Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ

«Η Εκκλησία στον δρόμο της αλλαγής», ήταν ο κεντρικός τίτλος του «Βήματος». «Η ελπίδα», είχε τίτλο το πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της εφημερίδας. «Η ευκαιρία», είχε τίτλο η στήλη του Γιάννη Πρετεντέρη. «Νέα σελίδα για την Εκκλησία – Με την πανηγυρική ανάδειξη του κ. Ιερώνυμου εγκαταλείπεται το δόγμα της εθναρχούσης Ιεραρχίας», θριαμβολογούσαν οι εξάστηλοι (παλιοί οκτάστηλοι) τίτλοι του πολυσέλιδου ρεπορτάζ.

«Αλλαγή ρότας με Ιερώνυμο», ο τίτλος στην πρώτη σελίδα των «Νέων». «Νέα αρχή», ο τίτλος του κύριου άρθρου της εφημερίδας. «Ο δάσκαλός μου ο Ιερώνυμος», ο τίτλος του άρθρου του Παύλου Τσίμα.

«Αλλαγή σελίδας – Χαμηλών τόνων με βασικές διαφορές με τον Χριστόδουλο», οι τίτλοι στην πρώτη σελίδα της «Ελευθεροτυπίας». «Σήμα για ελπιδοφόρα αλλαγή», «Νέα εποχή για την Εκκλησία», οι χαρακτηριστικοί τίτλοι άρθρων στην ίδια εφημερίδα.

Η χαρά των εντύπων αυτής της κατηγορίας δεν κρύβεται. Δεν διστάζουν, μάλιστα, με ελάχιστα συγκαλυπτόμενο τρόπο, να συμπεριλάβουν τον νέο Αρχιεπίσκοπο στις τάξεις του… ΠΑΣΟΚ. «Δυσαρέσκεια στην κυβέρνηση, ικανοποίηση στην αντιπολίτευση», αναφέρει στους υπότιτλους του πρώτου θέματός του το «Βήμα».

Τα «Νέα» πάνε το θέμα πολύ πιο μακριά: «Ο ιεράρχης της… Αριστεράς του Κυρίου», τιτλοφορούν εντυπωσιακή σελίδα τους. «ΝΔ: Σοκ και δέος από την αποτυχία Ευστάθιου – Αιφνιδιάστηκε η κυβέρνηση που είχε επενδύσει στον Σπάρτης», τιτλοφορείται ανταπόκρισή της από το… Βουκουρέστι!

Είναι προφανές πως μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη για να εμφανίσει την εκλογή του Ιερώνυμου Θηβών ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος ως… νίκη του ΠΑΣΟΚ! Έλα Χριστέ και Παναγιά…

Δεν τους νοιάζει το ΠΑΣΟΚ

Είναι λάθος, όμως, να νομίσει κανείς ότι όλος αυτός ο ενθουσιασμός του «εκσυγχρονιστικού» πασοκικού Τύπου οφείλεται απλώς σε αντιπολιτευτική διάθεση απέναντι στη ΝΔ. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε επιδερμική, επιφανειακή ανάλυση της στάσης του συγκροτήματος Λαμπράκη – το οποίο άλλωστε, ακριβώς μέσω του «Βήματος», είχε παίξει τον πρωτεύοντα ρόλο στο να γίνει ευρύτερα γνωστός ανά το πανελλήνιο ο Χριστόδουλος, όταν ακόμη ήταν Μητροπολίτης στον Βόλο. Δεν ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ως… «εκσυγχρονιστή» πλασάριζαν τον Χριστόδουλο οι υποστηρικτές του Σημίτη στα ΜΜΕ κατά την αρχή της θητείας του ως Αρχιεπισκόπου.

Τότε δεν τους ενοχλούσαν καθόλου οι δεξιές πολιτικές πεποιθήσεις του Μακαριστού Χριστόδουλου, παρ’ όλο που τις γνώριζαν πολύ καλά. Τις χρησιμοποίησαν προπαγανδιστικά εναντίον του πολύ αργότερα, όταν τους ενόχλησαν άλλες θέσεις και πράξεις του Χριστόδουλου και όχι η όποια πολιτική συμπάθειά του προς τη ΝΔ.

Ούτε και από τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο, άλλωστε, προσδοκούν να κάνει αντιπολίτευση στη ΝΔ ή να ταχθεί υπέρ του… Γιώργου Παπανδρέου! Δεν τους νοιάζουν τα πασοκικά ή νεοδημοκρατικά φρονήματα του προκαθήμενου της Εκκλησίας Ιερώνυμου, όπως δεν τους ένοιαζαν και εκείνα του Χριστόδουλου στην αρχή.

Άλλο τους ενοχλούσε. Άλλο θέλουν να μην κάνει ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος που έκανε ο προηγούμενος.

