Κρίση απονομιμοποίησης

Ο «οικογενειακός μικρόκοσμος» τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί καίρια τόσο από τη δεύτερη τετραετία Σημίτη όσο και από την πρώτη τετραετία Καραμανλή. Τα νοικοκυριά βιώνουν την ανασφάλεια σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας και ιδίως στο οικονομικό πεδίο, με αποτέλεσμα να διοχετεύουν την αγανάκτησή τους προς το σύστημα εξουσίας που καθορίζει τις τύχες τους, με επακόλουθο την απονομιμοποίηση στη συνείδησή τους των δύο κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία. Το αδιέξοδο των νοικοκυριών μετατρέπεται στο πολιτικό πεδίο σε αδιέξοδο του δικομματικού συστήματος εξουσίας με αποτέλεσμα τη γενικευμένη αμφισβήτησή του. Έτσι, αργά αλλά σταθερά οργανώνεται μια εκλογική πλειοψηφία που από τη μια επιζητεί κυβερνήσεις συνεργασίας κι από την άλλη τροφοδοτεί είτε τη δεξαμενή των αναποφασίστων είτε τη δεξαμενή των κομμάτων διαμαρτυρίας.

• Στην απονομιμοποίηση του δικομματικού συστήματος διακυβέρνησης πρωτοστατεί η λεγόμενη μεσαία τάξη, η οποία αδυνατεί να υπερασπιστεί τις κατακτήσεις της και ιδιαίτερα το βιοτικό της επίπεδο, αφού οικονομικά πλήττεται όπως όλα τα νοικοκυριά από το κύμα ακρίβειας –κυρίως των υπηρεσιών που γενικευμένα χρησιμοποιεί– ενώ επιπρόσθετα πλήττεται και από την υπέρμετρη φορολογική αφαίμαξη – ιδιαίτερα τα τμήματά της που δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν. Το όνειρο της κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης της μεσαίας τάξης, που πολιτικά τροφοδοτούσε την κυβερνητική σταθερότητα κι ως εκ τούτου τον δικομματισμό, τρίζει συθέμελα στις μέρες μας, με αποτέλεσμα την «τυφλή αγανάκτηση». Κι επειδή η πάλαι ποτέ μεσαία τάξη λειτουργεί κι ως διαμορφωτής της κοινής γνώμης, η «τυφλή αγανάκτηση» μπαίνει στο μεδούλι όλης της κοινωνίας. Το χειρότερο είναι ότι τα μεσαία στρώματα αισθάνονται ότι το σύστημα διακυβέρνησης τα ωθεί σε βίαιη προλεταριοποίηση, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να τα οδηγήσει σε αμφισβήτηση του ιδίου του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

• Το παράδοξο είναι ότι απονομιμοποίηση του δικομματισμού στα μάτια της μεσαίας τάξης πλήττει στο εκλογικό πεδίο περισσότερο το ΠΑΣΟΚ παρά τη ΝΔ, παρότι η δεύτερη ασκεί σήμερα την εξουσία. Ενδεχομένως η εξήγηση του φαινομένου να είναι το γεγονός πως η «βίαιη προλεταριοποίησή της» ξεκίνησε στη δεύτερη τετραετία Σημίτη και συνεχίστηκε με την πρώτη τετραετία Καραμανλή, ενώ ρόλο πρέπει να παίζει επίσης το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ στρέφει το ενδιαφέρον του στα λαϊκά στρώματα κι αγνοεί τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης. Άρα το ΠΑΣΟΚ αν θέλει να καλύψει τη διαφορά με τη ΝΔ, πρέπει να καλύψει τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης.