Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ δόλωμα για την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου

Ωστόσο, η ήττα του Νίκολιτς, που είχε διατελέσει αναπληρωτής πρωθυπουργός του Μιλόσεβιτς κατά τη διάρκεια της ΝΑΤΟϊκής επέμβασης στη Γιουγκοσλαβία το 1998-’99, αποφασίστηκε εκεί που ο Νίκολιτς είχε ποντάρει όλα του τα χαρτιά: στη Μόσχα!

Ύστατη και απεγνωσμένη μάχη εντυπώσεων, που μάταια προσπαθούσε να αναστρέψει τα προαποφασισμένα, μπορούσε να χαρακτηριστεί η επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Τόμισλαβ Νίκλοτς στη ρωσική πρωτεύουσα, συνοδευόμενος μάλιστα από τον αδερφό τού δολοφονημένου σέρβου ηγέτη, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, λίγες μέρες πριν τις εκλογές. Ο λόγος ήταν πως το πολυπόθητο χρίσμα που επιζητούσε από τη Μόσχα ο ηγέτης του Ριζοσπαστικού Κόμματος το είχε ήδη πάρει ο φιλοδυτικός Μπόρις Τάντιτς!

Όλα ξεκίνησαν λίγες μόλις μέρες μετά τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 20 Ιανουαρίου. Η Μόσχα απευθύνεται στον Μπόρις Τάντιτς, που βρισκόταν σε μειονεκτική θέση έχοντας κερδίσει το 35% των ψήφων και χωρίς να διαθέτει τι απαραίτητες συμμαχίες που θα του εξασφάλιζαν τη νίκη στον δεύτερο γύρο (αντίθετα με τον αντίπαλο του που είχε κερδίσει 40% και διέθετε επιπλέον τις αναγκαίες πολιτικές προσβάσεις στους οπαδούς των κομμάτων που έμειναν εκτός του δεύτερου γύρου), ζητώντας του να στηρίξει τα σχέδια της Ρωσίας για την ενεργειακή της επέκταση στη δυτική Ευρώπη. Η συναίνεση του Τάντιτς ήταν εμφανές ότι διασφάλιζε την εκλογή του στη θέση του προέδρου.

Η Ρωσία ψήφισε Τάντιτς

Το αντίτιμο αυτής της συμφωνίας συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ, που υπογράφτηκε την Παρασκευή 25 Ιανουαρίου, ήταν διπλό. Το Βελιγράδι παραχώρησε κατ’ αρχάς στο ρωσικό μονοπωλιακό κολοσσό Γκαζπρόμ τον έλεγχο του 51% του σερβικού πετρελαϊκού μονοπωλίου NIS (του μοναδικού πετρελαϊκού μονοπωλίου που έχει απομείνει στα Βαλκάνια), το οποίο διαθέτει το αποκλειστικό προνόμιο στη διύλιση και ένα δίκτυο από 500 σχεδόν βενζινάδικα σε ολόκληρη τη χώρα. Το ύψος της συμφωνίας παρέμεινε μυστικό, αν και δημοσιεύματα αναφέρονταν σε 400 εκατ. ευρώ. Άλλο, ωστόσο, ήταν το σημαντικότερο μέρος της συμφωνίας. Το «ντιλ» που έκρινε τη στάση της Μόσχας, οδηγώντας τη να στηρίξει στη διεκδίκηση της σερβικής προεδρίας τον πιο πιστό άνθρωπο της Δύσης, αφορούσε την άδεια των σερβικών αρχών προς την Γκαζπρόμ να κατασκευάσουν στο έδαφός της ένα τμήμα του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, του ονομαζόμενου Σάουθ Στριμ. Πρόκειται για ένα έργο προϋπολογισμού 10 δισ. ευρώ, το οποίο διαχειρίζονται από κοινού η ρωσική Γκαζπρόμ και η ιταλική

