Άγγελος Ελεφάντης – εις μνήμην…

Στις πρώτες αντιδράσεις που προκαλεί σε πολλούς μας η απώλεια του Άγγελου Ελεφάντη περιλαμβάνονται πιεστικά και αυτές που ο ίδιος θεωρούσε τυποποιημένες και ανούσιες και τις χλεύαζε με την απαράμιλλη ειρωνεία του. Φρόντισε να μας «αφοπλίσει» εκ των προτέρων, να παραμερίσει συναισθηματισμούς και τον πληθωρισμό των λόγων και των επαίνων. Πάντα ανεδείκνυε τη λιτότητα και την αυστηρότητα της έκφρασης, τη μεγάλη αξία της σιωπής που μοιράζεσαι, περιφρονούσε διακριτικά τα λόγια τα μεγάλα προς κατανάλωση και επίδειξη. Επαναλαμβάνοντας τακτικά ότι επανάσταση είναι η κατάργηση του αυτονόητου, μας ωθούσε όλους σε ένα είδος λυτρωτικής λογοκρισίας των αυτοματισμών μας, ακόμα και όταν προκαλούνταν από την επιθυμία προσέγγισης με πρόσωπα υψηλής ευγένειας, σπάνια δηλαδή και φίλτατα όπως ο ίδιος. Το έκανε εν ζωή και συνεχίζει έτσι να μας επηρεάζει.

Γιʼ αυτό και δεν θα επεκταθώ στη θέση που κατέλαβε και στον ρόλο που έπαιξε στην ελληνική πολιτική ζωή και ιδιαίτερα την ανανεωτική αριστερά, στη διαμόρφωση των ιδεών και της πολιτικής παιδείας γενεών, στην κοινωνική του ανιδιοτέλεια μέχρις ακαμψίας και στην πολιτική διαθεσιμότητά του. Τα σημειώνω όμως γιατί δεν αντέχω και την παρασιώπησή τους, έστω και αν βλέπω ήδη να σχηματίζεται το ενοχλημένο χαμόγελό του αν τα άκουγε… Άλλοι θα ιστορήσουν την πορεία του, την κομματική και την πολιτική, από την κομμουνιστική ανανέωση έως τη διαυγέστατη διατύπωση του δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό και τη διαμόρφωση μέσω των ευρύτερων δυνατών κοινωνικών και πολιτικών συσπειρώσεων και συγκλίσεων της εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης με τη σοσιαλδημοκρατία. Θα αναλύσουν την επίμονη και συστηματική, τη συνεχή παρέμβασή του στην κίνηση των ιδεών γενικότερα, ήδη από το Παρίσι και την «Πορεία» και στη συνέχεια με τον «Πολίτη» αδιάκοπα μέχρι σήμερα, με εκδόσεις βιβλίων, με συμβολή στην οργάνωση των αρχείων της κοινωνικής ιστορίας, με απρόσμενες τοποθετήσεις για τη γλώσσα, την Ευρώπη, τον εθνικισμό… Όσοι συναντηθήκαμε σε τέτοιους χώρους και συζητήσεις, με συγκλίσεις και με διαμάχες, κρατάμε τις πιο δυνατές αναμνήσεις ανάτασης και ποιότητας, με κάποια νοσταλγία για το παρελθόν αλλά και πολλή ελπίδα για το μέλλον. Βασικά στοιχεία της ακτινοβολίας του Άγγελου…