Ο τρίτος πόλος απειλεί την ενότητα των δύο μεγάλων κομμάτων…
Σύγκρουση –τυφλή τις περισσότερες φορές– και μίσος φαίνεται ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ανάμεσα στα δύο βασικά στρατόπεδα (Παπανδρεϊκών – Βενιζελικών) που κονταροχτυπήθηκαν για την ηγεσία του κόμματος.
Η πλευρά του Βενιζέλου διατείνεται πως «ο Γιώργος Παπανδρέου δεν άπλωσε αμέσως χέρι συνεργασίας», «δείχνει να αγνοεί την ύπαρξή μας».
Η πλευρά Παπανδρέου αντιτείνει: «Με ποιους θα συνεργαστούμε; Με αυτούς που μας έλεγαν ανίκανους και τελειωμένους;» Τονίζει ακόμα πως «μετά την αναμέτρηση τις 11ης Νοεμβρίου εξαφανίστηκαν όλα τα στελέχη του Βενιζέλου. Μέχρι και στην ανακοίνωση των προσωρινών μεταβατικών οργάνων ήταν απόντες από παντού. Εξαφανίστηκαν απʼ όλες τις μάχες που δόθηκαν στη Βουλή ή μέσα στα συνδικάτα. Και όταν ακόμα έγινε μια πρώτη, έστω και δειλή, κίνηση για να βγουν μπροστά στελέχη της άλλης πλευράς για τη μάχη του προϋπολογισμού, αυτοί το αρνήθηκαν».
Ο διχασμός αυτός και η υπόγεια για την ώρα σύγκρουση θα ταλανίσουν για καιρό ακόμα το ΠΑΣΟΚ και κανείς δεν ξέρει μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει η αντιπαράθεση.
Πολλοί θεωρούν ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος για πολλούς «έχει καεί» και ορισμένα στελέχη και πρωτίστως από αυτά που τον στήριξαν, αναζητούν κάποιο άλλο πρόσωπο που θα σηκώσει το βάρος της ανασύνταξης των δυνάμεων και μιας πιθανής νέας αντιπαράθεσης με τον Γιώργο Παπανδρέου ή ακόμα και μιας ενδεχόμενης κίνησης διάσπασης.
Στην κοινωνία ήδη υπάρχει κλίμα που λειτουργεί σαν «δόλωμα» για «τρίτο πόλο», ένα κόμμα δηλαδή «σφήνα» ανάμεσα στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, κάτι που ευνοεί και ο εκλογικός νόμος. Αυτή η εξέλιξη –αν ποτέ δρομολογηθεί– ευνοείται και από το γεγονός ότι και στη ΝΔ υπάρχει ένας αριθμός βουλευτών (6-12) που είναι πικραμένοι, στενοχωρημένοι και απογοητευμένοι και αντιλαμβάνονται ότι δεν έχουν πια κανένα μέλλον και την παραμικρή προοπτική στο κυβερνών κόμμα.
Πρόσθετο προβληματισμό σε αυτήν τη συγκυρία προκαλούν επίσης οι εξελίξεις στον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ, με στελέχη και κόσμο να επισημαίνουν ότι «εδώ ένα μικρό κόμμα κάνει βήματα και κερδίζει στην κοινωνία και εμείς ακόμα είμαστε καθηλωμένοι».
Βέβαια, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η πτέρυγα Βενιζέλου είναι εντονότερο και οξύτερο, αφού, όπως λένε στελέχη της, «η κοινωνία στήνει πια στον τοίχο και μας για τα λάθη μας, τις αδυναμίες μας και μας λέει αφήστε μας ήσυχους τώρα, γίνετε σωστοί πρώτα και ελάτε μετά να ξανακουβεντιάσουμε».