ΕΝΙ με απώτερο στόχο να μεταφέρει αέριο από τη Σιβηρία στη νότια Ευρώπη, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Μία από τις απολήξεις αυτού του αγωγού, η νότια για την ακρίβεια, προβλέπεται να διέρχεται από την Ελλάδα, τροφοδοτώντας τη χώρα μας και καταλήγοντας στο Ιόνιο, απ’ όπου θα αξιοποιείται από την ΕΝΙ. Η βόρεια διακλάδωσή του θα διασχίζει τη Ρουμανία και τη Σερβία, όπου οι Ρώσοι δεσμεύτηκαν ότι θα κατασκευάσουν ένα τεράστιο σταθμό αποθήκευσης αερίου, καθιστώντας τη χώρα κόμβο διακίνησης του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, για να τροφοδοτεί στη συνέχεια μέσα από τις πολλές απολήξεις του τη βόρεια Ιταλία, την Αυστρία, την Ουγγαρία κ.λπ.

Η σημασία, ωστόσο, της συμφωνίας που υπέγραψε ο Τάντιτς, μαζί με τον Κοστούνιτσα, με τη Ρωσία είναι πολύ ευρύτερη, καθώς από τη στιγμή που η Σερβία περνά στο ρωσικό ενεργειακό στρατόπεδο, το σχέδιο των Αμερικανών και των Ευρωπαίων που προέβλεπε την εκτόπιση και περιθωριοποίηση των ρωσικών προμηθειών αερίου και είχε ως φορέα υλοποίησης τον παράλληλο αγωγό μεταφοράς αερίου Ναμπούκο, αν δεν ακυρώνεται, δέχεται ένα καίριο πλήγμα! Πλήγμα επίσης δέχονται και οι φιλοδοξίες που έθρεφε η Άγκυρα για έναν ιδιαίτερο ρόλο στις ενεργειακές οδούς που διανοίγονται ακριβώς αυτήν τη χρονική περίοδο (με συνέπειες όμως που θα είναι αισθητές για πολλές δεκαετίες), καθώς ο αγωγός Σάουθ Στριμ την προσπερνά.

Ρεάλ πολιτίκ από τη Μόσχα

Οφέλη αντίθετα από την επιτυχή υλοποίησή του, πέρα από τη Ρωσία, καταγράφει και η Σερβία, που μέσα από τη προσφορά της Γκαζπρόμ είδε μια ορατή οδό διαφυγής από το μίζερο μέλλον του κράτους-παρία που της έχουν προδιαγράψει οι Δυτικοί και ήδη βιώνει με τραγικές συνέπειες για τον πληθυσμό της. Και αυτό το πέτυχε χάρη στις υπογραφές που έβαλε ο Τάντιτς! Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, “πουλώντας” -συγκυριακά έστω- τον παραδοσιακό τους σύμμαχο Μόσχα και Τάντιτς (δηλαδή τον Νίκολιτς, που έπινε νερό στο όνομα της Ρωσίας, από τη μια μεριά το Κρεμλίνο και τους Δυτικούς, που είδαν να καταρρέει σα χάρτινος πύργος το τείχος που έχτιζαν μεθοδικά μπροστά από τους ρωσικούς αγωγούς, από την άλλη μεριά ο Τάντιτς) διασφάλισαν αμφότεροι την επόμενή τους μέρα.

