Oι δυσκολίες των οικονομιών της Δύσης πολλαπλασιάζονται το 2008

Εύχομαι όλοι μας να απολαύσουμε όση ευτυχία και ευημερία θα μας επιτρέψουν οι εργολάβοι που ανέλαβαν να οικοδομήσουν τις δομές του νεοφιλελευθε-ρισμού, της παγκοσμιοποίησης και της χωρίς αξίες κοινωνίας του κέρδους και της απάτης. Το 2008 ας είναι η αφετηρία του περιορισμού της κοινωνίας της απάτης και της παραπληροφόρησης. Φαινόμενα που δυστυχώς αποτελούν σήμερα γενικευμένη πρακτική, τουλάχιστον στα «πολιτισμένα» χριστιανικά κράτη! Το νέο έτος ας αποτελέσει την απαρχή της διασποράς της ευημερίας σε όλα τα νοικοκυριά, γιατί η ευημερία μόνο για τους λίγους φέρνει απόγνωση στους πολλούς και διαταράσσει την κοινωνική ισορροπία. Μετά από τις ευχές μας αυτές, ας έρθουμε και στην πραγματικότητα. Να δούμε τι μας επιφυλάσσει ο καινούργιος χρόνος.

Στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, που πριονίζουν τις αισιόδοξες προοπτικές. Το μεγάλο κέρδος από την απαλλαγή μας από τη σημερινή ηγεσία των ΗΠΑ, που διάγει το τελευταίο έτος της στην εξουσία, το επισκιάζουν σημαντικά προβλήματα που θα σφραγίσουν τις εξελίξεις κατά τη διάρκεια του 2008. Πολλά προβλήματα κληρονομεί ο καινούργιος χρόνος:
α)Την προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος και τις πιέσεις προς την κατεύθυνση αυτή, που θα προκαλέσουν κοινωνική αναταραχή, συγκρούσεις και αστάθεια.
β)Τους φόβους που εκφράζουν πολλοί οικονομολόγοι και αναλυτές για τις επιπτώσεις της πιστωτικής κρίσης στην αγορά στεγαστικών δανείων, που απειλεί να μετατραπεί σε κρίση ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος, κάτι που θα σημάνει γενικότερη νομισματική κρίση, κυρίως στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, με προεκτάσεις στην παγκόσμια οικονομική κοινότητα, φυσικά έντονα αρνητικές.
γ)Την αδιαφορία των κρατικών ελεγκτικών αρχών για το ύψος, την «ποιότητα» και την προέλευση των διεθνώς διακινούμενων κεφαλαίων, πολλές φορές σε διάφορες χώρες μέσα στην ίδια μέρα! Μεγάλο ποσοστό αυτών των κερδοσκοπικών κεφαλαίων δεν είναι το προϊόν νόμιμης επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά παρανόμων ενεργειών μη ελεγχόμενων. Η απόκτηση αυτών των «μαύρων κεφαλαίων» οδηγεί τους κατόχους τους σε πρόσκαιρες επενδύσεις, κερδοσκοπικές και εύκολης ρευστοποίησης, για εξασφάλιση κυκλοφοριακής ταχύτητας και υψηλού κέρδους, φυσικά εις βάρος των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία, η οποία παρουσιάζει έντονα φαινόμενα επενδυτικής στασιμότητας (αποεπένδυση).
δ)Την ανισορροπία στην κατανομή του πλούτου, ως γενικευμένη διεθνή πρακτική. Η ανισορροπία αυτή πρέπει να σταματήσει γιατί κλονίζει την κοινωνική συνοχή, καθηλώνει τους ρυθμούς ανάπτυξης, περιθωριοποιεί την κοινωνική πλειοψηφία και συνεπώς προκαλεί ισχυρό κλονισμό στο σύστημα της διασποράς του πλούτου και της ευημερίας. Κάτι που απαξιώνει σε μεγάλο ποσοστό τους στόχους της οικονομίας, ως δραστηριότητας που πρέπει να αποβλέπει στην ικανοποίηση των αναγκών ολόκληρης της κοινωνίας και όχι ενός μικρού μόνο τμήματός της. Έντονα φαινόμενα ανισόρροπης οικονομίας.
