Ευκαιρία για σωτήρια ανασύνταξη η αποφυγή ταπείνωσης στο ΝΑΤΟ

Αιφνιδιάσθηκαν δυσάρεστα και όσοι στο εξωτερικό, ακόμη και μικρομέγαλοι γείτονες, περίμεναν να λειτουργήσουν και πάλι τα ανακλαστικά του «συμμαχικού» ραγιαδισμού, που αποτελούν το πάγιο χαρακτηριστικό της ελλαδικής εξωτερικής πολιτικής. Έτσι ο Κώστας Καραμανλής επέστρεψε με πρόσθετο τίτλο υστεροφημίας – μετά το νεύμα για το κυπριακό «όχι» στο Ανάν και την ενεργειακή αυτοδιάθεση της χώρας.

Θα αποτελούσε ωστόσο αφροσύνη και υπερφίαλη πρόκληση προς τη μοίρα να πανηγυρίσουμε την αποφυγή της παγίδας ως νίκη και να επαναπαυθούμε στις δάφνες της. Διότι το πρόβλημα παραμένει ακέραιο και για την αντιμετώπισή του επιβάλλεται να συναχθούν τα σωστά συμπεράσματα από την τελευταία συμπυκνωμένη εμπειρία και να διορθωθούν κάποια καταστροφικά λάθη στρατηγικής και τακτικής.

Και βασικό λάθος στρατηγικής, που επιβάλλεται αμέσως να διορθωθεί -με την ευκαιρία της τομής που αντιπροσωπεύει η απόφαση του ΝΑΤΟ και της νέας φάσης που ανοίγει- αφορά στην επιζητούμενη μορφή κατοχύρωσης του νέου ονόματος της ΠΓΔΜ, στο οποίο ελπίζεται να καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις στην επόμενη φάση τους. Επειδή απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας -όπως διεκδικεί η κυβέρνηση- δεν αποτελεί κατοχύρωση της γενικής χρήσης του ονόματος (erga omnes), αλλά τρύπα στο νερό. Μόνο υιοθέτηση του νέου ονόματος στον συνταγματικό χάρτη της χώρας θα εξασφαλίσει τη γενική χρήση του, θα αποτελέσει απαρχή θεραπείας και θεμελίωσης των επιθυμητών αγαθών σχέσεων φιλίας των δύο γειτόνων χωρών.

Αυτοκαταστροφικό λάθος

Πρώτη φροντίδα κεφαλαιοποίησης του πλεονεκτήματος από τη θετική έκβαση της μάχης στο ΝΑΤΟ πρέπει να είναι, λοιπόν, αυτή η διορθωτική προσαρμογή στόχευσης: Συνταγματική κατοχύρωση του νέου ονόματος – όχι απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, που τίποτα δεν θα εξασφαλίζει. Όπως πειστικότατα ανέπτυξαν ο πρέσβης κ. Καραγιάννης και ο κ. Σταύρος Λυγερός στην εξαιρετική πάντοτε εκπομπή «Ανιχνεύσεις» της ΕΤ3, σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας θα έχει την τύχη των αποφάσεων του Συμβουλίου για το Κυπριακό και το μόνο που θα εξασφαλίσει είναι η συμμόρφωση στο ταμπελάκι ταυτότητας της χώρας στο έδρανο του ΟΗΕ.

Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας δεν θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα ούτε για την ίδια τη χώρα στο εσωτερικό της ούτε για τις διμερείς της σχέσεις, διπλωματικές και οικονομικές, με άλλες χώρες και φορείς. Θα αποτελεί φενάκη και πρακτική καθιέρωση διπλής ονομασίας και θα καταδικάζει την Ελλάδα στον συνεχή εξευτελισμό να τρέχει, με διαμαρτυρίες για «επανόρθωση ημαρτημένων», πίσω από κυβερνήσεις, αθλητικές οργανώσεις, οργανωτές διεθνών εκθέσεων, εκδηλώσεων και διαγωνισμών τραγουδιού. Αυτή η παγίδα στον αυτο-εξευτελισμό πρέπει να κλείσει και η συνταγή περί Συμβουλίου Ασφαλείας, που συνέστησε άγνωστο ποιος κομπογιαννίτης διεθνολόγος, να εγκαταλειφθεί.

Δεύτερο λάθος -τακτικής αυτό- που επιβάλλεται να διορθωθεί στο νέο κεφάλαιο που ανοίγει με τη συμβολική τομή της Συνόδου του ΝΑΤΟ -στην αντιμετώπιση του Σκοπιανού άλλά και των άλλων εξωτερικών προβλημάτων μας- είναι η εξάλειψη της κυβερνητικής διγλωσσίας.

