Φυγή προς τα μπρος. Τώρα!
Απέφυγε τολμηρές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν εσωτερικό πρόβλημα στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Επιχείρησε να συγκλίνει μαζί του στη συνταγματική μεταρρύθμιση. Όταν ο Γιώργος έκοψε όλες τις γέφυρες μαζί του, ο Κώστας Καραμανλής πήγε αιφνιδιαστικά σε εκλογές, νίκησε ξανά, ανανέωσε την εντολή της κυβέρνησής του, ελπίζοντας ότι μετά τη δοκιμασία της εκλογικής ήττας ο Γιώργος θα ήταν διατεθειμένος να συνεργαστεί μαζί του στις μεγάλες θεσμικές τομές που είναι απαραίτητες.
Όμως, είναι πια προφανές ότι το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου δεν θέλει ή δεν μπορεί να συνεργαστεί. Κυρίως δεν μπορεί: Είναι πια πολύ αδύναμο για να επιλέξει οποιονδήποτε συμβιβασμό. Είναι πιθανό μόνο να συρθεί σε εξελίξεις. Όχι να πρωτοστατήσει σε εξελίξεις…
Από την άλλη πλευρά, η ΝΔ δεν έχει περιθώρια να περιμένει. Είτε θα επιχειρήσει «φυγή προς τα μπρος», είτε θα χάσει τον έλεγχο των εξελίξεων. Περιθώρια να αναδιπλωθεί σε μια διακυβέρνηση ρουτίνας ή μικροαλλαγών δεν έχει.
Από την πρώτη στιγμή που πήρε την εξουσία, την κυβέρνηση Καραμανλή τη χτυπάνε εξωθεσμικά κέντρα. Μέχρι πέρυσι χρησιμοποιούσαν ως «πολιορκητικό κριό» τα ΜΜΕ και ύστερα έβαζαν μπροστά το ΠΑΣΟΚ με την ελπίδα ότι θα κατάφερνε να κεφαλαιοποιήσει υπέρ του την πολιτική φθορά που τα ίδια τα ΜΜΕ προκαλούσαν στη ΝΔ.
Αλλά το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου δεν τα κατάφερε. Κι έτσι, μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτέμβρη, το εγκατέλειψαν. Τώρα το χτυπάνε ευθέως (οι ίδιοι που το «δόξαζαν» μέχρι πριν από λίγους μήνες)…
Αλλά αυτή η μετωπική σύγκρουση εξωθεσμικών – κυβέρνησης ήδη μετατράπηκε σε εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στα ΜΜΕ. Ήδη άρχισαν όλοι να βγάζουν τα «άπλυτα» όλων. Ήδη άρχισαν να υπονομεύουν ο ένας τον άλλο. Η κατάσταση τείνει να εξελιχθεί σε «πόλεμο πάντων κατά πάντων» στον χώρο των ΜΜΕ – κι όχι μόνο μεταξύ Θέμου και Μάκη.
Η κυβέρνηση ουσιαστικά δεν έχει αντιπολίτευση απέναντί της. Αλλά και τα μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου, που τη χτυπούσαν ως τώρα συντονισμένα, έχουν πλέον διασπαστεί. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση κερδίζει. Διότι μέσα σε ένα νοσηρό κλίμα γενικής κατεδάφισης των πάντων, χάνουν όλοι: χάνει και η ίδια η κυβέρνηση. Δεν χάνει έναντι των αντιπάλων της, θεσμικών ή εξωθεσμικών. Χάνει έναντι της κοινωνίας. Κινδυνεύει όχι να ηττηθεί, αλλά να καταρρεύσει κάποια στιγμή. Και μαζί της να καταρρεύσει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου και του Τύπου, η αξιοπιστία του οποίου δοκιμάζεται πλέον περισσότερο από κάθε άλλη φορά από το 1974. Η κρίση από πολιτική κινδυνεύει να γίνει «συστημική».
