Η ελληνική οικονομία, η πλέον αδύναμη της Ευρωζώνης

Και επόμενο ήταν να μην επιστρέψει περιχαρής και ενθουσιασμένος. Εκεί η ελληνική αντιπροσωπεία διαπίστωσε ότι οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες θεωρούν την οικονομία της χώρας μας την πλέον αδύναμη μέσα στην Ευρωζώνη και συνεπώς την πλέον ευάλωτη στις συνέπειες της απειλούμενης διεθνούς οικονομικής κρίσης. Μπορεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να μην είναι πολύ ανοιγμένο σε χορηγήσεις δανείων σε αφερέγγυους δανειολήπτες, όμως η ελληνική οικονομία διατρέχει άλλους σοβαρούς κινδύνους λόγω ελλιπούς θωράκισης. Οι διαπιστώσεις αυτές ελέχθησαν και γράφτηκαν από τους κοινοτικούς κατά τρόπο διπλωματικό και «κομψό», αλλά και με πλήρη σαφήνεια. Και επόμενο ήταν να προκαλέσουν τις γνωστές από καιρό πιέσεις για μεταρρυθμίσεις. Όλα αυτά δεν ήσαν καθόλου ευχάριστα για τον πρωθυπουργό και τα λοιπά μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας, καθώς γύρισαν με ένα παραφουσκωμένο πακέτο συστάσεων για επείγουσες μεταρρυθμίσεις, με το αιτιολογικό ότι αυτές θα βοηθήσουν την οικονομία μας να περιορίσει τις συνέπειες των δυσκολιών που θα αντιμετωπίσει η διεθνής οικονομία.

Aς δούμε όμως ποιες αδυναμίες έχουν εντοπιστεί από τους κοινοτικούς και ποια «θεραπεία» προτείνουν, σύμφωνα με το σχετικό κείμενο που εγκρίθηκε από τη Σύνοδο Κορυφής. Οι κίνδυνοι που διατρέχει η ελληνική οικονομία είναι: α) Ο υψηλός πληθωρισμός και β) το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Καθόσον αφορά τον πληθωρισμό, πράγματι είναι υψηλός, αλλά η ακρίβεια είναι ακόμα υψηλότερη, μέχρι σημείου που να καθιστά το ευρώ αδύναμο και πληθωριστικό χρήμα. Εξάλλου, και οι εξαγωγές μας παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα και έτσι το εμπορικό μας έλλειμμα έχει σκαρφαλώσει στο 12,3% του ΑΕΠ (30 δισ. ευρώ) με αυξητικές τάσεις. Αυτά τα δύο προβλήματα είναι έκδηλα, όμως όχι τα μοναδικά. Ο υψηλός πληθωρισμός μειώνει την ανταγωνιστικότητα των εξαγομένων ελληνικών προϊόντων, συρρικνώνει τις εξαγωγές μας και διογκώνει το εμπορικό έλλειμμα. Κατά τούτο οι δύο αυτές αδυναμίες βρίσκονται σε άμεση συνάφεια. Πέραν αυτού όμως το «εκρηκτικό δίδυμο» αυτό προκαλεί περιορισμό της παραγωγής, της απασχόλησης (αύξηση της ανεργίας) και ισχυρές πιέσεις στο εισόδημα των εργαζομένων. Για να δούμε όμως τι προτείνουν οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες για τη θεραπεία των δύο αυτών αδυναμιών.