Ωστόσο, φαίνεται πως τα περισσότερα στελέχη που στήριξαν τον Ευάγ. Βενιζέλο, αλλά και ο ίδιος, θα επιμείνουν στο να κρατούν «χαρακώματα» στο ΠΑΣΟΚ. Μάλιστα, «πέταξαν το γάντι» στον Γιώργο Παπανδρέου στη διαδικασία για την εκλογή προεδρείου, όπου τα «σπασμένα» τα πλήρωσε ένα στέλεχος που δεν έχει δώσει αφορμές για διχασμούς και δεν έχει προκαλέσει, αν και στρατεύτηκε ανοικτά και από τους πρώτους με τον Γιώργο Παπανδρέου, ο Δημήτρης Ρέππας, που επανεξελέγη μεν πρόεδρος, αλλά με «κομμένα τα φτερά». Το «κτύπημα» των «Βενιζελικών», αλλά και κάποιων πικραμένων, ήταν καίριο, γιατί έπληξαν ένα στέλεχος, όπως ο Δ. Ρέππας, που διακρίνεται για την ικανότητά του στον πολιτικό σχεδιασμό και την ανάλυση των πολιτικών δεδομένων και έχει σημαντική θέση στο επιτελείο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, πλην όμως κατηγορούνται από τον ηγετικό πυρήνα των «Βενιζελικών» ότι ξεπέρασε τα όρια.
Όμως, και στην πλειοψηφία των βουλευτών και στελεχών που στήριξαν ενεργά τον Γιώργο Παπανδρέου διακρίνονται τα πρώτα ίχνη απογοήτευσης για την κατάσταση που αρχίζει να διαμορφώνεται και δεν είναι λίγοι αυτοί που επισημαίνουν πως ακόμα και ενωμένο να καταφέρει να μείνει το ΠΑΣΟΚ, θα χρειαστεί πολύς ακόμα καιρός για να επουλώσει τις πληγές από τον διχασμό και να αρχίσει «να σηκώνει κεφάλι».
Τα βλέμματα πολλών στελεχών είναι στραμμένα πλέον στο συνέδριο του Φεβρουαρίου, καθώς υπογραμμίζουν ότι εκεί είναι πιθανόν ο Ευάγ. Βενιζέλος να παίξει κάποιο «κρυφό χαρτί». Δηλαδή να έχει καταφέρει μέχρι τότε να κρατήσει συσπειρωμένο τον κύριο όγκο των φίλων του, πρωτίστως από τη βόρεια Ελλάδα, και να δημιουργήσει κάποιες συνθήκες σύγκρουσης.
Πάντως, ανεξαρτήτως από το αν θα καταφέρει –κάτι που θεωρείται δύσκολο για την ώρα– ή όχι ο κ. Βενιζέλος να αποτελέσει και πάλι πόλο συσπείρωσης, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν πως σημαντικός παράγοντας για τις όποιες νέες εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ θα είναι η βραδιά των ευρωεκλογών και πώς αυτή θα αντιμετωπιστεί αν υπάρξει μια ακόμα μεγάλη ήττα.
Το κεντρικό ερώτημα, παρʼ όλα αυτά, για το σύνολο σχεδόν των στελεχών του ΠΑΣΟΚ είναι «αν τελικά ο Γιώργος Παπανδρέου άλλαξε, μετά την ήττα στις εκλογές και τα όσα ακολούθησαν, ή όχι»; Και το ερώτημα αυτό τίθεται με ιδιαίτερη ένταση, όπως λένε πολλά στελέχη, γιατί όλα πλέον είναι πάνω στον Γ. Παπανδρέου. Αν δηλαδή, απλώς αυτές τις ώρες αφομοιώνει και επεξεργάζεται πιο συστηματικά τα όσα συνέβησαν με τη δεύτερη απανωτή ήττα του ΠΑΣΟΚ, αν έχει κάποιο σχεδιασμό με βάθος χρόνου, καθώς ασχέτως από τη νίκη του στις 11 Νοεμβρίου η ανάκαμψη είναι ένα εγχείρημα που θέλει τον χρόνο του, ή αν τελικά ο Γιώργος Παπανδρέου δεν άλλαξε, δεν κατάλαβε τίποτα, και το κυριότερο, αν με τη συμπεριφορά του και τις κινήσεις του από εδώ και πέρα θα πληγώσει και θα στείλει οριστικά στο σπίτι τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που πίστεψαν και στήριξαν με πάθος και την αυτοκριτική του, αλλά και τα όσα δεσμεύτηκε ότι θα πράξει.
Πάντως, σε όλο αυτό το όχι ευχάριστο, για την ώρα, κλίμα που υπάρχει στο ΠΑΣΟΚ, έμπειρα και ψύχραιμα στελέχη επιχειρούσαν να δώσουν και μια άλλη διάσταση.