Γι’ αυτό και η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να επιχειρήσει «φυγή προς τα μπρος». Να προκαλέσει ανατροπές ενός ετοιμόρροπου σαθρού οικοδομήματος, που διαλύεται έτσι κι αλλιώς. Και μέσα από τις ανατροπές αυτές να αναδιοργανωθεί η ίδια και να αποδυναμώσει όλους τους άλλους:
• Να ματαιώσει το πρωθυπουργικό ταξίδι στην Τουρκία.
• Να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις παντού.
• Να τολμήσει τη ριζική αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού -την περιβόητη «επανίδρυση του κράτους»- με δραστική περικοπή υπουργείων και ουσιαστική αναδιάρθρωση δαπανών.
• Να δώσει μια τελευταία ευκαιρία στο ΠΑΣΟΚ να συμφωνήσει στη συνταγματική μεταρρύθμιση. Αλλά να μην εξαρτάται από τη συναίνεση του παραλυμένου ΠΑΣΟΚ. Να είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει μεγάλες και δραστικές αλλαγές, ακόμα κι αν το ΠΑΣΟΚ οδηγήσει σε αδιέξοδο τη συνταγματική μεταρρύθμιση.
• Αν τα εξωθεσμικά κέντρα προσπαθούν να διασπάσουν τα δύο μεγάλα κόμματα, η ΝΔ μπορεί να βρει συμμάχους έξω από τις γραμμές της, πολύ περισσότερους από τα ρήγματα που επιδιώκουν να προκαλέσουν στις γραμμές της.
• Αν υπάρξουν κινήσεις για πολυδιάσπαση των μεγάλων κομμάτων, ο Κώστας Καραμανλής μπορεί να βρεθεί με μεγαλύτερες δυνάμεις απ’ όσες έχει σήμερα. Φτάνει να αναλάβει την πρωτοβουλία των κινήσεων τώρα. Όχι αύριο…
• Αν οι αντίπαλοί του -θεσμικοί και εξωθεσμικοί- είναι αποδυναμωμένοι ή διασπασμένοι, αυτό είναι λόγος για να προχωρήσει ο ίδιος σε αντεπίθεση και να τους σαρώσει. Μαζί με το πολιτικό σύστημα που πια δεν τραβάει. Και να βγει πολλαπλά κερδισμένος. Όχι να προσπαθεί να κερδίσει τη συναίνεσή τους…
• Αν οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι καιροφυλακτούν (ήδη έριξαν τις πρώτες «προειδοποιητικές βολές»), αυτός είναι λόγος να τους προλάβει. Όχι να προσπαθεί να τους «καλοπιάσει»…
Ο θείος του το 1974 δεν προσπάθησε να «αναστήσει» την προ-δικτατορική ΕΡΕ. Προχώρησε σε ανατροπές. Τον πολέμησαν όλοι, αλλά πέτυχε. Και το 1955, όταν ανέλαβε την αρχηγία του «Συναγερμού», μετά τον θάνατο του Παπάγου, δεν διατήρησε το ισχυρό κόμμα εξουσίας που κληρονόμησε. Το άλλαξε δραστικά. Και επιχείρησε μια μεγάλη αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, την οποία ολοκλήρωσε είκοσι χρόνια αργότερα, μόλις το 1975…
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έρρεπε πάντα στη «φυγή προς τα μπρος». Και είχε ως προτεραιότητά του την αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Δεν του έβγαινε πάντα. Αλλά αυτό επεδίωκε ανέκαθεν κι αυτό πέτυχε τελικά…
Ο Κώστας Καραμανλής πρέπει να επιλέξει τη «φυγή προς τα μπρος», γιατί πια δεν έχει πια άλλη επιλογή. Αλλά έχει ακόμα την ευκαιρία να την κάνει επιτυχώς. Και να αλλάξει ο ίδιος το πολιτικό σκηνικό, που δεν τραβάει άλλο.
Πριν το αλλάξουν σε βάρος του οι αντίπαλοί του. Θεσμικοί και εξωθεσμικοί, αντιπολιτευόμενοι και εσωκομματικοί…
Ν. Ζ.