Εδώ δεν πρόκειται βέβαια περί λάθους. Πρόκειται περί βασικής αναπηρίας της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Παλινωδίες, ασάφειες, αμφίσημες τοποθετήσεις (έκφραση αμφιθυμίας και ενδόμυχων υπολογισμών) ενθάρρυναν την Ουάσινγκτον στην πεποίθηση ότι η σύνθετη ονομασία δεν ήταν η έσχατη υποχώρηση, ότι ο «γεωγραφικός προσδιορισμός» δεν ήταν ακριβώς γεωγραφικός και ότι το «για όλες τις χρήσεις» σήκωνε επίσης συζήτηση -όπως άφησε να διαφανεί η κ. Μπακογιάννη ακόμη και σε ερώτηση του Παύλου Τσίμα στο Mega- εάν και για τις χώρες που ήδη έχουν αναγνωρίσει και επίσης για τα διαβατήρια θα ισχύσει η «γενική χρήση». Ομόφωνη άλλωστε ήταν η ετυμηγορία του συνόλου του Τύπου για τα «λανθασμένα μηνύματα» της ελληνικής πλευράς, που οδήγησαν στην «αμερικανική παγίδα» της τελευταίας πρότασης Νίμιτς.

Ακόμα και η «Καθημερινή» -και μάλιστα σε κύριο άρθρο της- παρά τη γνωστή αδυναμία της προς την υπουργό των Εξωτερικών, της καταλόγιζε την ευθύνη για το γεγονός ότι «οι εξαιρετικά πρόωρες ”εκπτώσεις” στη διαπραγμάτευση, όχι μόνο δεν βοήθησαν, αλλά εν τέλει κατέληξαν στη μεταφορά όλων των πιέσεων προς την Αθήνα. Η Ελλάς επίσης δεν κέρδισε τίποτα συμμετέχοντας στη παραμεσολαβητική διαδικασία υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ». Ετυμηγορία και της «Καθημερινής»:

«Δυστυχώς δικαιώνονται οι επικριτές της διαπραγματευτικής μεθόδευσης που ακολούθησε ως τώρα η υπουργός των Εξωτερικών».

Όταν και η «Καθημερινή» συμφωνεί, σίγουρα επιβάλλεται θεραπεία αυτής της αναπηρίας, με την εξάλειψη της διγλωσσίας και την αποκατάσταση της σαφήνειας στη διατύπωση των θέσεων της χώρας. Αυτό αποτελεί όχι μόνο εξασφάλιση για την αποφυγή παρεξηγήσεων που οδηγούν σε διαψεύσεις, οργίλες αντιδράσεις και ανάγκες κατευναστικών αντιπαροχών. Το να αναστηλωθεί η έννοια της -φθαρμένης από την κατάχρηση- λέξης «ξεκάθαρα» στον εθνικό λόγο αποτελεί προϋπόθεση διεθνούς σεβασμού.

Η ευτυχής συγκυρία

Παρά τον αβέβαιο βηματισμό, τις παλινδρομήσεις και τις σκουντούφλες, πώς φθάσαμε στην ανέλπιστη μέχρι πρόσφατα επιτυχία και στο διάγγελμα του πρωθυπουργού, το βράδυ της Πέμπτης, από την ελληνική πρεσβεία του Βουκουρεστίου, που ήταν η ευτυχέστερη ίσως στιγμή τής μέχρι τώρα θητείας του και που έδωσε στο σύνολο των Ελλήνων ένα δυσεύρετο αίσθημα εθνικής ικανοποίησης;

Μια νηφάλια και ρεαλιστική επισήμανση των συντελεστών της επιτυχίας θα οδηγήσει και στα σωστά συμπεράσματα για τη μελλοντική διαχείριση των εθνικών μας θεμάτων. Χωρίς να υποτιμάται και το καλό ένστικτο του πρωθυπουργού και η λόγω καταγωγής ιδιαίτερη ευαισθησία του στο θέμα, βασικοί συντελεστές της επιτυχίας -με την παρέμβαση και του παροιμιώδους Θεού της Ελλάδος- ήταν:

Στο εσωτερικό: Η σιωπηρή αλλά απειλητικά αισθητή λαϊκή επιταγή για το βέτο, απευθυνόμενη στην κυβέρνηση αλλά και στο σύνολο της πολιτικής ηγεσίας, που απέκλειε παρασπονδίες. Η διπλωματία-γουέστερν του κ. Ντάνιελ Φριντ, από το παρασκήνιο ως σκηνοθέτη και υποβολέα και επί σκηνής στη τελευταία πράξη του θεάτρου των «διαπραγματεύσεων», στο σαλόνι της κ. Νούλαντ στις Βρυξέλλες, οι προκλητικές προτάσεις «του μεσολαβητή» Νίμιτς και η αλαζονική επιθετικότητα του σκοπιανού αντιδίκου, «ανέβασαν» το θέμα στα δελτία της θεαματικότητας, μαστίγωσαν τον κόσμο έξω από την πολυθρόνα της απάθειας, ξύπνησαν το εθνικό φιλότιμο, συνήγειραν τον Ελληνισμό. Ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ έπιασε το μήνυμα και στη λογική της πλειοδοσίας ο αρχηγός της μείζονος σκέφτηκε και τηλεφώνημα «διαμαρτυρίας» στον αμερικανό πρεσβευτή. Σπάνιο, αρραγές εθνικό μέτωπο καθιστούσε ηλεκτροφόρα την περίφημη «κόκκινη γραμμή».

