«Αντισυστημικός» κοσμοπολιτισμός
Οι κυβερνήσεις φαίνονται αδύναμες να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις αυτές και να προσδώσουν μια δημιουργική δυναμική στις πολιτικές του επιλογές.
Με την πάροδο του χρόνου η κρίση αυτή αποκρυσταλλώνεται και αποκτά σταθερά χαρακτηριστικά. Τα κοινωνικά συμφέροντα και οι κοινωνικές ανάγκες δεν μπορούν να εκφραστούν σε κομματικοκυβερνητικό επίπεδο. Μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής εξουσίας έχει διαμορφωθεί μια ισχυρή «μεσολάβηση», η «κρούστα» των οικονομικών συμφερόντων, η οποία, διαθέτοντας τον κυρίαρχο ιδεολογικό μηχανισμό των ΜΜΕ, ασκεί τη δική της εξουσία.
Η κρίση αντιπροσώπευσης, η κρίση του πολιτικού συστήματος, που είναι κρίση της αυτονομίας του, εκδηλώνεται την τελευταία περίοδο με τη συρρίκνωση των κομμάτων της διακυβέρνησης και την ενίσχυση των μικρότερων κομμάτων και ιδιαίτερα του ΣΥΡΙΖΑ.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας της προτίμησης αυτής; Είναι συγκυριακός, με τη μορφή της «αμπώτιδος», ή μήπως αποκτά μονιμότερα αντισυστημικά χαρακτηριστικά, συνιστώντας το «πρόπλασμα» μιας εναλλακτικής λύσης;
Σ’ αυτό το πράγματι δύσκολο ερώτημα κάποιοι απαντούν με χαρακτηριστική ευκολία. Όπως ο απερχόμενος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Α. Αλαβάνος, ο οποίος συμβολοποίησε με τις έννοιες «κινηματικός» και «αντισυστημικός» τον χαρακτήρα του κόμματός του. Έχρισε μάλιστα διάδοχό του τον Α. Τσίπρα, θεωρώντας τον ιδανικό «ιδεότυπο» ηγέτη, προκειμένου να εκφραστεί τόσο ο ριζοσπαστισμός των κοινωνικών κινημάτων όσο και το «αντισυστημικό» περιεχόμενο των πολιτικο-ιδεολογικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ…
Ασφαλώς, κάθε κομματικός οργανισμός μπορεί να συγκροτεί την εσωτερική του «ταυτότητα» με τους δικούς του ιδεολογικούς όρους και τις δικές του ανάγκες… Το πρόβλημα είναι ποια «ταυτότητα» αναγνωρίζουν οι άλλοι…
Αυτή ακριβώς η «ταυτότητα», όπως εμφανίζεται στην πράξη, οδηγεί σε μια σειρά προβληματισμούς που αφορούν τις αντιλήψεις μέσω των οποίων διαμορφώνεται η σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο ΣΥΝ και ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια «φυτώριο» ιδεών του αποκαλούμενου «αριστερού» εκσυγχρονισμού, οι οποίες «διακτινίζονται» σ’ όλο σχεδόν το φάσμα του πολιτικού μας συστήματος.
Η δέσμη αυτή ιδεών, που εκκινεί ιστορικά από την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, από το ΚΚΕ Εσωτερικού και την περίφημη αντιδικτατορική ενότητα (ΕΑΔΕ) και το όραμα του «ευρωκομμουνισμού» και φτάνει μέχρι τις μέρες μας, επιχειρεί να επιλύσει μια σειρά αντιφατικών αντιτιθέμενων «δυϊσμών». Όπως αυτός μεταξύ «εθνικισμού» και πολυπολιτισμικότητας, μεταξύ εκσυγχρονισμού (ευρωπαϊκού τύπου) και παραδοσιακών αντιλήψεων, μεταξύ «κοινωνίας των πολιτών» και «λαϊκισμού», μεταξύ λαϊκής βούλησης και θεσμικής νομιμότητας…
Εργαλείο επίλυσης των αντιθέσεων αυτών αποτελεί η «πολιτική ορθότητα», η οποία προκύπτει από το διαφωτιστικό-ορθολογικό επιχείρημα…
Πώς «επιλύθηκαν» και «επιλύονται» στην πράξη αυτές οι αντιθέσεις;
Ο αντιεθνικισμός εκφέρεται ως υποβάθμιση της εθνικής ταυτότητας και των ιστορικών-αξιακών στοιχείων που τη συγκροτούν. Ως αντίπαλη πρόταση η «πολυπολιτισμικότητα» διαλύει το παραδοσιακό κράτος-έθνος και μετατρέπει την κοινωνία σ’ ένα μεταμοντέρνο συνονθύλευμα, σ’ ένα άθροισμα αντιλήψεων, ιδεών, σκοποθεσιών, που «ενοποιούνται» μέσα από τους μηχανισμούς της κατανάλωσης και της αγοράς.
Τέτοιου είδους αναλύσεις συγχέουν τον διεθνισμό με τον κοσμοπολιτισμό, διαλύουν τις συλλογικότητες και αναγορεύουν τον ατομικισμό ως πυρηνικό στοιχείο συγκρότησης της περίφημης «κοινωνίας των πολιτών», που στην ουσία αποτελεί έκφραση της παγκοσμιοποιούμενης νέας «μέσης τάξης».
Αυτού του τύπου ο «κοσμοπολιτισμός» εκφράζεται στις θέσεις που κατά καιρούς υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ αναφορικά με τα Σκόπια, τις σχέσεις με την Τουρκία, το μεταναστευτικό πρόβλημα (με τις γνωστές αφελείς απλουστεύσεις).
Όσο για τον «αντισυστημικό» χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ, αυτός δεν μπορεί να κριθεί σοβαρά. Ο «χώρος» που εξέφρασε ιστορικά αυτή η «κίνηση ιδεών» όχι μόνο δεν βρέθηκε στο περιθώριο, αλλά απέκτησε σταθερά κοινωνικοπολιτικά ερείσματα σ’ ένα πλήθος θεσμών. Από ορισμένες πλευρές μπορεί και να χαρακτηριστεί εκλεκτό τέκνο του συστήματος.
Δεν πρέπει λοιπόν να συγχέεται η ψήφος απογοήτευσης, διαμαρτυρίας και αγανάκτησης, ή η πράγματι ριζοσπαστική και «αντισυστημική» ψήφος μιας όχι ευκαταφρόνητης μερίδας πολιτών με τη δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ ή του ΚΚΕ ή ακόμα και του ΛΑΟΣ (!) να εκφράσουν και να «μετατρέψουν» την ψήφο αυτή σε μια εναλλακτική πρόταση εξουσίας.
Άλλωστε η εικόνα της «in» κινηματικής-αντισυστημικής Αριστεράς, που προσπαθεί να διαμορφώσει ο ΣΥΡΙΖΑ μέσω της «ανανέωσης» της ηγεσίας, του αποδεικνύει -και εξαντλεί- τα όρια του εγχειρήματός του…