Πότε επιτέλους θα λειτουργήσει ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης;
Και να ‘ταν μόνο τα απορρίμματα της Θεσσαλονίκης; Εκεί καταλήγουν και τα σκουπίδια όλης της ανατολικής επαρχίας της Θεσσαλονίκης και μικρού τμήματος του Νομού Χαλκιδικής, μαζί με τα νοσοκομειακά απόβλητα (χωρίς καμία κατεργασία, φυσικά), τα βιομηχανικά απόβλητα, τα μπάζα και ότι άλλο -επικίνδυνο ή μη-μπορεί να βρεθεί στους 2.500 τόνους απορριμμάτων που καθημερινά εναποτίθενται ανεξέλεγκτα. Παράλληλα επισημαίνεται ότι η ταφή γίνεται με μεγάλες και επικίνδυνες κλίσεις, ενώ μόνιμα διαρρέουν στραγγίσματα και παραμένει ακόμα ανοιχτή η χαβούζα απόρριψης λυματολάσπης της ΕΥΑΘ, μετά τις απορρίψεις που διακόπηκαν εδώ και δύο χρόνια!
Τα όρια όμως της χωματερής και μαζί με αυτά τα όρια της υπομονής των κατοίκων των όμορων περιοχών έχουν ήδη εξαντληθεί, όπως εξήγησαν οι δήμαρχοι Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, Βασιλικών Χρήστος Βαγγέλης και Μίκρας Θεόδωρος Γκουστίλης, σε συνέντευξή Τύπου που έδωσαν την περασμένη Τετάρτη. «Η κατάσταση είναι οριακή και δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάνω από σαράντα μέρες. Η χωματερή έχει εξαντλήσει όλα τα περιθώρια χωρητικότητάς της και θα πρέπει πλέον τα σκουπίδια να οδηγούνται στην έκταση που έχει διαμορφωθεί με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δήλωσε ο δήμαρχος Θέρμης, υπογραμμίζοντας ότι μετά από αυτό το τελευταίο χρονικό περιθώριο, στα τέλη Μαρτίου, η Διαδημοτική Επιτροπή για τη διακοπή λειτουργίας της χωματερής των Ταγαράδων θα προχωρήσει σε κινητοποιήσεις και αποκλεισμό της χωματερής.
Η ανάγκη ολοκληρωμένων και θεσμικά θωρακισμένων έργων διαχείρισης και διάθεσης των στερεών αποβλήτων του νομού Θεσσαλονίκης και η υποχρέωση -θεσμική, περιβαλλοντική και ηθική- να διακοπεί η λειτουργία των χωματερών, οδήγησαν στην ολοκλήρωση και έγκριση του Νομαρχιακού Σχεδιασμού Διαχείρισης στερεών αποβλήτων τον Μάρτιο του 2000. Σε εφαρμογή του σχεδιασμού στα τέλη του 2002 ο νομός μας είχε ήδη μια σημαντική «προίκα». Την αδειοδότηση και την έγκριση χρηματοδότησης από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ τριών σημαντικών έργων:
• τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης, προϋπολογισμού 34 εκατομμυρίων ευρώ,
• την αποκατάσταση 200 στρεμμάτων της χωματερής των Ταγαράδων, και
• τη Μονάδα επεξεργασία στραγγισμάτων στους Ταγαράδες.
Παρά τις αδικαιολόγητες προσφυγές φορέων της αυτοδιοίκησης και τμήματος της κοινωνίας της επαρχίας Λαγκαδά στο ΣτΕ εναντίον του έργου του ΧΥΤΑ Μαυροράχης, ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε και ο ανάδοχος εγκαταστάθηκε στις 15 Ιουλίου 2005. Με βάση τα τεύχη δημοπράτησης και το εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου αναμενόταν στις 15/10/2006 η ολοκλήρωση της κυψέλης Α1, στις 31/10/2006 η ολοκλήρωση της οδού πρόσβασης και στις 15/11/2006 η ολοκλήρωση της Μονάδας Επεξεργασίας Στραγγισμάτων.
Με την ολοκλήρωση αυτών των έργων προβλεπόταν η έναρξη λειτουργίας του ΧΥΤΑ από 15/11/2006, στο πλαίσιο της λειτουργίας του από τον ανάδοχο, και η παραλαβή απορριμμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι δήμοι της ανατολικής Θεσσαλονίκης όλο αυτό το διάστημα απεμπόλησαν το δικαίωμα διεκδίκησης αντισταθμιστικών οφελών από τη λειτουργία της χωματερής των Ταγαράδων, με μόνο στόχο την απρόσκοπτη και γρήγορη ολοκλήρωση του έργου του νέου ΧΥΤΑ.
