Εκπαίδευση με σπόνσορα την οικονομική ελίτ!

Αναβρασμός στην παιδεία, απεργίες, διαμαρτυρίες, καταλήψεις σχολών, πορείες. Ένας αναστατωμένος κόσμος, με την κυβέρνηση να επιμένει στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Μέχρι τώρα είναι γεγονός ότι διεθνώς η πανεπιστημιακή μόρφωση κατολισθαίνει σταθερά και τα πανεπιστήμια, δημόσια και ιδιωτικά, βαθμηδόν μετατρέπονται σε δεξαμενές άντλησης εργατικού δυναμικού και παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις, προσφέροντας ολοένα και λιτότερη μόρφωση. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Το δημόσιο πανεπιστήμιο είχε υψηλή αποστολή και ευγενείς στόχους, όπως:

α)Το πανεπιστήμιο, σε συνδυασμό με τη δωρεάν παιδεία, είναι το εργαλείο που μπορεί να αλλάξει την κοινωνική δομή, καθώς οι μορφωμένες μάζες αντιστέκονται περισσότερο στις ισχυρές πιέσεις να ενσωματωθούν με το σύστημα. Η διάδοση της πανεπιστημιακής μόρφωσης τρομάζει το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο, γιατί μορφώνεται η εργατική τάξη, περιορίζονται οι κοινωνικές ανισότητες και δημιουργείται ένας «στρατός» εργατών της γνώσης. Το κατεστημένο όμως θέλει το πανεπιστήμιο στην υπηρεσία της επιχείρησης. Και το ιδιωτικό πανεπιστήμιο προσφέρεται για τον σκοπό αυτόν, δεχόμενο εύκολα χορηγίες, πλούσιες δωρεές και σπόνσορες.

β)Το δημόσιο πανεπιστήμιο φιλοδοξεί να σπρώξει τα σύνορα της γνώσης όλο και πιο μακριά, σε αντίθεση με το ιδιωτικό, που ουσιαστικά θέτει εμπόδια στην παροχή ολοκληρωμένης επιστημονικής γνώσης, επιμένει στην απόλυτη και περιορισμένη πρακτική εξάσκηση «κομμένη και ραμμένη» στις ανάγκες της επιχείρησης. Βέβαια θα ήταν σφάλμα να δεχτούμε ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο δεν υπηρετεί το καπιταλιστικό σύστημα. Όμως προσπαθεί να ξεφύγει από την πλήρη εξάρτησή του και να αφιερωθεί στην ανάπτυξη της γνώσης σε πλατύτερο κοινό (φοιτητικό), χωρίς τις έμμονες ιδέες για οικονομική ανάπτυξη, για θεοποίηση του κέρδους και για στράτευση στους σκοπούς και στις επιδιώξεις των γιγαντιαίων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Αποφεύγει έτσι τον «εγκλεισμό» του στη λογική της αγοράς. Προσφέρει γνώση. Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια τα προγράμματα σπουδών πολλές φορές τα καταρτίζουν οι μεγάλες επιχειρήσεις της περιοχής, οι χορηγοί, οι πλούσιοι δωρητές και οι σπόνσορες. Έτσι όμως «ποιοτικά» το εκπαιδευτικό τους σύστημα απευθύνεται και εξυπηρετεί μόνον την οικονομική ελίτ και εγκαταλείπει τη φιλοδοξία για πλατιά επιστημονική εκπαίδευση υψηλού επιπέδου για το σύνολο της κοινωνίας.

γ)Η «σκλαβιά» της ημιμάθειας είναι κοινωνικά επικίνδυνη. Στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν άρχισαν οι συζητήσεις και οι προβληματισμοί για την παράλληλη λειτουργία δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης, ο πρόεδρος του κρατικού πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας Μπέντζαμιν Γουίλερ, αν και συντηρητικός, δήλωνε ότι η δημόσια εκπαίδευση, και κυρίως η πανεπιστημιακή, έχει αποστολή τη σωτηρία και την απελευθέρωση της νεολαίας από τη σκλαβιά της ημιμάθειας και της ελλιπούς γνώσης που θα προσφέρει η ιδιωτική εκπαίδευση. Αν αυτός ο φόβος δεν επαληθεύτηκε στην ιδιωτική στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση, λόγω του περιορισμένου ενδιαφέροντος του οικονομικού κατεστημένου, με την επιστημονική (πανεπιστημιακή) μόρφωση τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά. Εδώ η ιδιωτική πανεπιστημιακή εκπαίδευση πολύ σύντομα θα αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στην «αγορά εκπαίδευσης». Ταχύτατα και στη χώρα μας θα δημιουργήσουν οι κάθε λογής ενδιαφερόμενοι οργανωμένη «αγορά εκπαίδευσης» που θα διαμορφώνει πρακτικές που θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα των επενδυτών, χορηγών, δωρητών και λοιπών ασχολουμένων με το κύκλωμα πλέον (γιατί κύκλωμα θα καταντήσει) της ανώτατης εκπαίδευσης. Όπου εμφανίζεται η ιδιωτική επένδυση (με μαζική μορφή) δημιουργούνται κυκλώματα, όταν το κράτος δεν αγρυπνά. Φανταστείτε στην Ελλάδα, όπου το κράτος είναι ανύπαρκτο, που θα κατρακυλήσει και η ανώτατη εκπαίδευση.