Το μυστικό βρίσκεται στη μικρή πανηγυρική φράση των τίτλων του «Βήματος» που προαναφέραμε: «Εγκαταλείπεται το δόγμα της εθναρχούσης Ιεραρχίας». Εδώ βρίσκεται όλη η ουσία.

Εκκλησία και πολιτική

Το μυστικό της τεράστιας απήχησης του Χριστόδουλου, που του έδινε τη δυνατότητα είτε να συσπειρώνει γύρω του την τεράστια πλειοψηφία του ελληνικού λαού είτε και να διχάζει τον κόσμο, αναλόγως του θέματος, ήταν ότι διεκδικούσε και επέβαλε μόνος του το να έχει λόγο η Εκκλησία στα μεγάλα διεθνή, πολιτικά και κοινωνικά θέματα.

Το μυαλό των αναγνωστών πηγαίνει σίγουρα πρώτα απ’ όλα στην τεράστια σύγκρουση με την κυβέρνηση Σημίτη για την αναγραφή ή όχι του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Στις λαοσυνάξεις και στα τρία εκατομμύρια υπογραφές που σίγουρα έφθειραν σοβαρά το ΠΑΣΟΚ, ενώ όταν βγήκε στην κυβέρνηση η ΝΔ ο Χριστόδουλος «έπνιξε» το θέμα.

Αυτό είναι σίγουρα ένα φορτισμένο ζήτημα που προκάλεσε πάθη και μένος πολιτικά δικαιολογημένης εκδίκησης εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ εναντίον του Χριστόδουλου.

Δεν είναι όμως αυτό το σημαντικότερο, το οποίο άλλωστε δεν υπήρξε το ισχυρό σημείο του τέως Αρχιεπισκόπου, αφού δίχασε τους Έλληνες σε μεγάλο ποσοστό, βάσει των κομματικών τους πεποιθήσεων, άρα μείωσε δραστικά την επιρροή του Χριστόδουλου σε όσους δεν ήταν δεξιοί.

Αυτό που ανησυχούσε και εξόργιζε τόσο τους εσωτερικούς κύκλους εξουσίας όσο και τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους ήταν άλλο – οι θέσεις του Χριστόδουλου σε κορυφαία εθνικά θέματα και κρίσιμα διεθνή ζητήματα.

Κάλυπτε πολιτικό κενό

Ο Χριστόδουλος παρενέβαινε σε τέτοια θέματα όταν διαπίστωνε την ύπαρξη πολιτικού κενού, όταν έβλεπε δηλαδή ότι σε κάποιο κορυφαίο εθνικό θέμα ο ελληνικός λαός είχε διαθέσεις τις οποίες δεν εξέφραζε ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε η ΝΔ.

Όταν, για παράδειγμα, η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι εναντίον της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ έχουν καταντήσει οι πιο… φανατικοί σημαιοφόροι της τουρκικής ένταξης, έβγαινε ο Χριστόδουλος και τασσόταν εναντίον της Άγκυρας σε ό,τι αφορά την ένταξή της στην Ευρώπη – και φυσικά συμφωνούσε μαζί του η συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας. Ποιος έφταιγε, ο Χριστόδουλος που μίλησε και πήρε θέση ή το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ που αρνούνται να πάρουν τη θέση που ήθελε ο κόσμος;

Όταν το ΠΑΣΟΚ κραυγαλέα, και η ΝΔ, επίσημα (ασχέτως αν ανεπίσημα δεν το ήθελε) τάσσονταν υπέρ του Σχεδίου Ανάν και ο Χριστόδουλος έβγαινε και τασσόταν εναντίον και στη συνέχεια το «Όχι» σάρωνε στους Ελληνοκύπριους με 76%, ποιος είχε δίκιο; Ποιο ήταν τότε το ζήτημα, το ότι ο Χριστόδουλος «πολιτικολογούσε» ή ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έπαιρναν θέση εναντίον της θέλησης του συντριπτικού 76% των Ελληνοκυπρίων;

Όταν το 97% (!) του ελληνικού λαού τασσόταν στις δημοσκοπήσεις εναντίον των Αμερικανών και των ΝΑΤΟϊκών επιδρομέων που βομβάρδιζαν τη Σερβία το 1999, ποιος είχε δίκιο, ο Χριστόδουλος που κινητοποιούσε τους παπάδες σε όλα τα συλλαλητήρια εναντίον των αμερικανονατοϊκών εγκληματιών ή η κυβέρνηση Σημίτη, που έθετε στη διάθεση των επιδρομέων τις βάσεις, τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της χώρας μας; Αυτός που αντιστεκόταν ή ο συνεργάτης των επιδρομέων;

Θέλουν να ελέγχουν τα πάντα

Τέτοιες ήταν οι πολιτικές θέσεις του Χριστόδουλου, που απογείωναν τη δημοτικότητά του και κυρίως αποκάλυπταν τους ανεπίτρεπτους συμβιβασμούς των κομμάτων της χώρας μας με τους αμερικανούς και τους ευρωπαίους επικυρίαρχους της πατρίδας μας.

