H εκτροπή των Ειδικών Λογαριασμών

Εκεί στη διάθεση των πόρων των λογαριασμών αυτών διαπιστώνεται ένα όργιο αδιαφάνειας στη διαχείριση δημοσίου χρήματος και ένα σκάνδαλο ρουσφετολογίας για άγρα ψήφων. Κι όλα αυτά εκτός ελέγχου και έξω από τους κανόνες του δημόσιου λογιστικού. Κάτω από την πίεση που προκάλεσε η διαχείριση των κονδυλίων των Ειδικών Λογαριασμών του υπουργείου Πολιτισμού, τους οποίους φαίνεται ότι ανεξέλεγκτα διαχειριζόταν ο «παραιτηθείς» γενικός γραμματέας του υπουργείου αυτού Χρήστος Ζαχόπουλος, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών δήλωσε ότι θα καταθέσει νομοσχέδιο για ψήφιση στη Βουλή με το οποίο οι Ειδικοί Λογαριασμοί θα καταργηθούν και θα ενσωματωθούν στον κρατικό προϋπολογισμό, για να σταματήσει επιτέλους ένα σκάνδαλο ρουσφετολογικής διαφθοράς, με τις εκτεταμένες και εν πολλοίς αδικαιολόγητες επιχορηγήσεις. Αυτές τις μέρες αναμένεται η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου.

Bέβαια η θέσπιση των Ειδικών Λογαριασμών δεν είναι «εφεύρεση» της σημερινής κυβέρνησης. Λειτουργούν από μερικά χρόνια πριν με βάση διατάξεις νόμων ή με σχετικές υπουργικές αποφάσεις που στηρίζονται σε νόμους. Ορισμένες κυβερνήσεις έκριναν σκόπιμο ότι η εκτέλεση ορισμένων επειγόντων έργων θα έπρεπε να χρηματοδοτείται με ευέλικτες πιστώσεις, έξω από τις αυστηρές δεσμεύσεις του δημόσιου λογιστικού και τις γραφειοκρατικές διαδικασίες της διαχείρισης των πιστώσεων που αναγράφει ο κρατικός προϋπολογισμός. Έτσι δημιουργήθηκαν στα υπουργεία και σε εποπτευόμενους από το κράτος φορείς οι Ειδικοί Λογαριασμοί, που λειτουργούν έξω από τον προϋπολογισμό ανεξέλεγκτα (κρυφά δημόσια Ταμεία), που έχουν έσοδα από κρατική δραστηριότητα, ή νομοθετημένους κοινωνικούς πόρους και κινούνται ελεύθερα από τους υπουργούς, υφυπουργούς ή γενικούς γραμματείς των υπουργείων. Σήμερα λειτουργούν εκτός προϋπολογισμού και ανεξέλεγκτα 130 Ειδικοί Λογαριασμοί με ετήσια διαχείριση περίπου 5 δισ. ευρώ, που προέρχονται από πηγές εκτός προϋπολογισμού κυρίως, αλλά και από επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Τώρα ο υπουργός Οικονομίας και μετά από απόφαση του κ. πρωθυπουργού προτίθεται με νόμο να προβεί στην ένταξή τους στον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε να τερματιστεί το καθεστώς αδιαφάνειας και κομματικής κραιπάλης. Μέσω των Ειδικών Λογαριασμών διακινήθηκαν τα εξής ποσά:

α) το 2005 4,9 δισ. ευρώ με 134 λογαριασμούς εκ των οποίων οι 13 από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών με συνολική διαχείριση 3.029.161 χιλ. ευρώ: Το υπουργείο Πολιτισμού έρχεται δεύτερο με 3 Ειδικούς Λογαριασμούς με συνολική διαχείριση 274,036 εκατ. ευρώ. Σημειώνουμε ότι τα έσοδα των λογαριασμών αυτών προέρχονται από τις εισπράξεις του ΟΠΑΠ. Το υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας διαθέτει 4 τέτοιους λογαριασμούς, με ετήσιες πληρωμές ύψους 72,07 εκατ. ευρώ. Στο υπουργείο Ανάπτυξης βρίσκουμε 8 λογαριασμούς με ετήσιες πληρωμές 164,43 εκατ. ευρώ.

