Προς αναθεώρηση της δημοσιονομικής πολιτικής;

Οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες που πρόσφατα μας επισκέφτηκαν και ήλεγξαν τις εξελίξεις στα μεγέθη της οικονομίας μας πείστηκαν ότι οι επιδόσεις που εμφάνισε ο υπουργός Οικονομίας και πάνω στις οποίες στηρίχτηκε ο προϋπολογισμός ’08 ήσαν αρκετά υπερεκτιμημένες και μη συμβατές με τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα. Και για την «τιμή των όπλων» συμφωνήθηκε να αιτιολογηθούν σαν αποτέλεσμα των εξελίξεων στη διεθνή οικονομία. Αιτιολόγηση όχι βέβαια μετέωρη, αλλά αγνοημένη από τον υπουργό Οικονομίας, που δεν «ευδόκησε» να τη λάβει υπόψη του στους υπολογισμούς του. Εν πάση περιπτώσει τώρα βρισκόμαστε μπροστά στην ανάγκη αναθεώρησης της δημοσιονομικής πολιτικής.

Οι προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων της Κομισιόν για το 2008 τοποθετούν την αύξηση του ΑΕΠ στο 3,6% και φρονούμε ότι η πρόβλεψη αυτή είναι αρκετά αισιόδοξη, δεδομένης της σημαντικής επιβράδυνσης που θα παρουσιάσει η παγκόσμια οικονομία. Σημειώνουμε ότι η κατάρτιση του φετινού προϋπολογισμού στηρίχτηκε στην πρόβλεψη ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα φτάσει στο 4% σε σταθερές τιμές και στο 7% περίπου σε τρέχουσες τιμές. Έτσι έχουμε μια απόκλιση προς τα κάτω της τάξης του 10% και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι αρκετά ικανοποιημένο, αν η κατρακύλα του ΑΕΠ σταματήσει τελικά στο 3,6% και δεν πέσει παρακάτω, καθώς φέτος η επιβράδυνση των οικονομιών θα είναι ισχυρή. Η υστέρηση στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ οπωσδήποτε θα επηρεάσει αρνητικά τα έσοδα του Δημοσίου και κυρίως τα φορολογικά. Έτσι, το άγχος του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης είναι πού θα φτάσει τελικά φέτος το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, αφού στη συγκράτησή του δεν βοηθάνε και οι εξελίξεις στον τομέα του πληθωρισμού.

Στον τομέα του πληθωρισμού τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα: Ο υπουργός Οικονομίας εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι «εισαγόμενος» και φαίνεται να τον αποδίδει αποκλειστικά στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Ξεχνάει όμως ότι η ραγδαία άνοδος του πληθωρισμού οφείλεται και στην πλήρη ανικανότητα της κυβέρνησης να ελέγξει την κερδοσκοπία και την αισχροκέρδεια σε επίπεδο τιμών λιανικής πώλησης. Σχετικά με τις εξελίξεις στον τομέα του πληθωρισμού (όχι φυσικά της ακρίβειας), ο κ. Αλογοσκούφης σε μια έξαρση υπεραισιοδοξίας τον προέβλεψε για φέτος στο ελπιδοφόρο (για την κυβέρνηση και την εργοδοσία) 2,8%. Οι τωρινές προβλέψεις είναι σημαντικά δυσμενέστερες. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει άνοδο του πληθωρισμού στο 3,4%, δηλαδή απόκλιση πάνω από 20%. Και οι εμπειρογνώμονες της ΕΕ θεωρούν ότι το 3,4% είναι πιο ρεαλιστικό. Με το δεδομένο ότι από τον περασμένο Νοέμβριο άρχισαν τα άλματα του πληθωρισμού και από το 3,1% του Οκτωβρίου 2007 φτάσαμε στο 4,4% του Φεβρουαρίου 2008, είναι πάρα πολύ δύσκολο ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός να διαμορφωθεί κάτω από το 4% για τη φετινή χρονιά. Ένα ακόμη μέγεθος που θα οδηγήσει σε εκτροπή την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού ’08. Εκ πρώτης όψεως η άνοδος των τιμών αγαθών και υπηρεσιών φαίνεται να ευνοεί τα κρατικά έσοδα από την έμμεση φορολογία, όμως υπάρχουν και οι αντίρροπες εξελίξεις, που μειώνουν αισθητά τα όποια κέρδη του προϋπολογισμού. Τέτοιες αντίρροπες εξελίξεις, τις οποίες προκαλεί η αύξηση του πληθωρισμού, είναι η άνοδος των κρατικών δαπανών, αλλά κυρίως ο περιορισμός της τελικής κατανάλωσης. Βέβαια, θα γίνουν και οι σχετικές προσπάθειες από την ΕΣΥΕ να «κοντύνει» κάπως ο πληθωρισμός. Και από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών να αυξηθούν τα έσοδα, για να περιοριστεί το έλλειμμα και το ύψος του δημόσιου χρέους.

Έλλειμμα – Δημόσιο χρέος: Το αγωνιώδες ερώτημα για την πολιτική και υπηρεσιακή ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας είναι πού θα φτάσει φέτος το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, χωρίς την εφαρμογή εκτάκτων (φορολογικών κυρίως) μέτρων. Και όλοι συμφωνούν ότι η λήψη εκτάκτων φορολογικών μέτρων θα πυροδοτήσει και «έκτακτη» άνοδο του πληθωρισμού, που θα επιδεινώσει σημαντικά το όλο μακροοικονομικό περιβάλλον. Ενώ τα έκτακτα μέτρα θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στο μικροοικονομικό περιβάλλον (επιχειρηματική δραστηριότητα). Τα δεδομένα οδηγούν σε έντονο προβληματισμό. Σχεδόν σε αδιέξοδο, λαμβανομένων υπόψη και των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η κυβέρνηση με το «Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2001-2010» όπως αυτό έχει αναθεωρηθεί.
Οι δυσμενείς εξελίξεις στο ΑΕΠ και στον πληθωρισμό εκτιμάται ότι θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην τελική διαμόρφωση του ελλείμματος κρατικού προϋπολογισμού ’08. Ο προϋπολογισμός για φέτος τοποθετεί το έλλειμμα στο 1,6% του ΑΕΠ. Οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες δεν δέχτηκαν την «επίδοση» αυτή και μετά από διαβουλεύσεις με το υπουργείο δέχτηκαν να υποχωρήσουν στο 2% του ΑΕΠ, με τον όρο της μεταρρύθμισης του φορολογικού μας συστήματος, για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά του. Ποιες θα είναι οι μεταρρυθμίσεις αυτές μπορεί να τις δούμε φέτος, σίγουρα όμως θα τις γνωρίσουμε από το 2009, για να μηδενιστεί το έλλειμμα το 2010, σύμφωνα και με τη σχετική υποχρέωση που έχει αναλάβει η χώρα μας απέναντι στην ΕΕ (στα πλαίσια φυσικά της ΟΝΕ). Προσωπική μας άποψη είναι ότι φέτος το έλλειμμα θα διαμορφωθεί πάνω από το 2%, καθώς:

α)Θα υπάρξει υστέρηση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και άνοδος του πληθωρισμού.

β)Συνακόλουθο θα είναι η υστέρηση των κρατικών εσόδων και η αύξηση των δαπανών.

γ)Υπάρχουν και οι έκτακτες δαπάνες όπως π.χ. οι εισφορές της χώρας μας στην ΕΕ λόγω της αναπροσαρμογής του ΑΕΠ, καθώς και οι ανεξόφλητες δαπάνες προηγούμενων ετών (π.χ. ελλείμματα κρατικών νοσοκομείων και άλλες ετεροχρονισμένες δαπάνες) και

δ)Η φετινή μείωση του ελλείμματος στο 1,6% του ΑΕΠ βασικά προκύπτει από προβλέψεις για περισσεύματα των ΟΤΑ, των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπών ΝΠΔΔ, τα οποία ο κ. Αλογοσκούφης υπολογίζει στο καθόλου ευκαταφρόνητο ύψος των 7.165 εκατ. ευρώ από τα οποία θα μειώσουν δραστικά το έλλειμμα του προϋπολογισμού! Όμως τα θετικά αυτά αποτελέσματα τα διακρίνει έντονη αβεβαιότητα, αν λάβουμε υπόψη μας τα αποτελέσματα της διαχείρισης αυτών των οργανισμών κατά τα προηγούμενα έτη.