Για να περιοριστούν τάχα οι απώλειες προτείνουν: α) Να ληφθούν μέτρα μείωσης των πληθωριστικών πιέσεων, ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα και να περιοριστεί το εμπορικό μας έλλειμμα, που αναλογικά είναι το υψηλότερο της Ευρωζώνης και β) να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμίσεις στον εξαγωγικό τομέα, για να πετύχουμε αύξηση των εξαγωγών μας. Δηλαδή κοινότατες συστάσεις, που μόνο αδαείς θα μπορούσαν να τις απευθύνουν! Δεν έκαναν τον κόπο να κουραστούν με τα ελληνικά προβλήματα. Αλλού ήθελαν να ασκήσουν πίεση. Στις θρυλικές μεταρρυθμίσεις, που ελάχιστη συνάφεια παρουσιάζουν με τις παραπάνω αδυναμίες της οικονομίας μας. Μας ψέλνουν λοιπόν το τροπάριο των μεταρρυθμίσεων σε «ήχο βαρύ». Οι κοινοτικοί γνωρίζουν ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να λάβει αποτελεσματικά μέτρα μείωσης των πληθωριστικών πιέσεων. Ο υψηλός βαθμός ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας από το πετρέλαιο και η ασυδοσία των δυνάμεων της αγοράς, στην οποία μας έχουν καταδικάσει, καθιστούν αδύνατη τη λήψη μέτρων μείωσης των πληθωριστικών πιέσεων άμεσης απόδοσης. Ο πληθωρισμός και η ακρίβεια μπορούν να μειωθούν άμεσα μόνο με μέτρα αυστηρού ελέγχου της αγοράς. Αυτά όμως έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη «φιλοσοφία» και τις επιδιώξεις του νεοφιλελευθερισμού. Και επομένως η σύσταση αυτή ίσως να αφορά την ευρύτερη χρησιμοποίηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, μέτρο που δεν είναι άμεσης εφαρμογής και συνεπώς δεν μπορεί να αποδώσει βραχυπρόθεσμα. Αν αυτό σαν μέτρο μελλοντικής απόδοσης είναι πρόσφορο για τη μείωση του πληθωρισμού, δεν μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της ακρίβειας και στην πάταξη της αισχροκέρδειας της αγοράς. Κι αυτά ασφαλώς τα γνωρίζουν καλώς οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες, όπως επίσης γνωρίζουν ότι η υπερτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου είναι μια από τις βασικές αιτίες της μείωσης της ανταγωνιστικότητας και της συρρίκνωσης της εξαγωγικής μας δραστηριότητας. Και στα πλαίσια της ΟΝΕ, η Ελλάδα δεν έχει πλέον την ευχέρεια λήψης νομισματικών μέτρων για την τόνωση των εξαγωγών.

Ας δούμε όμως ποιες μεταρρυθμίσεις περιέχει το πακέτο που κουβάλησε ο Κώστας Καραμανλής από τις Βρυξέλλες, όπου οι κοινοτικοί εμπειρογνώμονες πιέζουν για υλοποίηση μέσα στο 2008, και να κρίνουμε πώς αυτές οι «μεταρρυθμίσεις» θα μας βοηθήσουν στη μείωση του πληθωρισμού και στην τόνωση της εξαγωγικής μας δραστηριότητας:

α)Στον τομέα των εργασιακών σχέσεων η Κομισιόν προτείνει:

• Την ταύτιση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας (δηλαδή την επιστήμη στην υπηρεσία της κερδοφορίας των επιχειρήσεων!).

• Τη λήψη μέτρων που να συντελούν στην αύξηση της απασχόλησης των νέων.

• Τον εκσυγχρονισμό της εργασιακής νομοθεσίας, κατά τρόπο που να καλύπτει όλες τις μορφές απασχόλησης.

• Την ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών αύξησης της απασχόλησης (σημειώνουμε ότι σήμερα στην Ευρωζώνη το μέσο ποσοστό απασχόλησης φτάνει στο 64,8% του πληθυσμού, ενώ στην Ελλάδα είναι στο 61% ίσως λόγω της χαμηλής συμμετοχής του γυναικείου πληθυσμού στην παραγωγική διαδικασία).

β)Στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, το πακέτο περιέχει τα παρακάτω μέτρα:

• Πάταξη της αδήλωτης (και συνεπώς ανασφάλιστης) εργασίας ντόπιων και αλλοδαπών.

• Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών! (Σ.Σ.: ίσως για να τιναχτούν στον αέρα τα ασφαλιστικά ταμεία και να κυριαρχήσουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες!)

• Εφαρμογή στρατηγικής ενεργού γήρανσης. Σημειώνουμε ότι ένας από τους στόχους τού προ ημερών ψηφισθέντος από τη Βουλή ασφαλιστικού νόμου είναι και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Το σάλπισμα από τις Βρυξέλλες είναι η εφαρμογή του «γηράσκω αεί εργαζόμενος» και μη συνταξιοδοτούμενος! Σήμερα και χωρίς τα αυξημένα όρια συνταξιοδότησης που θεσπίζει ο νέος ασφαλιστικός νόμος, το ποσοστό απασχόλησης των άνω των 55 ετών στην Ελλάδα είναι 42,3%, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη είναι 41,8%. Και η μέση ηλικία συνταξιοδότησης στη χώρα μας βρίσκεται στα 61,1 έτη έναντι 60,9 του μέσου όρου στις χώρες της ΕΕ. Τώρα με τις νέες ρυθμίσεις θα γίνουμε πρωταθλητές της «ενεργού γήρανσης», δηλαδή της εργασίας μέχρι τα βαθιά γεράματα. Αυτά τα στοιχεία τα γνωρίζει άραγε ο πρωθυπουργός;

γ)Στον δημοσιονομικό τομέα τα μέτρα που προτείνει η Κομισιόν είναι τα γνωστά:

• Η συνέχιση της προσπάθειας για μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού.