Στη διεθνή σκηνή: Η κρίση του Σκοπιανού στο ΝΑΤΟ συνέπεσε με την ευνοϊκή συγκυρία της εξέγερσης των μεγάλων ευρωπαίων συμμάχων κατά των αλαζονικών επιταγών ενός χρεοκοπημένου και πολιτικά κατάκοιτου αρχηγού της συμμαχίας. Εξέγερση που μετέβαλε αυτήν τη σύνοδο από εξόδιο θρίαμβο του «πλανητάρχη» σε αξιοθρήνητο φιάσκο με ευρύτερο συμβολισμό.

Σ’ αυτήν τη σύνοδο οι ηγεσίες των ιδρυτικών χωρών της Ευρωπαϊκής΄Ενωσης απέβαλαν τη στολή της οικιακής βοηθού. Ακόμη και η Βρετανία του Γκόρντον Μπράουν δεν υπερασπίσθηκε την εισδοχή της Ουκρανίας, της Γεωργίας και των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Για πρώτη φορά σοβαρά επιχειρήματα του έλληνα πρωθυπουργού βρήκαν ευήκοα ώτα και σοβαρή ανταπόκριση.

Σημαδιακό μήνυμα είναι ότι από την επομένη του βέτο ο αμερικανικός, βρετανικός και διεθνής Τύπος έπαψε να σαρκάζει την ελληνική αρχαιομανία περί το όνομα και αναφέρθηκε στις επεκτατικές (όχι «αλυτρωτικές» όπως λανθασμένα λέγεται) βλέψεις που υποκρύπτει.

Διδακτική εμπειρία

Τα διδάγματα που ανακύπτουν από την πρόσφατη εμπειρία είναι ευρύτερης σημασίας και -εάν αφομοιωθούν- μπορεί να είναι σωτήρια για την αντιμετώπιση των εθνικών προβλημάτων. Στη γενική αντίληψη υποπίπτουν τα εξής:

• Η ψυχολογία της εξάρτησης, το φοβικό σύνδρομο και η οσφυοκαμψία αποτελούν ασφαλή συνταγή για ήττες και εξευτελισμούς και δεν εξυπηρετούν σε τελική ανάλυση ούτε προσωπικές φιλοδοξίες… Στο υπό διαμόρφωση νέο διεθνές περιβάλλον, η Ελλάδα μπορεί, με αίσθημα αυτοσεβασμού, τιμής και ιστορικής συνέπειας, να διεκδικήσει με επιτυχία τα δίκαιά της και να υπερασπίζεται το διεθνές δίκαιο γενικότερα.

• Συγκροτημένες θέσεις, συνέπεια στην υποστήριξη και ευθύτητα και σαφήνεια στη διατύπωσή τους συνιστούν τεκμήριο σοβαρότητας, επισύρουν την προσοχή και συναντούν τελικά κατανόηση και αποδοχή από καλοπροαίρετους τρίτους.

• Λαϊκό αίσθημα σε εγρήγορση για την περιφρούρηση της εθνικής ακεραιότητας και αξιοπρέπειας, επιβάλλει πάντοτε τη συμμόρφωση των διαφόρων «ελίτ», επί ποινή αφανισμού, και σαρώνει τις εστίες πεμπτοφαλαγγιτισμού. Είναι χαρακτηριστικό το φαινόμενο πολλών μαινόμενων ιεροεξεταστών κατά της αίρεσης του «εθνικισμού», υπερμάχων «του δικαιώματος της γειτονικής χώρας να επιλέξει το όνομά της», που μεταμορφώθηκαν διά νυκτός σε μακεδονομάχους (Α. Καρκαγιάννης λ.χ.) και εφημερίδων που εξέπληξαν με αιφνίδιες εκρήξεις μαχητικότητας και επικρίσεις της στάσης των ΗΠΑ.

• Παρεμπίπτον δίδαγμα, που πρέπει επιτέλους να συναχθεί και από αυτή τη δοκιμασία, ήταν και η τοποθέτηση της Τουρκίας, των κ. Γκιουλ και Ερντογάν, που επιβεβαίωσε τη μόνιμη ετοιμότητά της να πλήξει την Αθήνα, αμετανόητη ωστόσο υπέρμαχο της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ.

Συμπέρασμα: Επιτυχία για την Ελλάδα και γόνιμη δοκιμασία για τη σφυρηλάτηση της ηγετικής προσωπικότητας του Κώστα Καραμανλή, η εμπειρία της Συνόδου του ΝΑΤΟ (στα 59α γενέθλιά του και με την επανεξέταση της υφής και της χρησιμότητας αυτής της συμμαχίας) θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία αναστοχασμού των αποστεωμένων δογμάτων και των παβλοφιανών ανακλαστικών της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν κολυμβήθρα του Σιλωάμ και να ωθήσει προς την απελευθέρωση από ψυχολογικές δουλείες και σύνδρομα ραγιαδισμού. Θα μπορούσε…

Στους «αιρετούς άρχοντες» και στους ψηφοφόρους που τους εκλέγουν εναπόκειται η επιλογή.