δ)Με το σκεπτικό ότι τα δημόσια πανεπιστήμια συντελούν στον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων με την προσφορά γνώσεων ανώτατου επιπέδου προς όλους αδιακρίτως και σφυρηλατούν την κοινωνική συνοχή, πολλοί προοδευτικοί πολιτικοί, ακόμη και Δεξιοί, τάχθηκαν κατά των ιδιωτικών πανεπιστημίων, που προσφέρουν γνώση «επί χρήμασι» μόνον στους έχοντας. Και μάλιστα γνώση περιορισμένη και νοθευμένη, μπολιασμένη με την αθλιότητα της οικονομίας. Και με το ίδιο σκεπτικό αγωνίστηκαν για την αύξηση των δημόσιων δαπανών για όλες τις βαθμίδες της κρατικής εκπαίδευσης (κατώτερης, μέσης και ανώτερης). Σήμερα όμως που βρισκόμαστε σε φάση περιορισμού του κοινωνικού κράτους και των κοινωνικών δαπανών (γεγονός που συνεπάγεται έξαρση των κοινωνικών ανισοτήτων) οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις προσπαθούν να απαλλαγούν ή να περιορίσουν τις πάσης φύσεως κοινωνικές δαπάνες και φυσικά και αυτές που απαιτούνται για τη λειτουργία κρατικών πανεπιστημίων. Μέσα στα πλαίσια αυτά τοποθετείται και η επιμονή της σημερινής ακραιφνώς νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης Καραμανλή για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Έτσι, θα καταφέρει πλήγμα κατά των κρατικών, περιορισμό των δαπανών παιδείας και μια εύλογη αφορμή για πώληση των κρατικών πανεπιστημίων στους ιδιώτες επενδυτές. Η συνταγή είναι γνωστή. Προκαλούμε κατάρρευσης μιας ΔΕΚΟ ή ενός Ιδρύματος και μετά τα πουλάμε όσο όσο, για να… απαλλαγούν τάχα οι φορολογούμενοι από το βάρος. Πειστικά «επιχειρήματα» για αφελείς, νεοφιλελεύθερης έμπνευσης.

Και ως συμπέρασμα από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο μαρασμός των κρατικών πανεπιστημίων θα εντείνει το κοινωνικό χάσμα, καθώς οι φτωχοί φοιτητές θα προτιμούν τα κρατικά, ενώ οι πλούσιοι θα καταφεύγουν στα ιδιωτικά της ημιμάθειας, της περιορισμένης προσπάθειας και της εξασφάλισης (;) γρήγορης επαγγελματικής αποκατάστασης. Τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα διαθέτουν κυρίως σχολές επαγγελματικής κατάρτισης, που ελάχιστη σχέση θα έχουν με την επιστήμη. Οι ανάγκες των επιχειρήσεων και η προσπάθεια κάλυψης των αναγκών αυτών θα είναι ο «οδηγός σπουδών» αυτών των ιδιωτικών ΑΕΙ και στο μεταξύ οι φοιτητές και οι οικογένειές τους θα επιβαρύνονται με υψηλά δίδακτρα, πολλές φορές δυσανάλογα με τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Από μελέτη του Yale University (2003) προκύπτει ότι την περίοδο 1976-1995 τα δίδακτρα των ιδιωτικών πανεπιστημίων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 400%, ενώ τα έξοδα που έγιναν για τη «βελτίωση» των προσφερόμενων στους φοιτητές υπηρεσιών παρουσίασαν αύξηση μόνον κατά 32%. Και μετά ο υπουργός Παιδείας μιλάει για ιδιωτικά πανεπιστήμια μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Στην αρχή βέβαια έτσι θα εμφανιστούν για να μετριαστούν οι αρνητικές εντυπώσεις και για να ανοίξουν εύκολα οι πόρτες. Και αργότερα θα είναι πολύ εύκολη η μετεξέλιξή τους σε ληστρικές για τους φοιτητές επιχειρήσεις. Πάντα όλα με τη μέθοδο αυτήν πορεύονται. Οι επενδυτές-επιχειρηματίες και οι πολιτικοί ξέρουν πώς να παγιδεύουν τον λαγό!