• Η μείωση του δημοσίου χρέους.

• Η συντόμευση της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού καθεστώτος. Προφανώς για τη μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων στο ασφαλιστικό μας σύστημα.

• Η ανάγκη επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία με αύξηση της σχετικής δαπάνης από τον κρατικό προϋπολογισμό. Εδώ οι κοινοτικοί έχουν δίκιο. Σήμερα ο κρατικός προϋπολογισμός διαθέτει για την παιδεία πιστώσεις που φτάνουν στο 3,8% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη φτάνει στο 5%. Επίσης, συνιστά τη μείωση του αριθμού των παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο και υποδεικνύει την ανάγκη για τη λήψη σχετικών μέτρων. Σημειώνουμε ότι η αναλογία μαθητών που πρόωρα εγκαταλείπουν τα θρανία αυξήθηκε το 2006 στο 15,9% του συνόλου έναντι 13,3% τα προηγούμενα έτη. Ποσοστά αρκετά υψηλά, τα οποία φαίνεται να οφείλονται κυρίως σε οικονομικά αίτια. Όσο τα πραγματικά εισοδήματα μειώνονται, τόσο τα παιδιά ρίχνονται πρόωρα στη βιοπάλη εγκαταλείποντας το σχολείο. Παράπλευρες «απώλειες» μιας απάνθρωπης νεοφιλελεύθερης εισοδηματικής πολιτικής.

δ)Στον τομέα του ανταγωνισμού για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας η Κομισιόν συνιστά:

• Την διά βίου εκπαίδευση των εργαζομένων για τη βελτίωση της απόδοσής τους.

• Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, μέτρο που θα βοηθήσει στην προσπάθεια μείωσης της ανεργίας. Η σύσταση αυτή αφορά μόνο τη λειτουργία της εσωτερικής μας αγοράς και δεν συνδέεται παρά ελάχιστα με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.

• Την εφαρμογή συστηματικής πολιτικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης. Αυτή είναι η σοβαρότερη σύσταση που περιέχει το κοινοτικό πακέτο. Πραγματικά υστερούμε σε έρευνα και τεχνολογία. Και τα εξαγώγιμα προϊόντα μας συνήθως είναι της πρωτογενούς παραγωγής ή με ελάχιστο ποσοστό προστιθέμενης αξίας, δηλαδή προϊόντα του ανταγωνισμού και όχι προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Το τεχνολογικό επίπεδο της ελληνικής παραγωγικής μηχανής είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό υποβαθμισμένο. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι επενδύσεις στους τομείς έρευνας και τεχνολογίας μόλις πλησιάζουν το 0,6% του ΑΕΠ έναντι μέσου κοινοτικού όρου 1,85%.

Από τις παραπάνω συστάσεις του κοινοτικού πακέτου, ορισμένες ασφαλώς μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του πληθωρισμού ή στην τόνωση της εξαγωγικής μας δραστηριότητας, χωρίς να αποτελούν ολοκληρωμένη και συνεπώς αποτελεσματική πολιτική. Μπήκαν στο κοινοτικό πακέτο σαν «προπέτασμα καπνού» για να καλύψουν τις υποδείξεις της ΕΕ για μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν αποκλειστικά και μόνο στην πλήρη πρόσδεση της ελληνικής οικονομίας στο άρμα του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποιημένης αγοραίας οικονομίας. Προσωπική μας εκτίμηση είναι ότι το «ιερατείο των Βρυξελλών» ενδιαφέρεται μόνο για τις μεταρρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις και στο ασφαλιστικό καθεστώς. Οι άλλες συστάσεις μπήκαν στο πακέτο απλώς για «ποικιλία». Επίσης τους καίει και το πρόβλημα του ελλείμματος για τη σταθερότητα και μόνο του ευρώ. Έκδηλη η αδιαφορία για τα προβλήματα των εργαζομένων.