στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, των εργαζομένων με «ευέλικτες» μορφές εργασίας, καθώς και των ανέργων. Μια κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε ειδικά γιʼ αυτές και μόνο τις ευέλικτες μορφές -και όπου δεν μπορεί να υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο που είναι η αποτελεσματικότερη μορφή σωματείου- να γίνει σε κλαδικό, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, μέσα από έναν επανασχεδιασμό της οργάνωσης λειτουργίας της ΓΣΕΕ, ο οποίος θα πρέπει να γίνει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς αγκυλώσεις.

Οι εκπρόσωποι του κόσμου της εργασίας οφείλουν να δώσουν αγώνα και μάλιστα σκληρό για να αντισταθμίσουν, μπροστά στις νέες ανάγκες της αγοράς και της μετάλλαξης των παραδοσιακών δικαιωμάτων τους που υφίστανται οι εργαζόμενοι, με νέα ωφελήματα -τόσο οικονομικά όσο και θεσμικά, ακόμη και διαφορετικής μορφής- για τους εργαζόμενους. Πρέπει να αφουγκραστούμε τις πραγματικές ανάγκες και προτεραιότητες του κόσμου της εργασίας. Δεν μπορούμε να μένουμε «ταμπουρωμένοι» πίσω από αιτήματα τα οποία φαντάζουν ανέφικτα στο σύνολο των αναπτυγμένων χωρών.

Πρέπει να δούμε την πραγματικότητα και με βάση αυτή να κινηθούμε. Να μην κυνηγάμε ουτοπίες, αλλά στόχους απτούς και ρεαλιστικούς. Μόνο έτσι θα έχουμε δυνατότητα παρέμβασης και μόνο έτσι αυτή η παρέμβαση θα μπορεί να αποδίδει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Ν. Φωτόπουλος:

Ενωμένοι δίπλα στους

εργαζομένους

g Η απομαζικοποίηση του συνδικαλιστικού κινήματος είναι μέγιστο πρόβλημα. Τι πρέπει να γίνει, ώστε τα συνδικάτα να αποτελέσουν και πάλι πόλο έλξης για τους εργαζομένους;

– Το ότι δεν συμμετέχει ο κόσμος δεν έχει να κάνει, όπως κατά καιρούς λένε κάποιοι από εμάς (ευτυχώς λίγοι), με το ότι «ο κόσμος είναι συμβιβασμένος και βολεμένος» αλλά με το ότι σε μεγάλο βαθμό έχει χαθεί η εμπιστοσύνη της βάσης.

Εκείνο που πρέπει λοιπόν να κάνουμε όλοι μας συστηματικά και με πάθος και αναφέρομαι στις ομοσπονδίες, στα εργατικά κέντρα και στα πρωτοβάθμια σωματεία (εξαιρώ τη ΓΣΕΕ, γιατί η ΓΣΕΕ κάνει αυτή την προσπάθεια εδώ και πολλά χρόνια και δίνει τις κατευθύνσεις αλλά δυστυχώς πολλές φορές αρκετοί από εμάς δεν τις υλοποιούμε), είναι να βρισκόμαστε κάθε ώρα κάθε στιγμή κοντά και δίπλα στον κόσμο πρωτοπόροι και ασυμβίβαστοι, έτοιμοι να συγκρουστούμε για την υπεράσπιση των κατακτήσεών μας, αλλά και να δώσουμε αγώνες για τη διεύρυνσή τους.

Ταυτοχρόνως, σε όλους τους χώρους για όλα τα ζητήματα θα πρέπει να προτάξουμε έναν λόγο που θα είναι ταξικός, ριζοσπαστικός, αλλά και συγχρόνως ρεαλιστικός.

Θα πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα της τεκμηρίωσης και για την άρνηση μας, αλλά και για την πρότασή μας.

Βασικά στοιχεία επίσης για να κερδίσουμε τον κόσμο είναι τα αντανακλαστικά μας (δηλαδή το πόσο γρήγορα αντιδρούμε στις διάφορες μεθοδεύσεις και επιθέσεις) και βεβαίως το να είμαστε (και να το εισπράττουν οι εργαζόμενοι) αυτόνομοι και ακηδεμόνευτοι.

Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι το συνδικαλιστικό κίνημα δεν πρέπει να είναι πολιτικοποιημένο, ούτε ότι τα συνδικαλιστικά στελέχη δεν πρέπει να είναι μέλη κόμματος.

g Το συνδικαλιστικό κίνημα είναι πολυδιασπασμένο, εν πολλοίς ενσωματωμένο, αδύναμο να αντιμετωπίσει τα καθημερινά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα. Ποια λύση προτείνετε;

– Η δύναμη του συνδικαλιστικού κινήματος πάντα βρισκόταν στην ενότητά του και στη μαζικότητά του. Αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα.

Όταν υπάρχουν και τα δύο μπορεί όχι μόνο να αποκρούσει επιθέσεις, αλλά και να κατακτήσει και νέες νίκες.

Η ενότητα λοιπόν πάντα πρέπει να είναι το κύριο ζητούμενο.

Για να την κατακτήσει θα πρέπει ο καθένας από εμάς να βλέπει τα ζητήματα σφαιρικά για να μπορεί να συνθέτει. Γιατί η σύνθεση είναι βασικό στοιχείο για να μπορείς να συμπορευτείς.

Εάν μείνεις στατικός και ανυποχώρητος, εγκλωβισμένος μόνο στις δικές σου απόψεις μην μπορώντας να δεις παραδίπλα, τότε μοιραίο είναι να μη δημιουργείται κοινό έδαφος.

Όταν μάλιστα θεωρείς ότι εσύ μόνο κατέχεις τη μοναδική αλήθεια, τη μοναδική γνώση, ή ότι εσύ μόνο είσαι αυτός που αντιστέκεται και τραβάς τον δικό σου ξεχωριστό δρόμο, τότε διασπάς την ενότητα στο όνομα της δικής σου ιδεολογικής καθαρότητας και αυτό είναι καταστροφικό.

g Τι μέτρα απαιτούνται για να αποκτήσει το συνδικαλιστικό κίνημα παρεμβατικό, αποτελεσματικό ρόλο;

– Δεν είναι θέμα μέτρων. Για να είσαι αποτελεσματικός πρέπει να έχεις γνώση και δύναμη.

Το συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα με οδηγό τη ΓΣΕΕ και το ΙΝΕ κατέχει εξειδικευμένη γνώση σε πάρα πολλά ζητήματα και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εκεί που πρέπει να δοθεί βαρύτητα είναι στη μαζικοποίηση. Για να το πετύχεις αυτό, εκείνο που χρειάζεται είναι όλα τα συνδικαλιστικά στελέχη να συνειδητοποιήσουμε τον ρόλο μας. Να δουλέψουμε ο καθένας στον χώρο του με ένταση, με πάθος, με πρόγραμμα και σχέδιο.

Να είμαστε πρωτοπόροι, ασυμβίβαστοι, ευρηματικοί.

Να ασχολούμαστε όχι μόνο με τα ειδικά και κλαδικά ζητήματα του χώρου μας, αλλά και τα γενικότερα θέματα που απασχολούν όλους τους εργαζομένους.

Μόνο έτσι θα πάμε τη συνείδηση του κόσμου μπροστά, μόνο έτσι θα δυναμώσουμε ακόμα πιο πολύ.

Αυτό είναι που μας χρειάζεται.