Με τα παραπάνω δεδομένα πεποίθησή μας είναι ότι μόνο με δημοσιονομικές ταχυδακτυλουργίες, με ετεροχρονισμούς της εξόφλησης ή εμφάνισης δαπανών (αντιτίμων) και με σκληρά μέτρα αύξησης των δημοσίων εσόδων θα μπορέσει το έλλειμμα να φτάσει στο 2% του ΑΕΠ όπως το προβλέπουν οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες.

Ας δούμε όμως και το κρίσιμο μέγεθος του δημόσιου χρέους. Ο δανεισμός του Δημοσίου από τον Ιούνιο του 2007 έχει επιδεινωθεί, καθώς τα ταμειακά ελλείμματα έχουν ξεπεράσει κατά μέσο όρο το 4% του ΑΕΠ κατά μήνα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο το ταμειακό έλλειμμα έφτασε στο 4,3% και στο 4,9% αντίστοιχα. Τα ταμειακά ελλείμματα είναι που τροφοδοτούν το δημόσιο χρέος. Σε ποιο ύψος θα φτάσει στο τέλος της φετινής χρονιάς το χρέος του Δημοσίου; Σύμφωνα με τις προβλέψεις του υπουργού Οικονομίας στις 31/12/2008 το συνολικό δημόσιο χρέος θα φτάσει στα 253 δισ. ευρώ (πίν. 4-2 σελ. 118 εισήγηση έκθεσης επί του προϋπολογισμού ’08), από τα οποία ο κ. Αλογοσκούφης αφαιρεί 30 δισ. σαν ενδοκυβερνητικό χρέος και έτσι εμφανίζεται τελικά δημόσιο χρέος 223 δισ. ή 91% του ΑΕΠ. Αν ο μέσος όρος των ταμειακών ελλειμμάτων φτάσει φέτος έστω στο 5% του ΑΕΠ μηνιαία, τότε ο δανεισμός του Δημοσίου θα είναι σημαντικά υψηλότερος από τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας, περίπου κατά 30%. Να γιατί η κυβέρνηση πουλάει ΟΤΕ, λιμάνια, αεροδρόμια και ό,τι άλλο έχει κάποια αξία!

Στην εισηγητική του έκθεση ο κ. Αλογοσκούφης υπολογίζει ότι ο φετινός προϋπολογισμός θα χρειαστεί 39,3 δισ. ευρώ δάνειο για την κάλυψη του ελλείμματος και την πληρωμή των χρεολυσίων, που φτάνουν στα 26,2 δισ. (πίν. 3-11, σελ. 84 εισηγητικής έκθεσης προϋπολογισμού ’08). Επομένως, ο επιπλέον καθαρός κρατικός δανεισμός θα φτάσει φέτος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργού Οικονομίας, στα 13 δισ. ευρώ περίπου. «Θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι εάν ο καθαρός δανεισμός σταματήσει στα 25 δισ. ευρώ», έλεγαν ανώτερα στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Ασφαλώς, τα στελέχη αυτά δεν υπολόγισαν ότι η κυβέρνηση μπορεί να πουλήσει και τον Παρθενώνα για να εξοικονομήσει χρήματα για σπατάλες. Αυτό που συμβαίνει την τελευταία δεκαετία κυρίως είναι φοβερό! Και με την εκποίηση των «ασημικών» τελικά ο δανεισμός μπορεί να είναι χαμηλότερος από τα 25 δισ. που φοβούνται τα στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου. Και τώρα που τελειώνουν τα ασημικά θα αρχίσουμε να πουλάμε και τα «χρυσαφικά». Όπως στην προ Χριστού εποχή, όπου το κράτος πουλούσε στους τελώνες τους φόρους (τα διαπύλια τέλη). Εκεί φτάσαμε με τους «εκσυγχρονισμούς» των Σημίτη – Χριστοδουλάκη και τις «μεταρρυθμίσεις» των Καραμανλή – Αλογοσκούφη! Κατήφορος… χωρίς σταματημό!