ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΙΣΧΥΡΟ ΚΡΑΤΟΣ-ΡΥΘΜΙΣΤΗ
Το δόγμα των δύο τελευταίων δεκαετιών, ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, μηδενικά ελλείμματα, συρρικνωμένος πληθωρισμός και απόλυτη απελευθέρωση των αγορών αρχίζει να υποστέλλεται ως σημαία. Τώρα οι οικονομολόγοι της Δύσεως ξεσκονίζουν τα κιτρινισμένα εγχειρίδια του Κέινς και ειδικά τα «Περί απασχολήσεως, τόκου και χρήματος».
Όσα έγραψε ο φιλελεύθερος μεν, κρατιστής δε Τζον Μέιναρντ Κέινς μπορούν υπό προϋποθέσεις να είναι κλειδί εξόδου από την εξελισσόμενη σήμερα κρίση.
Στην ΕΕ ακούγονται δυνατά οι πρώτες φωνές επιστροφής στο ισχυρό κράτος-ρυθμιστή. Ένας υπέρμαχος ως χθες των νόμων της αγοράς και «γκουρού» του Μπερλουσκόνι, ο Τζούλιο Τρεμόντι, χαρακτηρίζει τώρα τον νεοφιλελευθερισμό ολοκληρωτική ιδεολογία που δαιμονοποίησε το κράτος για να καταλήξει ότι «δεν ήταν αυτή η σωστή γραμμή, ούτε είναι η μόνη λύση».
Βέβαια, ακόμη οι ευρωπαϊκοί γραφειοκράτες, παρά τη ρωγμή που προκλήθηκε το 2005 στο Σύμφωνο Σταθερότητας, η οποία νομιμοποιεί παρεκκλίσεις από το όριο του 3% του ελλείμματος επί του ΑΕΠ, εμμένουν -αλλά ως πότε- στο Σύμφωνο.
Στο ίδιο μήκος κόμματος είναι ευθυγραμμισμένο δυστυχώς και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Πρόσφατη απόφασή του αποφαίνεται ότι η απεργία δεν συνιστά θεμελιώδες συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα. Η θέση αυτή βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με τη μακροχρόνια πάγια άποψη της επιστήμης του εργατικού δικαίου, της νομολογίας των δικαστηρίων αλλά και των διεθνών συμβάσεων και των συνταγμάτων των ευρωπαϊκών χωρών, που δέχονται ότι η απεργία είναι δικαίωμα των εργαζομένων.
Με μια τέτοια απόφαση αποδομούνται και τα εναπομένοντα κατάλοιπα του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Οι «σοφοί» του νεοφιλελευθερισμού επινόησαν μια νεόδμητη λέξη-έννοια flexicurity, απλο-ελληνιστί ασφάλεια με ευελιξία. Αυτό αφού προηγουμένως επέβαλαν την ελαστικοποίηση – ατομικές αντί συλλογικών συμβάσεων, προσλήψεις και απολύσεις κατά το δοκούν, ενοικιάσεις εργαζομένων, συρρίκνωση κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων και άλλα νεοφανή τεχνάσματα.