Τέτοιες θέσεις ήταν που συσπείρωναν όλο τον λαό γύρω του, ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις. Δεν ήταν οι θέσεις για τις ταυτότητες που μπορεί να φανάτιζαν τους πιστούς και ιδιαίτερα τους δεξιούς, αλλά που το μεγαλύτερο μέρος του ΠΑΣΟΚ και η Αριστερά τάσσονταν, από θέσεις αρχής, στο πλευρό των απόψεων Σημίτη και επομένως ο λαός διχαζόταν σε δύο σχεδόν ίσα κομμάτια, ενδεχομένως με την πλειοψηφία αντίθετη προς τον εκλιπόντα Αρχιεπίσκοπο.

Τις θέσεις του Χριστόδουλου στα εθνικά θέματα είχε υπόψη του το «Βήμα», όταν πανηγύριζε προχθές για το τέλος της «εθναρχούσης Ιεραρχίας», όπως την αποκάλεσε. Για να είναι άλλωστε κανείς «εθνάρχης» πρέπει να έχει πίσω του την τεράστια πλειοψηφία του κόσμου, όχι οι μισοί να είναι υπέρ του και οι μισοί εναντίον του, όπως π.χ. με τις ταυτότητες.

Αυτό που ελπίζουν, λοιπόν, και αυτό που ουσιαστικά θέλουν να υποδείξουν στον νεοεκλεγέντα Ιερώνυμο είναι ότι δεν πρέπει να τολμήσει να συνεχίσει τη γραμμή Χριστόδουλου να παίρνει θέση στα εθνικά θέματα.

Όταν όλοι αυτοί οι τύποι πανηγυρίζουν για την αποκατάσταση καλών σχέσεων με το Φανάρι, δεν είναι φυσικά ότι τους έπιασε πόνος για τις θρησκευτικές σχέσεις Αθήνας – Φαναρίου.

Άλλα πράγματα, πολιτικά, είναι αυτά που τους νοιάζουν. Γνωρίζουν ότι το Φανάρι, λόγω του ότι βρίσκεται στην Τουρκία και λόγω των στενών του σχέσεων με την Αμερική, τη στήριξη της οποίας έχει απόλυτη ανάγκη για να επιβιώσει, είναι υποχρεωμένο να υποστηρίζει 100% την τουρκική και την αμερικανική εξωτερική πολιτική!

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι υποχρεωμένο να τάσσεται υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, υπέρ του κάθε Σχεδίου Ανάν κ.λπ. Ελπίζουν λοιπόν, μέσω της στενής σχέσης της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, να επηρεάζουν τον Αρχιεπίσκοπο, ώστε να εξουδετερωθεί ο πολιτικός ρόλος της Εκκλησίας. Ας μην κρυβόμαστε…

Θέλουν να ελέγχουν τα πάντα, γι’ αυτό και ελπίζουν ο νέος Αρχιεπίσκοπος να παραμείνει «άλαλος» στα εθνικά και κοινωνικά θέματα.

Δύσκολο έργο

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Χριστόδουλος ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα και κανένας δεν θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει με επάρκεια.

Τα της διοίκησης του οίκου της Εκκλησίας, όπου πολλά πράγματα όζουν, όπως αποδεικνύεται από νοσηρά φαινόμενα που κατά καιρούς έρχονται στη δημοσιότητα, ενδιαφέρουν την ίδια και τους πιστούς.

Η πολιτική της δράση, όμως, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, αφορά ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και κρίνεται απ’ όλους τους Έλληνες. Η πολιτική της παρέμβαση δεν αποτελεί κάποιο αυτονόητο δικαίωμα. Νομιμοποιείται ή απορρίπτεται από τον ελληνικό λαό αναλόγως του αν καλύπτει υπαρκτό κενό ή αν γίνεται με στόχο την εξυπηρέτηση της εξουσίας των ισχυρών και την προώθηση των ιδιοτελών, συνήθως, οικονομικών συμφερόντων της ίδιας της Εκκλησίας.

Η πολιτική της στάση μπορεί να εκφράζεται και με σιωπή – όπως ήταν π.χ. η επαίσχυντη σιωπή της Εκκλησίας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, όταν ο ηγέτης της, ο Ιερώνυμος Α΄, είχε διοριστεί όργανο της βασιλικής αυλής και των πραξικοπηματιών, με αποτέλεσμα επί χρόνια η τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού να αποστρέφεται με περιφρόνηση την Εκκλησία.

Ο σημερινός Ιερώνυμος Β΄, προοδευτικός στις ιδέες και μορφωμένος, όπως δείχνει το βιογραφικό του, έχει σίγουρα πολύ δύσκολο έργο να επιτελέσει και στο εξαιρετικά λεπτό και σύνθετο θέμα του πολιτικού ρόλου της Εκκλησίας. Από αυτό θα κριθεί. Οψόμεθα…