Το τελευταίο αντίο Μπους – Πούτιν

Η ένταση που κυριάρχησε στη ρουμανική πρωτεύουσα δεν μεταφέρθηκε στην κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο Προέδρων, όπου το κλίμα στο διαμόρφωσε το γεγονός ότι ήταν η τελευταία τους συνάντηση, δεδομένου ότι στις 7 Μαΐου ο Βλαντιμίρ Πούτιν παραδίδει την προεδρία στον Ντμίτρι Μεντβέντεβ, ενώ ο Μπους αν και τυπικά εγκαταλείπει τον Ιανουάριο του 2009, το φιάσκο του Βουκουρεστίου δείχνει ότι η διακυβέρνηση Μπους έχει επί της ουσίας ήδη κλείσει τον κύκλο της.

Ο Πούτιν επέστρεψε στη Ρωσία μεταφέροντας μαζί του μια τεράστια διπλωματική επιτυχία: να αποτρέψει την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Ουκρανίας και της Γεωργίας. Να βάλει βέτο όπως ειρωνικά δήλωναν πολλοί ηγέτες χλευάζοντας έτσι την ικανότητα της Μόσχας να αποτρέπει όσες αποφάσεις του βορειοατλαντικού συμφώνου κρίνει βλαπτικές για τα συμφέροντά της, ακόμη κι αν δεν είναι μέλος του οργανισμού. Το ίδιο ωστόσο δεν συνέβη και σε ό,τι αφορά την αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα που έχουν συμφωνήσει η Τσεχία και η Πολωνία να φιλοξενήσουν στα εδάφη τους κατ’ απαίτησιν των ΗΠΑ. Στη Ρουμανία μάλιστα καταγράφηκαν και κάποια θετικά βήματα στην πορεία κατασκευής της ασπίδας, καθώς η Κοντολίζα Ράις συμφώνησε με τον τσέχο ομόλογό της στις λεπτομέρειες της εγκατάστασης της, έπειτα από διαπραγματεύσεις που κράτησαν έναν ολόκληρο χρόνο, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την υπογραφή της τελικής συμφωνίας. Με την Πολωνία αντίθετα, μετά την πρόσφατη εκλογή του Ντόναλντ Τουσκ και την αποχώρηση του αμερικανόδουλου Καντζίνσκι, οι συνομιλίες φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν εμπόδια. «Δεν είμαστε κοντά σε μια τελική συμφωνία», δήλωσε από το Βουκουρέστι ο πολωνός υπουργός Άμυνας, εκφράζοντας πολύ πιθανά και τους γερμανικούς ενδοιασμούς απέναντι στην αμερικανική εμμονή για την αντιπυραυλική ασπίδα, που χωρίς αμφιβολία σφίγγει τον αμερικανικό κλοιό γύρω από τη Ρωσία.

Η αντιπυραυλική ασπίδα μήλον της Έριδος

Το θέμα της αντιπυραυλικής ασπίδας κυριάρχησε έτσι στην ατζέντα των δύο προέδρων κατά τη συνάντησή τους στο Σότσι, χωρίς να βρεθεί μια ουσιαστική λύση στον βαθμό που οι Ρώσοι θεωρούν ότι η εγκατάστασή της στρέφεται εναντίον τους, ενώ η κυβέρνηση Μπους από την άλλη μεριά ούτε που συζητάει τη ματαίωσή της. Στο τελικό ανακοινωθέν ωστόσο, παρότι η Ρωσία τόνιζε για μια ακόμη φορά ότι παρέμενε αντίθετη, εμφανιζόταν πρόθυμη να εξετάσει τη συνεργασία της με το ΝΑΤΟ και της ΗΠΑ για ένα παγκόσμιο αντιπυραυλικό σύστημα που θα εγγυάται την ασφάλεια όλων – υπόσχεση που περισσότερο φυσικά μοιάζει με ευχή παρά με δέσμευση. Προς εκτόνωση και μόνο επίσης η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών υποσχέθηκε περισσότερη διαφάνεια στο σύστημα ώστε να μην υπάρχουν υποψίες για το πού στοχεύει. Αποδείχτηκε λίγες μόνο μέρες αργότερα, όταν – την Τετάρτη για την ακρίβεια – ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε δημόσια πως οι Τσέχοι και οι Πολωνοί «ούτε που θέλουν να ακούσουν για μια συνεχή ρωσική παρουσία» η οποία θα διασφάλιζε ότι ειδικά οι 10 συστοιχίες αντιβαλλιστικών πυραύλων που πρόκειται να τοποθετηθούν στην Πολωνία δεν θα στρέφονται εναντίον της Ρωσίας.