Οι μεθοδεύσεις αυτές κινούνται ανυποψίαστες για τα όσα μάλλον δραματικά ενδέχεται να επισυμβούν και εντάσσονται στο γενικότερο κλίμα αποδόμησης την οποία προωθούν οι ασύδοτοι νόμοι της αγοράς. Η αμερικανική οικονομία πληρώνει τα επίχειρα της παράλογης επεκτατικής πολιτικής Μπους και αφού δαπάνησε 5 τρισ. δολάρια στο Ιράκ, της διολίσθησε το δολάριο στην έσχατη αναλογία προς το ευρώ 1,59 προς 1, κατέρρευσε ο δείκτης ανάπτυξής της στο μηδέν και ανέβηκε ο πληθωρισμός της στο 5%, ζαλισμένη αναζητεί σανίδα σωτηρίας. Τώρα σκέφτονται οι εγκέφαλοί της ότι το αμόκ των ιδιωτικοποιήσεων οδήγησε στα εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα και αναζητείται επειγόντως ισχυρό κράτος για να παρέμβει και να ανακόψει την κατρακύλα. Το ανθολόγιο του κακού έχει απ’ όλα: απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων, ιδιωτικοποιήσεις, διαπλοκή, ανεργία, απομείωση κοινωνικών παροχών, κουρασμένο συνδικαλισμό. Αποχή του κράτους από επενδύσεις, δημόσιες εν γένει παραγωγικές δραστηριότητες, εγκατάλειψη πολιτικών πλήρους απασχόλησης. Όλα αυτά καλλιέργησαν τη μετάλλαξη των κεντροαριστερών κινημάτων που πορεύονται στις μέρες μας άβουλα, χωρίς όραμα, και παραιτημένα από τους άλλοτε στόχους για μια δίκαιη κοινωνία, «για έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο ανθρώπινο». Στην Ελλάδα καλπάζουν οι ιδιωτικοποιήσεις, τώρα του ΟΤΕ, και οι ιθύνοντες νιώθουν ευτυχείς. Η μετοχή πουλήθηκε από τον ενδιάμεσο (Marfin) υπερτιμημένη στο +35% σε σχέση με τον μέσο όρο του τελευταίου τριμήνου. Κάποιοι αισθάνονται ευδαίμονες για τα «ασημικά και τα χρυσαφικά» που πουλήσαμε, διότι, λένε, οι διεθνείς αγορές παίρνουν το μήνυμα ότι «στην Ελλάδα επενδύουν οι διεθνείς κολοσσοί»!
Πουλιόμαστε στα παζάρια και ψάχνουμε χαρές για το ποιος μας αγοράζει.
Από την άλλη μεριά η χειρούργηση του ασφαλιστικού συστήματος είναι ένας ακρωτηριασμός του κράτους πρόνοιας. Το παγκόσμιο και το ανά χώρα ΑΕΠ, παρά τα όποια προβλήματα των οικονομιών, αυξάνονται σταθερά. Σε χώρες που έχουν γίνει αναλογιστικές μελέτες -εμείς τα πάντα εδώ τα κάνουμε απρογραμμάτιστα και τσαπατσούλικα- το συμπέρασμα είναι ότι η αντοχή και η δύναμη του ασφαλιστικού συστήματος είναι ζήτημα κατανομής, όχι παραγωγής. Στη Γαλλία για παράδειγμα το ΑΕΠ είναι σήμερα 1,6 τρισ. ευρώ. Στις συντάξεις αντιστοιχεί το 0,2 τρισ. ευρώ και στα υπόλοιπα δαπανήματα της χώρας το 1,4 τρισ. ευρώ. Σε 20 χρόνια το ΑΕΠ της Γαλλίας θα είναι 3,2 τρισ. ευρώ, τότε στις συντάξεις θα αντιστοιχεί το 0,6 τρισ. ευρώ και στους υπολοίπους το 2,6 τρισ. ευρώ.
Παραγωγή και παραγωγικότητα αυξάνονται και βελτιώνονται. Η εισαγωγή της τεχνολογίας στην παραγωγή συμβάλλει καθοριστικά σε αυτό. Το αδύνατο σημείο είναι ότι η προκαλούμενη συσσώρευση πλούτου συντελείται αυτήν την περίοδο ερήμην του κράτους και η εργασία δεν λαμβάνει το μερίδιό της.
Οι προωθούμενες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις παντού -και παρ’ ημίν- είναι απορρυθμίσεις. Προσπερνούν τα μείζονα θέματα της γενιάς των 700 ευρώ, την κακοδαιμονία της δημόσιας υγείας και της δημόσιας εκπαίδευσης, των ανέργων, των συμβασιούχων και των υποαπασχολούμενων. Η διεθνής οικονομική κρίση ας ελπίσουμε να προσγειώσει θεσμούς και κυβερνήσεις και να αφυπνίσει τις αδρανούσες μάζες. Τα κοινωνικά μεσοστρώματα, που πέρασαν μια περίοδο ευημερίας και υπήρξαν μήλον της Έριδος των παραδοσιακών παρατάξεων Δεξιάς και Κεντροαριστεράς, βρίσκονται στην πιο κρίσιμη φάση.
Να αντιταχθούμε στη νέα βαρβαρότητα. Να ανασχεδιάσουμε ένα ρωμαλέο κοινωνικό κράτος με αυστηρές δικλίδες κοινωνικού ελέγχου, που να ανταποκρίνεται στο αίτημα της συνοχής και της αλληλεγγύης.