Τον Ιούλιο του 2006 διαδραματίστηκαν τα τραγικά συμβάντα στη χωματερή των Ταγαράδων με την κατολίσθηση και την πυρκαγιά που επί δύο εβδομάδες δημιούργησε σοβαρότατες περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή και στην τροφική αλυσίδα. Την περίοδο της πυρκαγιάς οι «αρμόδιοι» υπόσχονταν ότι σε έναν χρόνο (Ιούλιο 2007) η χωματερή θα έκλεινε οριστικά. Ούτε αυτό το χρονοδιάγραμμα υλοποιήθηκε.
Σήμερα, 16 μήνες μετά την προβλεπόμενη έναρξη λειτουργίας του ΧΥΤΑ της Μαυροράχης το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί, με σημαντικότερες καθυστερήσεις αυτήν της οδού πρόσβασης και της Μονάδας Επεξεργασίας Στραγγισμάτων. Αντί δε να λειτουργήσει το έργο, κατατέθηκε αίτημα για παράταση παράδοσης μέχρι το τέλος του χρόνου!
Στο μεταξύ, για χθες Σάββατο ήταν προγραμματισμένη από την ΤΕΔΚ νομού Θεσσαλονίκης η διοργάνωση Ημερίδας με τον βαρύγδουπο τίτλο «Πορεία υλοποίησης του περιφερειακού σχεδιασμού για την ολοκληρωμένη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων στον νομό Θεσσαλονίκης». Σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει αποσταλεί, θα απευθύνουν χαιρετισμό υπουργοί (;) και ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ εισηγητές θα είναι ο πρόεδρος της ΤΕΔΚ -δήμαρχος Θεσσαλονίκης Βασίλης Παπαγεωργόπουλος- και ο πρόεδρος του Συνδέσμου ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης (του φορέα που διαχειρίζεται τη χωματερή) Ιωάννης Ζουρνάς. Με άλλα λόγια, δεν έχουν προσκληθεί να εισηγηθούν ούτε η Επιτροπή Περιβάλλοντος του ΑΠΘ (αποτελούμενη από καθηγητές του Ιδρύματος) ούτε το Τεχνικό Επιμελητήριο ούτε επιστημονικοί φορείς που έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Γιατί η λειτουργία του ΧΥΤΑ Μαυροράχης δεν είναι πανάκεια που ως διά μαγείας θα λύσει όλα τα προβλήματα αποβλήτων που υπάρχουν στον νομό Θεσσαλονίκης. Εάν όλα τα απόβλητα του νομού οδηγούνται ως έχουν στη Μαυροράχη, ένα σύγχρονο και ακριβό έργο θα καταδικαστεί σε βραχύτατο χρόνο ζωής. Είναι πλέον αναγκαίο να δοθούν άμεσα αποτελεσματικές λύσεις:
= για την προετοιμασία των ΟΤΑ του νομού, ώστε να ανταποκριθούν στη διάθεση των απορριμμάτων τους στον νέο ΧΥΤΑ της Μαυροράχης,
=για την τροποποίηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού με πρόβλεψη για νέες λύσεις μεταφόρτωσης και με την εξασφάλιση χρηματοδότησης για τον απαιτούμενο εξοπλισμό, και
=για την ανάληψη κεντρικών πρωτοβουλιών για τα έργα επεξεργασίας που καθυστερούν.
Το συμπέρασμα είναι ότι η χώρα μας (που διασύρεται διεθνώς και αποτελεί τον τακτικότερο θαμώνα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος) και ειδικότερα η περιφέρεια της Μακεδονίας στερούνται συμβατικών και πρώτης προτεραιότητας υποδομών, ενώ οι ευρωπαϊκές επιλογές και συνακόλουθα οι χρηματοδοτήσεις έχουν προχωρήσει σε προωθημένες περιβαλλοντικές δράσεις.
Η κεντρική Μακεδονία, στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, αντιμετώπισε το πρόβλημα των λιγοστών κονδυλίων για το περιβάλλον. Όπως είχε επισημάνει το ΤΕΕ/ΤΚΜ, στο ΠΕΠ 2000 – 2006, υπήρχε μόλις 1 μέτρο στα 65 και με μικρό προϋπολογισμό. Σήμερα, που καλείται να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες, έχει σημαντικές ανάγκες που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν μόνο από αυτό το καθεστώς χρηματοδότησης. Άλλωστε, σύμφωνα με τις προβλέψεις, τα κονδύλια που αντιστοιχούν από το ΠΕΠ Μακεδονίας – Θράκης θα απορροφηθούν στο μεγαλύτερο ποσοστό, από το ΜΕΤΡΟ και άλλα έργα της Θεσσαλονίκης.
Κατά συνέπεια, είναι αναγκαία η εξασφάλιση δημοσίων πόρων για τη διαχείριση των αποβλήτων και γενικότερα για περιβαλλοντικές υποδομές, οι οποίες δεν είναι πάντα ανταποδοτικές ώστε να προσελκύσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον.