«Αποκαλυπτική» (του είδους της) δημοσιογραφία
Όμως για να υπάρξει μια πράγματι «αποκαλυπτική» και ασυμβίβαστη δημοσιογραφία θα πρέπει, πριν απ’ όλα, να βρίσκεται έξω από τον «κόκκινο κύκλο» της διαπλοκής και της συναλλαγής. Να αναφέρεται στους πολίτες, στην κοινωνία, και όχι να συναλλάσσεται ή να εκβιάζει την όποια κυβερνητική/πολιτική εξουσία, αποβλέποντας να αποκτήσει η ίδια αυτή «αποκαλυπτική δημοσιογραφία» οικονομικές ή πολιτικές «παροχές», να προσεγγίσει δηλαδή το κέντρο του «κόκκινου κύκλου»…
Βεβαίως ο «κόκκινος κύκλος» της διαπλοκής και της συναλλαγής δεν προέκυψε από παρθενογένεση. Για τη δημιουργία του συνέβαλαν αποφασιστικά οι ιδιοκτησίες του Τύπου και των ΜΜΕ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980… Και εισήλθαν ανεμπόδιστες στα «δώματα» της εκτελεστικής εξουσίας και των πολιτικών αποφάσεων, με «νόμιμο» μάλιστα τρόπο, όταν το καλοκαίρι του «βρώμικου» ʼ89 τους παραχωρήθηκαν, στην ουσία άνευ όρων, οι συχνότητες -ένα κρίσιμου χαρακτήρα δημόσιο αγαθό- για να το μετατρέψουν σε θεμέλιο της ανερχόμενης πολιτικής τους εξουσίας…
Ας μην παριστάνουν σήμερα κάποιοι τους έκπληκτους και τους ανυποψίαστους. Γιατί η διαπλοκή έχει σφραγίδες και «πιστοποιητικό γεννήσεως» και δεν αποτελεί «σύμπτωμα» των ημερών μας. Έχει ήδη αποκτήσει δυναμική -δομική- παρουσία στο πολιτικό σύστημα και προσπαθεί να διαδραματίσει τον ρόλο του κύριου διαμεσολαβητή μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και του εκλογικού σώματος, μεταξύ του βουλευτή και των ψηφοφόρων του…
Σήμερα ο ρόλος των ΜΜΕ στρέφεται σε δύο στόχους: Πρωταρχικά, στην πίεση προς την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία, αλλά και στα πολιτικά κόμματα, μια πίεση που κορυφώνεται ιδιαίτερα στις περιόδους των εκλογικών αναμετρήσεων και αποβλέπει όχι μόνο στην αποκόμιση οικονομικών ωφελημάτων, αλλά κυρίως στη διαιώνιση της ασυδοσίας του τρόπου λειτουργίας τους. Είναι τυχαίο ότι εδώ και 19, σχεδόν, χρόνια δεν υπάρχει νομιμοποίηση των συχνοτήτων, δεν ασκείται σοβαρός διαχειριστικός έλεγχος, και όταν αυτός ασκείται, τα όποια χρέη ή πρόστιμα των τηλεοπτικών σταθμών «ξεχνιούνται» μέσα από διακανονισμούς και πολυετούς διάρκειας καταβολές;
Ο δεύτερος σημαντικός στόχος είναι η αποκαλούμενη διαδικασία της «κατασκευής της πραγματικότητας». Το τι είναι σημαντικό για την ελληνική κοινωνία, για τη δημοκρατία και την πολιτική μας ζωή, κρίνεται και αξιολογείται από το πόσο αυτό εναρμονίζεται με το δίπτυχο των «αξιών» της ιδιοκτησίας των ΜΜΕ και των «μεγαλοδημοσιογράφων». Δηλαδή με τις μετρήσεις της θεαματικότητας (οικονομικό κριτήριο) και την πολιτικοϊδεολογική παρέμβαση του μέσου ενημέρωσης στις εξελίξεις και στα καθημερινά γεγονότα (πολιτικό κριτήριο). Με βάση τα κριτήρια αυτά καθορίζονται η πολιτική ατζέντα και οι ρόλοι των δημογράφων – αναλυτών στα «παράθυρα» των δελτίων ειδήσεων ή στα πάνελ των πολιτικών συζητήσεων.
Όταν, όμως, το γεγονός έχει περάσει κάτω από τα «καυδιανά δίκρανα» της δημοσιογραφικής αυτής «επεξεργασίας», λίγη σχέση έχει με την πραγματική ουσία του, το περιεχόμενό του. Αποτελεί μια επεξεργασμένη, «πλαστικού» τύπου είδηση που εναρμονίζεται με την πλαστή, την κατασκευασμένη πραγματικότητα που επιδιώκει να επιβάλει το μέσο ενημέρωσης.
Στις προεκλογικές, ιδίως, περιόδους χρησιμοποιούνται συχνά και σφυγμομετρήσεις που «κατασκευάζονται» -κυρίως μέσω της έμμεσης επιβολής των απαντήσεων εξαιτίας του τρόπου διατύπωσης των ερωτήσεων- ώστε όχι μόνο να εναρμονίζονται προς την πολιτική – κομματική «γραμμή» του μέσου ενημέρωσης, αλλά και να μπορούν να επηρεάσουν τη γνώμη των ψηφοφόρων, να μπορούν να «κατασκευάσουν» την αποκαλούμενη «κοινή γνώμη»…
Ανακατατάξεις στις ιδιοκτησίες των τηλεοπτικών σταθμών, αγοραπωλησίες τηλεοπτικών συχνοτήτων που δεν είναι νομιμοποιημένες, ίδρυση εφημερίδων που αποκτούν στο άψε-σβήσε εκρηκτικού τύπου κυκλοφορία… και μετά από λίγους μήνες οι «μέτοχοί» τους σφάζονται μέσα σ’ ένα δύσοσμο περιβάλλον καταγγελιών για «άδηλους πόρους», για εκβιασμούς και συναλλαγές με την εξουσία, για κατάλυση κάθε είδους αξιοπρέπειας και σεβασμού με τη δημοσίευση των περίφημων φωτογραφιών…
Γιατί, βέβαια, «αποκαλυπτική» δεν είναι η δημοσιογραφία που εμφανίζει σκάνδαλα -υπαρκτά ή μη- αποβλέποντας στον εκβιασμό της κεντρικής εξουσίας ή οικονομικών συμφερόντων, σκάνδαλα τα οποία «αποσύρονται» από τη δημοσιότητα μόλις πραγματοποιηθούν οι αντίστοιχες συναλλαγές… «Αποκάλυψη» δεν είναι ούτε ο εκβιασμός ούτε οι άνομες ανταλλαγές ούτε ο ευτελισμός της αξιοπρέπειας και της ανθρώπινης υπόστασης…
Το μόνο παρήγορο είναι ότι όλες αυτές οι μεθοδεύσεις, οι «κατασκευές», οι συναλλαγές, γίνονται αντιληπτές από τους πολίτες, από την ελληνική κοινωνία. Γι’ αυτό και η αξιοπιστία των ΜΜΕ έχει φτάσει στο ναδίρ.
Όμως, όλες αυτές οι διαδικασίες που συμβάλλουν στην απαξίωση κομμάτων και θεσμών οδηγούν στην απογοήτευση και στην παραίτηση. Σε ένα είδος πολιτικού και κοινωνικού «μιθριδατισμού», που συσσωρεύεται όσο η «κρούστα» της διαπλοκής, της συναλλαγής και της απαξίας συνεχίζει να «πνίγει» την κοινωνία μας…