Θα ήταν ανοησία να ισχυριστεί κανείς ότι τα κρατικά πανεπιστήμια δεν παρουσιάζουν αδυναμίες. Έχουν σοβαρά προβλήματα και αιχμηρές δυσλειτουργίες. Και οι προσπάθειες του κράτους θα έπρεπε από καιρό να είχαν επικεντρωθεί στην επίλυση αυτών των προβλημάτων. Προσωπική μου άποψη είναι ότι η πολλή δημοκρατία έβλαψε και τα πανεπιστήμια και τους φοιτητές. Και δεν μιλάω για τους φοιτητικούς αγώνες που είναι απόλυτα δικαιολογημένοι και συνεπώς αναγκαίοι. Μιλάω για την έντονη κομματικοποίηση των φοιτητών μας και τη μετατροπή των πανεπιστημίων σε κομματικά προπύργια. Οι κομματικές φοιτητικές παρατάξεις έχουν μετατρέψει τους πανεπιστημιακούς χώρους σε «κομματικές λέσχες» και οι φοιτητές αφιερώνουν τον χρόνο τους σε πολιτική προπαγάνδα και σε αντεγκλήσεις, με την καθοδήγηση κομματικών στελεχών. Έξω τα κόμματα από τα πανεπιστήμια. Το πανεπιστήμιο είναι «ναός της γνώσης» και όχι ναός της κομματικής διαμάχης. Η πολλή δημοκρατία απαιτεί ωριμότητα και σύνεση. Διαφορετικά οδηγείται σε επικίνδυνες εκτροπές. Οι 20ετείς φοιτητές δεν έχουν ακόμη την ωριμότητα και τη σύνεση για να κρατήσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες σε υψηλό επίπεδο. Δεν διακρίνουν ακόμη τα όρια. Και βλέπουμε τα κομματικά «κιόσκια» γεμάτα φοιτητές, κομματικά φυλλάδια, αφίσες και συνθήματα και τις αίθουσες διδασκαλίας άδειες. Είναι αποκαρδιωτικό το φαινόμενο οι καθηγητές να διδάσκουν με την παρουσία ελάχιστων φοιτητών στα αμφιθέατρα ή να μη διδάσκουν καθόλου, λόγω κατάληψης των πανεπιστημιακών σχολών ή φοιτητικής απεργίας, που ενδεχομένως να είναι αδικαιολόγητη.

Σήμερα οι καθηγητές φοβούνται τους φοιτητές και υποκύπτουν εύκολα στις όποιες απαιτήσεις τους. Τους φορτώνουν με υψηλούς βαθμούς και νοθεύεται έτσι η προσπάθεια για μάθηση και το «αιέν αριστεύειν» σαν στόχος των φοιτητών. Η διασάλευση της πειθαρχίας μέσα στα πανεπιστήμια οφείλεται και στο σύστημα συνδιοίκησης που υπάρχει, αλλά και στο μειωμένο κύρος των καθηγητών. Άλλο να αγαπάς, να σέβεσαι και να αναγνωρίζεις τις δυσκολίες των φοιτητών και άλλο να κάνεις «εκπτώσεις» στο γνωστικό και στο πειθαρχικό επίπεδο. Είναι γεγονός ότι οι εξωπανεπιστημιακές ενασχολήσεις των καθηγητών είναι πολύ περισσότερες από τις πανεπιστημιακές. Και αυτό πειράζει τους φοιτητές και μειώνει το κύρος των καθηγητών. Πρέπει να αποκτήσουμε καθηγητές αποκλειστικής απασχόλησης στα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα. Γενικά πρέπει τα πανεπιστήμια να ξεφύγουν από το σημερινό χάος, και να μπουν σε μια τάξη πειθαρχίας και σεβασμού. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να γίνει ο κύριος στόχος του υπουργείου Παιδείας.

Παρά τις παραπάνω αδυναμίες και ορισμένες άλλες των κρατικών πανεπιστημίων μας, αυτά είναι προτιμότερα από τα ιδιωτικά. Γιατί οι αδυναμίες των ιδιωτικών θα είναι απειράριθμες. Κι ας μην μας πουν ότι όλα θα είναι υπό τον έλεγχο του κράτους. Γιατί το κράτος όλα τα «ελέγχει» και τίποτα δεν έχει μείνει όρθιο. Όλα στην ουσία ελέγχονται από οργανωμένα συμφέροντα. Αυτά δυστυχώς είναι το πραγματικό κράτος σήμερα. Αυτά ασκούν την εξουσία.