ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΨΥΧΗΣ

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μπορούμε αβίαστα να πούμε ότι αφήκε εποχή. Δεν είναι εύκολο να λησμονηθεί ο ενθουσιώδης αυτός άνθρωπος με τη μεγάλη καρδιά και τον ανθρώπινο λόγο. Σ’ αυτά τα δύο χαρακτηριστικά του γνωρίσματα, τα οποία έχουν αιτιώδη σχέση μεταξύ τους, ας επιτραπεί να περιοριστεί ο γράφων το παρόν σκαρίφημα. Ο συναισθηματικός κόσμος του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου ήταν πλουσιότατος και γι’ αυτό σπάνιος. «Καρδιά ζεστή», χαρακτήρας ευαίσθητος και συγχρόνως αυθόρμητος και ορμητικός. Η φωνή του παλμώδης, αλλά και γλυκιά. Ως χείμαρρος εξεχύνετο. Τον παροιμιώδη συναισθηματισμό του διοχέτευε κυρίως στο κήρυγμά του, το γεμάτο λυρισμό και ποίηση. Συνάρπαζε τα πλήθη ο Χριστόδουλος, προκαλώντας συχνά και δάκρυα. Αλλά και ο γραπτός του λόγος, τα άρθρα του, τα μηνύματά του, οι εγκύκλιοί του προς το χριστεπώνυμο πλήρωμα ήταν μνημειώδη και έθελγαν τους πιστούς. Πρωτοτυπούσε πραγματικά στο κήρυγμα του θείου λόγου. Κυρίως στον τόνο, στο ύφος, στην έκφραση και στην παραστατικότητα. Και αυτό κανείς δεν μπορεί να του το αμφισβητήσει. Σε μια εποχή κατά την οποία η λογία γλώσσα της παραδόσεως κυριαρχεί στα κηρύγματα των κληρικών μας, και μάλιστα των ιεραρχών μας, ο Χριστόδουλος με μια γλώσσα απλή άγγιζε τις χορδές της καρδιάς των πιστών.

Από την εποχή που ήταν ακόμη νέος κληρικός και Αρχιμανδρίτης έσπευδαν τα πλήθη να τον ακούσουν, διψώντας ως «έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων». Έσπευδαν να τον ακούσουν στους ναούς που υπηρετούσε, κατ’ αρχάς ως Αρχιμανδρίτης, αργότερα ως Μητροπολίτης Δημητριάδος και, τέλος, ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Ο Θεός μας τον είχε προικίσει με πολλά χαρίσματα. Είμαι σε θέση να γνωρίζω, να έχω γευτεί πολλά απ’ αυτά, δεδομένου ότι τον γνώρισα από κοντά, από τα εφηβικά μου χρόνια. Αυτό που μπορώ με βεβαιότητα να υποστηρίξω είναι ότι δεν έμεινε αδρανής, οκνηρός και απράγμων ο ανήσυχος στην ψυχή ιεράρχης. Κατά κοινή ομολογία ήταν μια δημιουργική προσωπικότητα, ίσως γι’ αυτό και στην περίπτωση του Μακαριστού Χριστοδούλου η δράση έφερε την αναπόφευκτη αντίδραση, την εμπάθεια και την πολεμική όλων εκείνων που τον φθονούσαν από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε το πηδάλιο της Εκκλησίας μας.

Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος επεκρίθη σκληρά και κατεκρίθη κατά τρόπον απαράδεκτο από συγκεκριμένα κέντρα αποφάσεων. Αγαπήθηκε από τον απλό λαό και πολεμήθηκε απ’ όλους εκείνους που τον έβλεπαν ή τον θεωρούσαν εμπόδιο στα σκοτεινά σχέδιά τους. Αλλά και σε πολλά πράγματα παρεξηγήθη. Τούτο το τελευταίο το χρωστάει σ’ έναν μεγάλο βαθμό σε μερικούς απ’ αυτούς που αγάπησε, εμπιστεύθηκε, ευεργέτησε, και οι οποίοι στο τέλος τον εζημίωσαν πολύ περισσότερο κι απ’ τους εχθρούς του. Δεν είναι εύκολο μέσα σε λίγες γραμμές να μιλήσει κανείς για τον πραγματικό Χριστόδουλο. Το βέβαιο είναι ότι στα δέκα χρόνια Αρχιεπισκοπία του τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της Εκκλησίας και την έβαλε στον χάρτη της κοινωνίας. Αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά του, για το οποίο θα τον ευγνωμονούν εσαεί οι πανέλληνες. Επί των ημερών του η Εκκλησία ξύπνησε από τον λήθαργο στον οποίο βρισκόταν και μπήκε δυναμικά στο προσκήνιο. Από την πρώτη στιγμή δεν περιορίστηκε στις δημόσιες αναφορές του, στα παραδοσιακά εκκλησιαστικά κηρύγματα, αλλά άνοιξε τον θείο λόγο στην κοινωνία. Το ρητορικό του ταλέντο αφύπνισε τον λαό μας και τον έκανε από τα πλέον δημοφιλή πρόσωπα του δημόσιου βίου της χώρας μας. Όταν κάλεσε τους νέους να έρθουν κοντά στην Εκκλησία, ακόμη και με το σκουλαρίκι και με το φθαρμένο μπλου τζιν, στόχευε στην καρδιά τους, την οποία και κέρδισε. Ίσως γι’ αυτό αυτή η νέα γενιά τού ανταπέδωσε αυτήν την αγάπη τόσο γενναιόδωρα τις τελευταίες αυτές μέρες. Με το «σας πάω» που είπε, απευθυνόμενος στους μαθητές, διέλυσε αποστάσεις δεκαετιών. Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μπορούμε σήμερα, που δεν είναι πια κοντά μας, να πούμε με βεβαιότητα ότι υπήρξε σπουδαίος, όπως ακριβώς νοεί ο λαός μας τη λέξη αυτή. Έφυγε από τη ζωή αγωνιστής και δυνατός, όπως ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου του. Έφυγε χαμογελαστός σαν μικρό παιδί και βαθύτατα συγκινημένος και υποχρεωμένος, όπως μας έλεγε, από την αγάπη που του έδειξε ο κόσμος καθ’ όλη τη διάρκεια της οκτάμηνης περιπέτειάς του. Φίλοι αλλά και εχθροί του ένωσαν τις προσευχές και το δάκρυ τους μπροστά στο φέρετρό του και αναγνώρισαν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ήταν ένας πραγματικός ηγέτης με όραμα για την Εκκλησία, αλλά ταυτόχρονα ήταν και ένας άνθρωπος με μεγάλη ψυχή, που ήξερε να αγαπά, να υπομένει και να συγχωρεί. Και ίσως γι’ αυτό το κενό που αφήκε πίσω του είναι δυσαναπλήρωτο.