Οι άμυνες και τα ρίσκα του συστήματος
Από τα γάλατα στα ομόλογα κι από εκεί στον Ζαχόπουλο, λίγο μετά περιμένει η Ζήμενς. Στο ένα φταίει πιο πολύ η ΝΔ, στο άλλο το ΠΑΣΟΚ. Έτσι που ο συμψηφισμός να προκύπτει ως φυσικό αποτέλεσμα και διαδικασία, να μη μοιάζει δηλαδή η όλη επιχείρηση ως δόμηση αλληλοεκβιασμών, αν και είναι. Μην ξεχνάμε ότι η μέθοδος αυτή αποτελεί και τον ασφαλέστερο τρόπο κλεισίματος, εξαφάνισης μεγάλων ή μικρότερων θεμάτων από την επικαιρότητα.
Οι πολίτες μένουν με την απορία τι απέγινε άραγε, αλλά η απορία έχει μιαν αστυνομική, μια «τηλεοπτική» χροιά, αφού από τη γέννησή της κάθε τέτοια ιστορία σκανδάλων οπτικοποιείται και παρουσιάζεται ως τηλεοπτική παραγωγή και αστυνομικό υπερθέαμα στα δελτία των οχτώ.
΄Ετσι, το κοινό εκπαιδεύεται σε αυτήν την εκδοχή των πραγμάτων, αλλά, ακόμα χειρότερα, εκπαιδεύεται και στην ανοχή που συνοψίζεται στη φράση «έλα μωρέ, συμβαίνουν αυτά», φράση που έχει διαδεχθεί άλλην, πιο αγνή, γεμάτη έκπληξη, που άρχιζε με ένα «πω πω…» . Τώρα πια η έκπληξη έχει εκλείψει και το κοινό μαθημένο στη δημοσιοποίηση των σκανδάλων αναζητά κάτι «καλύτερο», πιο προχωρημένο, να έχει και αίμα, λεφτά, έρωτα, πολιτική, αλλά να είναι και πειστικό, να μην ακούγεται απίθανο, ώστε να μπορεί να το δεχθεί ως συμβάν, να το αφομοιώσει και να το εντάξει στην καθημερινότητά του. Μια καθημερινότητα που η δράση και το περιεχόμενό της -μετά το τέλος της εργασίας και την επιστροφή στο σπίτι- προσδιορίζεται από την τηλεόραση, αφού αυτή αποτελεί πια τον τρόπο και το μέσο διασκέδασης, ενημέρωσης, αλλά και ιδιότυπης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων-ενοίκων στο ίδιο σπίτι. Είναι προφανές ότι η εξουσία διασφαλίζει έτσι την ανάπτυξη μιας ελεγχόμενης σκέψης και προβληματισμού των ανθρώπων από ένα ελεγχόμενο θεματολόγιο, έτσι ώστε οι προβληματισμοί να μην αγγίζουν σημαντικά θέματα, η ενασχόληση με τα οποία θέτει εν αμφιβόλω το καθεστωτικό πλαίσιο.
Θα πει κανείς ότι διακινδυνεύει η εξουσία να εκτεθεί έτσι στα μάτια των πολιτών ως διεφθαρμένη, διαπλεκόμενη και άρα διαβλητή. Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος, αλλά όπως φαίνεται οι ρυθμιστές της δημόσιας ζωής προτιμούν να παίρνουν αυτού του είδους τα ρίσκα παρά να οδηγούν τη σκέψη των ανθρώπων σε άλλα θεματικά μονοπάτια. Άλλωστε, η διαφθορά της εξουσίας είναι αρχαία υπόθεση, δεν είναι τωρινή και οι άνθρωποι έχουν σχεδόν εθιστεί σε αυτήν, άρα δεν είναι πολύ πιθανό να τους ενεργοποιήσει άγνωστα -και επικίνδυνα για την εξουσία- αντανακλαστικά άλλη μια υπόθεση χρηματισμού π.χ. και σκανδάλων.
Άρα, θα σκεφτεί κάποιος, υπάρχει ένα τεράστιο σκοτεινό κέντρο που οργανώνει συνωμοσίες και ελέγχει τη ζωή και τη σκέψη των ανθρώπων; Μπα, δεν πρόκειται περί αυτού. Είναι πιο απλό. Η εξουσία δεν είναι κάτι απρόσωπο και παράξενο. Στο παιχνίδι της εξουσίας μετέχουν πολλοί μηχανισμοί, ανάμεσα στους οποίους σημαντική θέση κατέχουν η πολιτική, τα κόμματα και τα τηλεοπτικά συγκροτήματα διά των ιδιοκτητών και των δημοσιογράφων τους. Οι τελευταίοι καλούνται να εκλαϊκεύσουν τα θέματα, να τα κάνουν ελκυστικά προκειμένου να εξασφαλίσουν τηλεθέαση στα μαγαζιά των ιδιοκτητών κι εκείνοι με τη σειρά τους να δείξουν στην πολιτική εξουσία πόση δύναμη επιρροής έχουν, ώστε να διεκδικήσουν αποτελεσματικά αυτά που θέλουν.
Φυσικά, τα θέματα υπάρχουν. Μερικά «σκάνε» και αναπάντεχα, όπως συνέβη στην περίπτωση Ζαχόπουλου. Άλλα όμως είναι στο ψυγείο, στην κατάψυξη των εξουσιών και βγαίνουν από εκεί όταν χρειάζεται, όταν πρέπει το σύστημα να αμυνθεί στην επέκταση άλλων θεμάτων που αποδεικνύονται είτε ανθυγιεινά είτε μη ελεγχόμενα με εύκολο τρόπο. Ένα τέτοιο θέμα ψυγείου, αλλά διαχρονικής αξίας, είναι αυτό της Ζήμενς, θέμα άκρως δυσάρεστο και ενοχλητικό για το ΠΑΣΟΚ (μια και ό,τι έγινε, έγινε κατά 80% επί των ημερών του και 20% επί των ημερών της ΝΔ), αλλά που πρέπει να κάνει ότι δεν το φοβάται, όπως κάνει και η ΝΔ ότι δεν φοβάται τα ομόλογα ή το θέμα Ζαχόπουλου. ΄Ετσι, όλα θα κλείσουν ήρεμα, αθόρυβα σχεδόν, και χρειάζεται για λόγους τυπικής τακτοποίησης να πάνε και μερικοί στον ανακριτή ή και να προφυλακιστούν, κι αυτό θα γίνει. Αλλά τίποτα σε βάθος, τίποτα δραματικό, αφού όλα κινούνται στο επίπεδο του θεάματος και των εντυπώσεων.
Καμιά φορά, βέβαια, το πράγμα ξεφεύγει και μερικά απ’ αυτά τα σκάνδαλα οδηγούν σε πτώση κυβερνήσεων, σε γερό ταρακούνημα του συστήματος και τότε περνάμε μια περίοδο αλλαγών, σκέψης, διαλόγου. Να ‘ναι μια τέτοια περίπτωση, μια τέτοια περίοδος σκανδάλων κι αυτή που ζούμε; Όλοι εδώ θα είμαστε να το δούμε.
Και να πούμε περισσότερα, έτσι για να (εξ)ασκούμε το μυαλό μας…