Η δε Μόσχα προέβη και σε μια επίδειξη ρεαλισμού, καθώς έβλεπε ότι η πιθανολογούμενη επικράτηση του Νίκολιτς όχι μόνο θα αποτελούσε κόκκινο πανί για τους Δυτικούς (όπως έδειξε και η απαράδεκτη αντίδρασή τους κατά την εκλογή του στη θέση του προέδρου της Βουλής τον Μάιο του 2007), με αποτέλεσμα να είναι θέμα χρόνου νέες πολιτικές δοκιμασίες για τη χώρα, αλλά επίσης ότι θα έθετε και τη Μόσχα προ των ευθυνών της για το Κόσοβο. Μέχρι στιγμής η Ρωσία κάλλιστα μπορεί να απειλεί με βέτο κάθε νέο σχέδιο αυτονόμησης του Κοσόβου, όπως και κάνει, αποτρέποντας έτσι την κατάθεσή του, συνεχίζοντας παράλληλα να καλύπτεται πίσω από την ισχύ της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ η οποία ελήφθη τον Ιούνιο του ’99 και αναφέρει ότι το Κόσοβο αποτελεί τμήμα της Σερβίας. Ταυτόχρονα, ο καιροσκοπισμός και η ενδοτικότητα των πολιτικών ηγεσιών της Σερβίας της προσφέρουν κι ένα άλλοθι για υποχωρήσεις. Αντίθετα, μια γραμμή πόλωσης που μπορεί να ακολουθήσει το Βελιγράδι, μένοντας ακόμη και στο αμιγώς πολιτικό επίπεδο, αλλά θα περιλαμβάνει διακοπή διπλωματικών σχέσεων με όσες χώρες αναγνωρίσουν το Κόσοβο, όπως έχει δεσμευτεί ότι θα κάνει ο Νίκολιτς για παράδειγμα, θα οδηγούσε πιθανά τη Μόσχα σε αποφάσεις υψηλού κόστους και απρόβλεπτων συνεπειών. Γι’ αυτούς τους λόγους το πολιτικό βάρος της Μόσχας και η ικανότητα που διαθέτει να επηρεάζει τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Σερβίας τελικά έγειραν υπέρ του Τάντιτς.

Νέες εκλογές στη Σερβία;

Η νίκη που κατάφερε ωστόσο ο Τάντιτς ήταν οριακή. Και για να μπορέσει να κάνει δεκτή με τις χλιαρότερες δυνατές αντιδράσεις την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου έβαλε μπροστά την ΕΕ, σε συμφωνία φυσικά με τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον. Όπως ακριβώς είχε συμβεί με την Κύπρο (που η ένταξή της επιχειρήθηκε να λειτουργήσει σαν Δούρειος Ίππος για την ευρωδιχοτόμηση του νησιού, τη νομιμοποίηση της κατοχής και την παραγραφή εκείνων των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου που τάσσονταν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας του νησιού), η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ της Σερβίας επιχειρήθηκε να αποτελέσει τη χρυσή επικάλυψη της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου. Έτσι, την Τρίτη ο πρωθυπουργός Βόισλαβ Κοστούνιτσα, που εκπροσωπεί απλώς την πιο ανυποχώρητη πλευρά του σύγχρονου σερβικού κατεστημένου και με κανέναν τρόπο δεν είναι εθνικιστής, όπως συχνά χαρακτηρίζεται, αρνήθηκε να συγκαλέσει το υπουργικό συμβούλιο που θα ενέκρινε ένα πρώτο πακέτο μέτρων (και αφορούσε την απελευθέρωση του εμπορίου, την εκπαιδευτική συνεργασία και τη χαλάρωση των τελωνειακών ελέγχων) το οποίο θα άνοιγε τον δρόμο για τις διαπραγματεύσεις ένταξης, καταγγέλλοντας ότι το αντίτιμο που θα πλήρωναν θα ήταν η ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου. Ότι επρόκειτο ουσιαστικά για τρικ. Η ανακοίνωση της ΕΕ, μόλις την προηγούμενη μέρα, πως θα έστελνε μια αστυνομική και δικαστική αντιπροσωπεία για να παραλάβει τη διοίκηση του Κοσόβου από τον ΟΗΕ καθιστούσε σαφές ότι οι Βρυξέλλες θα άναβαν το πράσινο φως για την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου και θα αποτελούσαν τον πολιορκητικό κριό για τον νέο διαμελισμό της Σερβίας

Η οργισμένη αντίδραση του προέδρου Τάντιτς εναντίον του Κοστούνιτσα έφερε στην επιφάνεια τις αντιθέσεις που διαπερνούν τον κυβερνητικό συνασπισμό και σενάρια πρόωρων εκλογών που, δυστυχώς, μικρές πιθανότητες φαίνεται πως έχουν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση ειλημμένες αποφάσεις…