«O Καποδίστριας ΙΙ»
Εδώ και χρόνια υποστηρίζουμε σταθερά την ενδυνάμωση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης γιατί αποτελεί, όχι μόνο το πρωτοκύτταρο της δημοκρατίας, αλλά και τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της υπαίθρου.
Εννοούμε, όμως, μια αυτοδιοίκηση ακηδεμόνευτη, χωρίς κομματικές εξαρτήσεις και επιρροές, μια αυτοδιοίκηση διοικητικά αυτόνομη, οικονομικά αυτάρκη, λειτουργικά ανεξάρτητη, μια τοπική αυτοδιοίκηση με διευρυμένο κοινωνικό ρόλο.
Ο τόπος επείγεται για αυτοδιοίκηση ισχυρή και αποτελεσματική και με σαφείς αναπτυξιακούς στόχους. Κύριοι άξονες της αναπτυξιακής της πολιτικής πρέπει να είναι η διοικητική αποκέντρωση και η πληθυσμιακή απο-συγκέντρωση. Την 22α Οκτωβρίου 2006 γράψαμε σε αυτήν τη στήλη: «Εάν η αυτοδιοίκηση είχε μείνει στη μορφή των κοινοτήτων της ”προκαποδιστριακής” εποχής, σήμερα δεν θα υπήρχε ούτε ίχνος ανάπτυξης στην ελληνική περιφέρεια. Θα είχαν τα πάντα μαραζώσει. Ο ”Καποδίστριας” πρόσφερε υπηρεσίες στην ύπαιθρο. Αλλά μέχρι σήμερα. Ήδη ξεπεράστηκε από τη δυναμική των εξελίξεων. Υπάρχει, συνεπώς, επείγουσα ανάγκη να περιοριστούν οι δήμοι στους 300. Η νέα αυτοδιοικητική διάρθρωση να γίνει σε επίπεδο επαρχίας, δηλαδή κάθε επαρχία νομού να αποτελέσει δήμο. Για να προκύψουν ισχυρότερες μονάδες διοικητικής αποκέντρωσης. Όμως, με αρμοδιότητες και πόρους. Έτσι, οι δήμοι, διευρυμένοι, θα έχουν λιγότερες λειτουργικές δαπάνες και θα διαθέτουν περισσότερους πόρους για αναπτυξιακούς σκοπούς. Οι 1.031 δήμοι και κοινότητες, ιδιαίτερα εκείνοι της περιφέρειας, είναι σήμερα ένα αναποτελεσματικό διοικητικό σχήμα και ταυτόχρονα πολυδάπανο. Το μεγαλύτερο ποσοστό της δαπάνης διατίθεται σε περιττές λειτουργίες και αντιαναπτυξιακούς προορισμούς. Γίνονται δαπάνες περιττές, δαπάνες πολυτελείς, δαπάνες άσκοπες και οι ελάχιστες που «περισσεύουν» διατίθενται για την υποδομή, την επένδυση και την ανάπτυξη. Ο υπουργός, ο κ. Παυλόπουλος, να καταθέσει το συντομότερο στη Βουλή τον σχετικό νόμο για μια σχετική αυτοδιοικητική αποκέντρωση, θεσπίζοντας ταυτόχρονα όρους και θεσμούς διαφάνειας, όπου όλοι οι φορείς που υπάγονται στον δήμο -δημοτικές επιχειρήσεις, πολιτιστικές επιτροπές κ.λπ.- όπου έχει… μετακομίσει η διαφθορά, θα ελέγχονται διαχειριστικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο και να ψηφιστεί από ολόκληρη τη Βουλή. Είναι η ώρα;». Αυτά γράφαμε τότε. Και ανήκει δημόσιος έπαινος στον Αλέκο Παπαδόπουλο που, με φαντασία και ρεαλισμό, τόλμησε αυτήν τη μεγάλη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση.
*
Δεν γνωρίζουμε τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου για να εκφράσουμε επ’ αυτού τις απόψεις μας. Όμως, οι ανάγκες της αποκεντρωμένης και ισόρροπης ανάπτυξης της περιφέρειας απαιτούν ένα νομοσχέδιο με όραμα, με προοπτική και με στόχους. Και αυτοί επιτυγχάνονται μέσα από μια αυτοδιοίκηση με δυναμισμό. Και ο δυναμισμός αυτός στηρίζεται σε μεγάλες μονάδες, με γεωγραφική αντιστοίχιση των οποίων οι αρμοδιότητες θα είναι συγκεκριμένες και οριοθετημένες, ώστε να μη συγκρούονται ούτε να καλύπτονται από αρμοδιότητες άλλων περιφερειακών θεσμών (νομαρχία, περιφέρεια). Και πρέπει να ανατεθεί στην ΤΑ της περιφέρειας ο ρόλος στο πληθυσμιακό πρόβλημα της υπαίθρου.
Το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση επιβίωσης του Έθνους αλλά και αναζωογόνησης της υπαίθρου, ιδιαίτερα της ακριτικής υπαίθρου, μπορεί, μέσα από ισχυρά κίνητρα και θεσμικές αλλαγές, να αποτελέσει έναν από τους βασικούς στόχους της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Περιμένουμε ακόμα από το νομοσχέδιο ισχυροποίηση της Διοικητικής Περιφέρειας με συγκεκριμένο σχεδιασμό, η οποία στην υπεραυτοδιοικητική της λειτουργία θα στοχεύει στον αναπτυξιακό της προγραμματισμό χωρίς πατερναλισμό στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί πρέπει να μπουν δυναμικά και απερίσπαστα σε μια ολόπλευρη αναπτυξιακή διαδικασία για την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναζωογόνηση της ύπαιθρης χώρας.
Περιμένουμε ακόμα την αναθεώρηση του χάρτη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης με συγχωνεύσεις καθώς και οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων της, ώστε να καταστεί λειτουργικότερη και αποτελεσματικότερη. Γιατί η επικάλυψη αρμοδιοτήτων Περιφέρειας-Νομαρχίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης πολλές φορές δημιουργεί σύγχυση. Σε τελική ανάλυση, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση δεν έχει συνταγματική κατοχύρωση. Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Είναι καιρός, ο τόπος να αποκτήσει μια αυτοδύναμη, ευέλικτη, αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση, εργαλείο ανάπτυξης της περιφρονημένης και εγκαταλειμμένης περιφέρειας. Αυτό θα αποτελούσε μια πραγματική και ουσιαστική μεταρρύθμιση. Μια τέτοια μεταρρύθμιση, η οποία δεν θα υπηρετεί κομματικές ιδιοτέλειες, θα πρέπει να αγκαλιαστεί από όλες τις πολιτικές δυνάμεις και να στηριχτεί αποφασιστικά.
Προσωπικά, χαιρετίζουμε μια ακηδεμόνευτη αυτοδιοίκηση, μια αυτοδιοίκηση με στόχους και όραμα. Με τέτοιους όρους, ανήκει ανάλογος έπαινος και στον κ. Παυλόπουλο.
e-mail: [email protected]