ε)Την ορατή πλέον απειλή της ύφεσης και του πληθωρισμού. Και οι λαθεμένες επιλογές στις τοποθετήσεις κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις που διαχειρίζονται επενδύσεις, τμηματικά φέρνουν αποδυνάμωση του παραγωγικού ιστού της παγκόσμιας οικονομίας. Αντανάκλαση του γεγονότος αυτού είναι η υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης των δυτικών οικονομιών. Έτσι η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία έγιναν οι ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας με τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που παρουσιάζουν. Εξάλλου οι υψηλές τιμές του πετρελαίου τροφοδοτούν την ύφεση και τον πληθωρισμό και προκαλούν μετανάστευση του πλούτου από τις χώρες της ενεργειακής εξάρτησης προς τις χώρες που εξάγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, που με τη σειρά τους πραγματοποιούν «τυφλές επενδύσεις» και οδηγούν στη διαφθορά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά. Παράδειγμα οι επενδύσεις των Αραβικών Εμιράτων του Κόλπου.
Εν όψει των παραπάνω προβλημάτων, που εν πολλοίς είναι «παραπροϊόντα» των αρχών που διέπουν τη νεοφιλελεύθερη οικονομία, οι οικονομικές εξελίξεις για το 2008 δεν μπορούν να εμπνεύσουν αισιοδοξία. Για τον λόγο αυτόν οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί προβλέπουν υποχώρηση σε όλα σχεδόν τα μακροοικονομικά μεγέθη της διεθνούς οικονομίας και των ισχυρών οικονομικά κρατών της Δύσης. Την τιμή των όπλων διασώζουν οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης των ανατολικών κρατών (Κίνας, Ρωσίας και Ινδίας) και οι επενδύσεις των πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Είναι οι ασπίδες προστασίας. Το παγκόσμιο ΑΕΠ υπολογίζεται ότι το 2008 θα παρουσιάσει άνοδο 4,8% έναντι 5,2% της φετινής χρονιάς. Οι ΗΠΑ θα έχουν ανάπτυξη 1,7% (2007 = 1,9%), ενώ η Ευρωζώνη θα περιοριστεί στο 2,1% έναντι 2,9% κατά τη φετινή χρονιά. Στην Ιαπωνία ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα υποχωρήσει από το 2% που θα είναι φέτος στο 1,7% το 2008. Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας θα υπάρξει υποχώρηση της ανάπτυξης στο 8,8% για το 2008, έναντι 9,8% που αναμένεται για το 2007. Υποχώρηση του αρκετά υψηλού ρυθμού ανάπτυξης προβλέπεται και για την οικονομία της Κίνας. Για το 2007 ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ τελικά θα κλείσει στο 9,2% – 9,6%, ενώ για το 2008 η πρόβλεψη είναι ότι θα πέσει στο 8,6% περίπου. Αν σταματήσουν οι σημαντικά υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας, τότε ορισμένοι κλάδοι που σήμερα ανθούν θα γνωρίσουν κρίση, όπως για παράδειγμα η ναυτιλία, το εμπόριο βιομηχανικών πρώτων υλών (κυρίως σιδήρου), καθώς και ενέργειας. Αυτές είναι οι προβλέψεις που δίνει σήμερα το ΔΝΤ και δεν φαίνονται να απέχουν από τη μέλλουσα πραγματικότητα.
Στον τομέα του πληθωρισμού, επίσης, οι προβλέψεις δεν είναι καθόλου ευνοϊκές για το 2008, καθώς ο βασικός παράγοντας που τροφοδοτεί τον πληθωρισμό (οι τιμές του πετρελαίου) προβλέπεται ότι θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα και την επόμενη χρονιά. Οι ειδικοί αναλυτές της ενεργειακής αγοράς προβλέπουν ότι το α΄ εξάμηνο του 2008 η μέση τιμή του αργού πετρελαίου θα κυμανθεί γύρω στα 85 δολάρια το βαρέλι, για να παρουσιάσει ελαφρά κάμψη κατά το β΄ εξάμηνο. Αν η πρόβλεψη αυτή επαληθευτεί, τότε οι ρυθμοί αύξησης του πληθωρισμού κατά το 2008 θα διαμορφωθούν ως εξής: στην Ευρωζώνη 2,3% (έναντι 2,1% που υπολογίζεται για φέτος), στις ΗΠΑ οι προβλέψεις μιλάνε για μείωση του πληθωρισμού στο 1,9% έναντι 2,7% για το 2007, κυρίως λόγω μειωμένης ρευστότητας της οικονομίας της και αύξησης της ανεργίας, που θα προκαλέσει η συρρίκνωση της τελικής κατανάλωσης. Στην Ιαπωνία, με μηδέν πληθωρισμό μέχρι τώρα, θα έχουμε εμφάνισή του στο 0,2% – 0,4%, ενώ οριακή θα είναι η αύξησή του στις υπόλοιπες χώρες, με εξαίρεση την Κίνα όπου θα έχουμε αισθητή αύξηση λόγω της ανάπτυξης και της τόνωσης της κατανάλωσης. Όσο οι τιμές των πηγών ενέργειας (πετρελαίου και φυσικού αερίου) θα διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, ο πληθωρισμός θα επιμένει. Στο μέτωπο της ακρίβειας, η Ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα, καθώς οι προβλέψεις συγκλίνουν ότι και το 2008 η αγοραστική δύναμη του ευρώ θα συνεχίσει να υποχωρεί. Και αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε όλα τα κράτη της ζώνης του ευρώ! Δεν είναι αποκλειστικό «προνόμιο» της ελληνικής αγοράς. Απλώς, εδώ η ακρίβεια είναι εντονότερη και γίνεται περισσότερο αισθητή και καταπιεστική, λόγω των χαμηλών αποδοχών μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων.
Με τα παραπάνω δεδομένα οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς προβλέπουν μείωση της κατανάλωσης στις αγορές των δυτικών χωρών, που θα φέρει και μείωση των κερδών των επιχειρήσεων. Αυτή είναι και η άποψη πολλών οικονομολόγων. Ειδικά για τις αγορές των ΗΠΑ προβλέπουν μείωση της κατανάλωσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα και περιορισμό των επιχειρηματικών κερδών κατά 10% περίπου το 2008. Και οι προβλέψεις αυτές είναι μέσα στις πιθανότητες που δημιουργεί η οικονομική πραγματικότητα. Μόνο η κάμψη της κατασκευής κατοικιών θα προκαλέσει σημαντική υποχώρηση σε πολλούς κλάδους της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Στο ίδιο απαισιόδοξο επίπεδο κινούνται και οι προβλέψεις για τις εξελίξεις και στις ευρωπαϊκές αγορές. Υπό καθεστώς παγκοσμιοποιημένης οικονομίας οι αρρώστιες μιας ισχυρής οικονομίας παίρνουν πάντα τη μορφή πανδημίας. Οι θεωρητικοί της νεοφιλελεύθερης οικονομίας παρέβλεψαν το γεγονός της διά βίου λιτότητας της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας (μισθωτοί, συνταξιούχοι, αγρότες, μικρομεσαίοι, επιτηδευματίες) και θεώρησαν ότι είναι δυνατόν να εξασφαλίσουν άνετη και υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων με τη συμπλήρωση του εισοδήματος με τραπεζικό δανεισμό του χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριών. Δεν σκέφτηκαν ότι οι όποιες οικονομικές δυσκολίες της πλειοψηφίας των πολιτών θα μεταδοθούν και στις επιχειρήσεις νομοτελειακά, καθώς ο τραπεζικός δανεισμός δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί επί μακρόν και να εξασφαλίσει παντοτινή αύξηση της κατανάλωσης. Έτσι έκτισαν ένα οικοδόμημα καταδικασμένο σε κατάρρευση. Ο εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων με την κατάργηση θέσεων εργασίας (ανεργία) και το διαρκές πάγωμα των αμοιβών εργασίας, κορυφαίες αδυναμίες των νεοφιλελεύθερων οικονομικών μοντέλων, σύντομα θα φέρουν το θάμπωμα της «λάμψης» της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
Είναι δύσκολο να αισθάνεται κανείς άνετα όταν είναι υποχρεωμένος να δημοσιοποιεί απαισιόδοξες προβλέψεις. Όμως η δόμηση της οικονομίας των δυτικών χωρών παρουσιάζει έντονα σημάδια παρακμής. Η δύναμη της εν αμαρτίαις τελειούται. Από μια γερασμένη οικονομία, με κανόνες εκτός ηθικής και οικονομικής λογικής, με διαπλεκόμενους ηγέτες εκσυγχρονιστές και μεταρρυθμιστές που αγνόησαν ή δεν κατάλαβαν καν τα προβλήματα της κοινωνίας, δεν θα μπορούσε κανένας να περιμένει αισιόδοξες εξελίξεις. Τους διέφυγε το ότι η οικονομία πρέπει να υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο και όχι μόνο μια μικρή ελίτ. Παρά ταύτα ευχόμαστε για τον καινούργιο χρόνο οι εξελίξεις για την ελληνική οικονομία να είναι περισσότερο αισιόδοξες. Αυτά όμως θα τα δούμε την επόμενη Κυριακή.