Το ψυχροπολεμικό σχέδιο του Μπους για την κατασκευή αντιπυραυλικής ασπίδας βάλλεται ωστόσο όχι μόνο από το εξωτερικό αλλά και από το εσωτερικό των ΗΠΑ, από …φίλια πυρά. Οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» σε σημείωμα της σύνταξής τους την περασμένη Τετάρτη έφθασαν να επαινέσουν τη ρωσική στάση, καυτηριάζοντας την εμμονή του Μπους! Έγραψαν συγκεκριμένα: «Επειδή αυτή η διαμάχη έχει καταστεί ένα μείζον -και αχρείαστο- ερεθιστικό των αμερικανορωσικών σχέσεων, η αποτυχία του Μπους να κερδίσει την αποδοχή της Ρωσίας στο σύστημα αντιπυραυλικής ασπίδας μπορεί να εξελιχθεί στο καλύτερο αποτέλεσμα της συνάντησης. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για θέμα που είναι προτιμότερο να αφεθεί στον διάδοχο του Μπους. Το σύστημα της αντιπυραυλικής ασπίδας είναι ένα ανόητο τόλμημα», έγραφαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», που επανειλημμένες φορές έχουν κρατήσει αποστάσεις από τα επικίνδυνα σχέδια του Μπους. Και συνέχιζαν: «Μέχρι οι δοκιμές να αποδείξουν ότι το υπάρχον σύστημα μπορεί να ξεπεράσει την ανικανότητά του να διακρίνει μεταξύ πραγματικών εκρηκτικών κεφαλών και μέσων παραπλάνησης που παράγονται με ευκολία, το τεχνολογικό επιχείρημα ενάντια στην ανάπτυξη αυτού του συστήματος είναι συντριπτικό»!

Επιστρέφει ο Πούτιν

Οι σφοδρές αντιδράσεις που διατυπώνονται ακόμη και στο εσωτερικό των ΗΠΑ για την αντιπυραυλική ασπίδα και πολύ περισσότερο η αποτυχία του Μπους να πείσει τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ να δεχτούν στους κόλπους του την Ουκρανία και τη Γεωργία σηματοδοτούν τον πολιτικό ευνουχισμό του αμερικανού προέδρου, πολύ πριν μαζέψει τα πράγματά του από τον Λευκό Οίκο. Αν ο Μπους ήταν στην πρόωρη δύση της πολιτικής του καριέρας, δεν συνέβαινε το ίδιο με τον Πούτιν, παρότι τυπικά πολύ νωρίτερα από τον Μπους παραδίδει την εξουσία του. Η ανάληψη της ρωσικής προεδρίας από τον 42χρονο προστατευόμενο του Πούτιν, Ντμίτρι Μεντβέντεβ, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι δεν πρόκειται να σηματοδοτήσει την πολιτική συνταξιοδότηση του σημερινού προέδρου. Τα σενάρια που κυκλοφορούν για το πόστο που θα επιλέξει ο Πούτιν ποικίλλουν. Άλλωστε αύριο Δευτέρα 14 Απρίλη, οπότε ξεκινά το συνέδριο του κόμματός του, Ενωμένη Ρωσία, το τοπίο πολύ πιθανόν θα ξεκαθαρίσει. Άλλα από αυτά υποστηρίζουν ότι θα αναλάβει την ηγεσία του κόμματός του, άλλα ότι θα αναλάβει την προεδρία του Κοινοβουλίου, όπου το κόμμα του έχει πλειοψηφία των δύο τρίτων των εδρών – αρκετή ακόμη και για να τροποποιήσει το Σύνταγμα διαμορφώνοντας τις εξουσίες κάθε πολιτειακής θέσης κατά το δοκούν, και άλλα ότι θα αναλάβει την πρωθυπουργία. Ως κοινή συνισταμένη τους έχουν ένα πολύ πιο δραστήριο ρόλο του Πούτιν. Ως αποτέλεσμα, η εποχή Πούτιν, που άνοιξε «με την αποκάλυψη των σαθρότατων θεμελίων του μαφιόζικου ρώσικου νεοκαπιταλισμού», θέτοντας «τέλος στην ολέθρια εποχή Γέλτσιν και με βασική επαγγελία την αναστύλωση του ρωσικού κράτους και τον τερματισμό της υποτέλειάς του έναντι των ΗΠΑ», όπως πολύ εύστοχα τονίζει στο συναρπαστικό βιβλίο του «Το χρυσό παραπέτασμα» (εκδ. Λιβάνη) ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου, αργεί ακόμη για να δύσει.

Η τεράστια αυτή διαφορά δυναμικού μεταξύ ενός πρόεδρου επικίνδυνου και αποτυχημένου κατά κοινή σχεδόν ομολογία που επέτεινε την κρίση της αμερικανικής ηγεμονίας επιδεινώνοντας τις σχέσεις της υπερδύναμης με όλους τους συμμάχους της, και του ρώσου ομολόγου του από την άλλη που έστησε τη Ρωσία στα πόδια της ανακόπτοντας την πρωτοφανή παρακμή και επιβάλλοντας τον διεθνή σεβασμό της, καθόρισε και το περιεχόμενο της συνάντησης στο Σότσι.

Το τελευταίο αντίο λοιπόν, αλλά με μια υπενθύμιση από τον Πούτιν ότι επιστρέφει σύντομα…