«Ο κόσμος στις 11 Νοεμβρίου ψήφισε για πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και όχι για εσωκομματικές αντιπολιτεύσεις ή για το ποιοι θα είναι στο ένα ή στο άλλο όργανο. Ο κόσμος μαζί με τον πρόεδρο ψήφισε και για μια άλλη πολιτική πρόταση. Αυτό οφείλουν να το καταλάβουν όλοι», έλεγαν χαρακτηριστικά ψύχραιμα στελέχη, που, αν και στήριξαν κατά κύριον λόγο τον Γιώργο Παπανδρέου, ωστόσο απέφυγαν να εμπλακούν σε σκληρές και προσωπικές αντιπαραθέσεις. Σημείωναν ακόμα ότι «παντού και πάντα υπήρχαν και υπάρχουν γκρίνιες και πικρίες για το ποιοι μπαίνουν ή ποιοι μένουν έξω από κάποια όργανα» και πρόσθεταν ότι τελικά η «πορεία του ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να κριθεί από το αν ο τάδε βουλευτής πήρε περισσότερες ψήφους από έναν άλλο σε μια εσωκομματική διαδικασία, ούτε πολύ περισσότερο αν έμεινε το τάδε στέλεχος έξω από ένα κομματικό όργανο. Θα κριθούν όλοι και όλα από τις πολιτικές που θα παραχθούν και από το κατά πόσο θα μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να ξανασυνδεθεί με την κοινωνία και τον λαό».
Μάλιστα επιχειρούσαν να προσγειώσουν και πολλά υπεραισιόδοξα στελέχη του ΠΑΣΟΚ που πίστευαν ότι μετά τη μεγάλη και καθαρή νίκη του Γ. Παπανδρέου στις 11 Νοεμβρίου θα άλλαζε άρδην το πολιτικό σκηνικό. «Είναι τουλάχιστον επιπολαιότητα να ισχυρίζεται κανείς ότι με μια εσωκομματική διαδικασία, από τη μια μέρα στην άλλη θα μπορέσει να αλλάξει η πολιτική και εκλογική συμπεριφορά του κόσμου. Τώρα η κοινωνία χωνεύει την ήττα μας στις εκλογές. Θα χρειαστεί ακόμα καιρός, ακόμα και όλα σωστά να τα έκανε ο Γ. Παπανδρέου –που έχει κάνει κάποιους ατυχείς χειρισμούς ως προς τις εσωκομματικές ισορροπίες– δεν θα ήταν δυνατόν να πάρουμε κεφάλι από τη ΝΔ», έλεγαν χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, τρεις είναι οι κρίσιμοι σταθμοί του ΠΑΣΟΚ για τους επόμενους μήνες, που θα κρίνουν –κατʼ αρχάς αλλά όχι οριστικά– την πορεία του και θα αρχίσουν να υπάρχουν τα πρώτα ασφαλή συμπεράσματα:
– Ο τρόπος που θα κινητοποιηθεί και θα βρεθεί δίπλα στον κόσμο το διάστημα αυτό, όπου αρχίζουν να κορυφώνονται οι απεργιακές κινητοποιήσεις.
– Ο τρόπος που θα διατάξει τις δυνάμεις του και το πώς θα δώσει στη Βουλή το επόμενο διάστημα τη μάχη για τον προϋπολογισμό, που θεωρείται πολιτικά κρίσιμη καθώς γίνεται σε μια ιδιαίτερα καυτή πολιτική συγκυρία και με τις κυβερνητικές επιλογές στην οικονομία και την κοινωνική πολιτική να δέχονται έντονες επικρίσεις από τους πολίτες. Και
– Το πώς θα γίνει η διαχείριση του προσυνεδριακού διαλόγου και κυρίως το πόσο τολμηρός, αποφασισμένος και ρηξικέλευθος, ως προς το πολιτικό του σχέδιο, θα είναι ο Γιώργος Παπανδρέου στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Αν τολμήσει να πάει για ριζική επανίδρυση, με πραγματικά πολιτικές προοδευτικές θέσεις και προτάσεις, ή αν όλη η διαδικασία περιοριστεί σε μια «τελική αναμέτρηση» με τους Βενιζελικούς για να «γράψει» ψηλότερα ποσοστά απʼ αυτά που πήρε στις 11 Νοεμβρίου.