β) το 2006 έχουμε εν λειτουργία 130 Ειδικούς Λογαριασμούς με διακίνηση 4,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι 12 διακινούνται από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών με ετήσιες πληρωμές 2,5 δισ. ευρώ. Το υπουργείο Πολιτισμού διαθέτει 3 λογαριασμούς με συνολικό ύψος πληρωμών μέσα στον χρόνο αυτό 250 εκατ. ευρώ και το υπουργείο Ανάπτυξης με 8 λογαριασμούς πραγματοποιεί ετήσιες πληρωμές ύψους 209,6 εκατ. ευρώ. Στο υπουργείο Απασχόλησης λειτουργούν 4 λογαριασμοί με πληρωμές ύψους 32,9 εκατ. ευρώ. Το ΥΠΕΧΩΔΕ διαθέτει 6 λογαριασμούς με συνολικές πληρωμές 123,2 εκατ. ευρώ, έναντι 114,7 εκατ. ευρώ το 2005. Είναι το μοναδικό ίσως υπουργείο στο οποίο αυξάνονται τα ποσά των συνολικών ετήσιων πληρωμών του.

γ) για το 2007 δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη τα στοιχεία διακίνησης των Ειδικών Λογαριασμών. Σύμφωνα όμως με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομίας (εισηγητική έκθεση επί του προϋπολογισμού ’08 – σελ. 162 πίνακας 5.12) οι 130 λογαριασμοί θα πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει πληρωμές ύψους 4,9 δισ. ευρώ, με το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών να έρχεται πρώτο με πληρωμές ύψους 3,1 δισ. ευρώ. Το υπουργείο Πολιτισμού παρουσιάζει πληρωμές 286 εκατ. ευρώ, το υπουργείο Απασχόλησης με συνολικές πληρωμές 56,8 εκατ. ευρώ και το ΥΠΕΧΩΔΕ με πληρωμές 166,6 εκατ. ευρώ.

Για την πλήρη ενημέρωσή μας σημειώνουμε ότι μέσα στον θολό αστερισμό των Ειδικών Λογαριασμών λειτουργούν και 38 λογαριασμοί με κονδύλια έρευνας ΑΕΙ-ΤΕΙ, που παρουσίασαν πληρωμές ύψους 562,9 εκατ. ευρώ το 2005, το 2006 οι πληρωμές μειώθηκαν στα 361,7 εκατ. ευρώ και το 2007 υπολογίζονται στα 328,4 εκατ. ευρώ. Δεν θα είχε κανείς την παραμικρή αντίρρηση για ερευνητική δραστηριότητα από τα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Εδώ όμως βλέπουμε ότι μέσα σε τρία χρόνια έχουν δραστικά περιοριστεί τα κονδύλια αυτά. Γιατί άραγε; Μήπως θα μπορούσε ο κ. υπουργός Παιδείας ή άλλος αρμόδιος να μας πει πώς και για ποιον σκοπό έγιναν πληρωμές 1,2 δισ. ευρώ και τι είδους έρευνες πραγματοποιήθηκαν και από ποιους καθηγητές. Ο δραστικός περιορισμός των κονδυλίων της έρευνας μπορεί να σημαίνει πολλά. Και κυρίως μπορεί να κρύβει ανεπάρκεια ή και αποτυχία των ερευνητικών προσπαθειών, ή ακόμη και απόφαση της κυβέρνησης να περιοριστεί το ερευνητικό έργο των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Αυτήν την τελευταία εκδοχή την θεωρούμε εντελώς απίθανη. Επειδή όμως τα πάντα είναι πιθανά, θα πρέπει κάποιος υπεύθυνος να μας εξηγήσει τι συμβαίνει. Διαφάνεια ζητούμε.

Επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ η λειτουργία των Ειδικών Λογαριασμών βρισκόταν στο σκοτάδι. Και μόνον στην εισηγητική έκθεση επί του προϋπολογισμού ’04 (Νοέμβριος 2003) ο τότε υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκος Χριστοδουλάκης εμφανίζει πίνακα των εν λειτουργία Ειδικών Λογαριασμών (πίνακας 5.23 – σελίδα 151 εισηγητικής έκθεσης προϋπολογισμού ’04) και ύστερα από σχετική συζήτηση στη Βουλή, μετά από πρωτοβουλία του τότε Προέδρου του ΣΥΝ κ. Ν. Κωνσταντόπουλου. Εκείνο τον καιρό λειτουργούσαν ανεξέλεγκτα εκτός προϋπολογισμού 270 τέτοιοι λογαριασμοί με ετήσιες πληρωμές ύψους 3,2 δισ. ευρώ περίπου (2002). Η κυβέρνηση της ΝΔ περιόρισε τον αριθμό των Ειδικών Λογαριασμών στους 130 (από 270), όμως οι πληρωμές τους αυξήθηκαν σημαντικά. Απλώς δηλαδή έγινε μια σύμπτυξη του αριθμού των λογαριασμών, όχι και περιορισμός των πληρωμών. Και τότε οι πληρωμές από τους λογαριασμούς των υπουργείων Οικονομίας και Οικονομικών, Πολιτισμού, Απασχόλησης και ΠΕΧΩΔΕ ήσαν υψηλές. Αυτά σημαίνουν ότι στα 4 χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ δεν άλλαξε τίποτα το ουσιαστικό στη λειτουργία αυτών των «εκτός νόμου» λογαριασμών. Κάποιος πρέπει να θύμισε στον κ. πρωθυπουργό την ύπαρξή τους. Και έτσι μετά από πρωθυπουργική εντολή ο κ. Αλογοσκούφης αναγκάζεται να εντάξει τους Ειδικούς Λογαριασμούς στον κρατικό προϋπολογισμό, για να σταματήσουν να λειτουργούν τα «μαύρα ταμεία» του κράτους. Και να σταματήσουν οι ρουσφετολογικές επιχορηγήσεις σε σωματεία-σφραγίδες που παρουσιάζουν μηδαμινή ή και καθόλου δραστηριότητα. Από τους Ειδικούς Λογαριασμούς επιχορηγούνται ορισμένα σωματεία, σύλλογοι και Οργανώσεις άγνωστου σκοπού και ανύπαρκτου έργου. Διέθεταν όμως και μερικές ψήφους. Γι’ αυτόν τον λόγο επιβιώνουν επί δεκάδες χρόνια.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει από το υπουργείο Οικονομικών, οι υπουργοί θα συνεχίσουν και με τις νέες ρυθμίσεις να έχουν τη διαχείριση αυτών των λογαριασμών, που θα ενταχθούν στον κρατικό προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει ότι τα υπουργεία που θα τους διαχειρίζονται θα είναι υποχρεωμένα να προϋπολογίζουν τις δαπάνες, θα αναφέρουν τους φορείς που επιχορηγούνται και το ύψος της επιχορήγησης. Επιπλέον, οι πληρωμές (δαπάνες) θα γίνονται με τους κανόνες και τη διαδικασία του δημόσιου λογιστικού και θα ελέγχεται η νομιμότητά τους.

Αφήσαμε τελευταίους τους Ειδικούς Λογαριασμούς του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. Σήμερα το υπουργείο αυτό διακινεί 12 λογαριασμούς εκτός προϋπολογισμού, με συνολικές ετήσιες πληρωμές πάνω από 3 δισ. ευρώ. Για το 2007 οι πληρωμές υπολογίζονται στα 3.107.577.000 ευρώ. Εδώ καταλήγουν και τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις. Επίσης και ορισμένες εισφορές που βαρύνουν τα χορηγούμενα από τις τράπεζες δάνεια. Το υπουργείο Οικονομικών, που έπρεπε να δίνει το παράδειγμα της νοικοκυρεμένης διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, διαθέτει το πλουσιότερο «μαύρο ταμείο», χωρίς να ελέγχεται η διαχείρισή του. Ίσως για τον λόγο αυτό οι υπουργοί Οικονομίας δεν σκέφτηκαν ποτέ να καταργήσουν το απαράδεκτο και αντισυνταγματικό αυτό καθεστώς. Οι Ειδικοί Λογαριασμοί είναι μια από τις πλέον κραυγαλέες περιπτώσεις αντισυνταγματικότητας. Το Σύνταγμα καθορίζει ότι όλα τα έσοδα και τα έξοδα του κράτους πρέπει να αναγράφονται στον προϋπολογισμό (άρθρο 79 του Συντάγματος). Πέραν αυτού υπάρχει και σοβαρότατο πρόβλημα διαφάνειας στη δημοσιονομική διαχείριση. Δεν είναι νοητό το 10% περίπου των εισπράξεων του Δημοσίου από διάφορες πηγές να διακινείται στο σκοτάδι μιας διαχείρισης χωρίς κανένα προγραμματισμό και έλεγχο! Και φυσικά αντισυνταγματικοί είναι και οι νόμοι βάσει των οποίων συνιστώνται και λειτουργούν οι λογαριασμοί αυτοί. Και η αντισυνταγματικότητα δεν θεραπεύεται με την επίκληση της αναγκαιότητάς τους. Και η όποια «ιερότητα» του σκοπού δεν είναι ικανή να δικαιολογήσει την ύπαρξη θεσμών κόντρα σε διάταξη του Συντάγματος. Το Σύνταγμα είναι ο υπέρτατος, κυρίαρχος νόμος.

Τελειώνοντας θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο νόμος που θα καταργεί το καθεστώς των Ειδικών Λογαριασμών πρέπει απαραίτητα να απαγορεύει στο μέλλον τη σύσταση και τη λειτουργία τους, εάν φυσικά θέλει η κυβέρνηση να αποκτήσουμε ενιαία, πειθαρχημένη και ελεγχόμενη διαχείριση του δημοσίου χρήματος.